Ecclesiastes 10-12
New Living Translation
10 As dead flies cause even a bottle of perfume to stink,
so a little foolishness spoils great wisdom and honor.
2 A wise person chooses the right road;
a fool takes the wrong one.
3 You can identify fools
just by the way they walk down the street!
4 If your boss is angry at you, don’t quit!
A quiet spirit can overcome even great mistakes.
The Ironies of Life
5 There is another evil I have seen under the sun. Kings and rulers make a grave mistake 6 when they give great authority to foolish people and low positions to people of proven worth. 7 I have even seen servants riding horseback like princes—and princes walking like servants!
8 When you dig a well,
you might fall in.
When you demolish an old wall,
you could be bitten by a snake.
9 When you work in a quarry,
stones might fall and crush you.
When you chop wood,
there is danger with each stroke of your ax.
10 Using a dull ax requires great strength,
so sharpen the blade.
That’s the value of wisdom;
it helps you succeed.
11 If a snake bites before you charm it,
what’s the use of being a snake charmer?
12 Wise words bring approval,
but fools are destroyed by their own words.
13 Fools base their thoughts on foolish assumptions,
so their conclusions will be wicked madness;
14 they chatter on and on.
No one really knows what is going to happen;
no one can predict the future.
15 Fools are so exhausted by a little work
that they can’t even find their way home.
16 What sorrow for the land ruled by a servant,[a]
the land whose leaders feast in the morning.
17 Happy is the land whose king is a noble leader
and whose leaders feast at the proper time
to gain strength for their work, not to get drunk.
18 Laziness leads to a sagging roof;
idleness leads to a leaky house.
19 A party gives laughter,
wine gives happiness,
and money gives everything!
20 Never make light of the king, even in your thoughts.
And don’t make fun of the powerful, even in your own bedroom.
For a little bird might deliver your message
and tell them what you said.
The Uncertainties of Life
11 Send your grain across the seas,
and in time, profits will flow back to you.[b]
2 But divide your investments among many places,[c]
for you do not know what risks might lie ahead.
3 When clouds are heavy, the rains come down.
Whether a tree falls north or south, it stays where it falls.
4 Farmers who wait for perfect weather never plant.
If they watch every cloud, they never harvest.
5 Just as you cannot understand the path of the wind or the mystery of a tiny baby growing in its mother’s womb,[d] so you cannot understand the activity of God, who does all things.
6 Plant your seed in the morning and keep busy all afternoon, for you don’t know if profit will come from one activity or another—or maybe both.
Advice for Young and Old
7 Light is sweet; how pleasant to see a new day dawning.
8 When people live to be very old, let them rejoice in every day of life. But let them also remember there will be many dark days. Everything still to come is meaningless.
9 Young people,[e] it’s wonderful to be young! Enjoy every minute of it. Do everything you want to do; take it all in. But remember that you must give an account to God for everything you do. 10 So refuse to worry, and keep your body healthy. But remember that youth, with a whole life before you, is meaningless.
12 Don’t let the excitement of youth cause you to forget your Creator. Honor him in your youth before you grow old and say, “Life is not pleasant anymore.” 2 Remember him before the light of the sun, moon, and stars is dim to your old eyes, and rain clouds continually darken your sky. 3 Remember him before your legs—the guards of your house—start to tremble; and before your shoulders—the strong men—stoop. Remember him before your teeth—your few remaining servants—stop grinding; and before your eyes—the women looking through the windows—see dimly.
4 Remember him before the door to life’s opportunities is closed and the sound of work fades. Now you rise at the first chirping of the birds, but then all their sounds will grow faint.
5 Remember him before you become fearful of falling and worry about danger in the streets; before your hair turns white like an almond tree in bloom, and you drag along without energy like a dying grasshopper, and the caperberry no longer inspires sexual desire. Remember him before you near the grave, your everlasting home, when the mourners will weep at your funeral.
6 Yes, remember your Creator now while you are young, before the silver cord of life snaps and the golden bowl is broken. Don’t wait until the water jar is smashed at the spring and the pulley is broken at the well. 7 For then the dust will return to the earth, and the spirit will return to God who gave it.
Concluding Thoughts about the Teacher
8 “Everything is meaningless,” says the Teacher, “completely meaningless.”
9 Keep this in mind: The Teacher was considered wise, and he taught the people everything he knew. He listened carefully to many proverbs, studying and classifying them. 10 The Teacher sought to find just the right words to express truths clearly.[f]
11 The words of the wise are like cattle prods—painful but helpful. Their collected sayings are like a nail-studded stick with which a shepherd[g] drives the sheep.
12 But, my child,[h] let me give you some further advice: Be careful, for writing books is endless, and much study wears you out.
13 That’s the whole story. Here now is my final conclusion: Fear God and obey his commands, for this is everyone’s duty. 14 God will judge us for everything we do, including every secret thing, whether good or bad.
Notas al pie
- 10:16 Or a child.
- 11:1 Or Give generously, / for your gifts will return to you later. Hebrew reads Throw your bread on the waters, / for after many days you will find it again.
- 11:2 Hebrew among seven or even eight.
- 11:5 Some manuscripts read Just as you cannot understand how breath comes to a tiny baby in its mother’s womb.
- 11:9 Hebrew Young man.
- 12:10 Or sought to write what was upright and true.
- 12:11 Or one shepherd.
- 12:12 Hebrew my son.
Magwawali 10-12
Ang Pulong Sa Dios
10 Ingon nga ang patay nga mga langaw makadaot sa pahumot, ang gamay nga binuang makadaot sa kaalam ug dungog.
2 Ang tawong maalamon gustong maghimo ug maayo, apan ang buang-buang gustong maghimo ug daotan. 3 Bisan sa linakwan lang sa buang-buang, mahibaloan na nga wala siyay panabot. Ginapakita gayod niya sa tanan ang iyang pagkabuang-buang.
4 Kon masuko kanimo ang tigdumala ayaw pasagdi ang imong katungdanan, kay kon magmapailubon ka, basig pasayloon ka pa niya bisan ug dako ang imong nahimo nga sala.
5 May usa pa ka dili maayo nga butang nga nakita ko dinhi sa kalibotan, ug kini ginahimo sa mga pangulo: 6 Ang mga buang-buang gihatagan ug taas nga posisyon apan ang mga adunahan[a] gihatagan ug mubo nga posisyon. 7 Nakita ko nga ang mga ulipon nagasakay sa kabayo samtang ang mga tawong dungganon nagalakaw lang nga daw mga ulipon.
8 Kon magbangag ka, lagmit mahulog ka. Kon molusot ka sa bangag sa paril, lagmit mapaakan ka ug bitin. 9 Kon maglukat ka ug bato, lagmit malugpitan ka. Kon magbugha ka ug kahoy, lagmit masamad ka. 10 Kon habol ang imong atsa ug dili mo kini bairon, mangusog ka gayod ug maayo sa paggamit niini. Mao kana ang maayo sa may kaalam—makatabang kini kanimo nga magmalampuson.
11 Walay kapuslanan ang imong abilidad sa pagpaamo sa bitin kon napaakan ka na niini. 12 Ang mga pulong sa tawong maalamon makahatag kaniya ug kaayohan, apan ang mga pulong sa tawong buang-buang makalaglag kaniya. 13 Ang buang-buang magsugod ug sultig mga binuang nga sa kaulahian makahatag ug kadaot. 14 Dili gayod siya moundang ug sulti.
Wala gayoy nasayod sa umaabot, ug walay makasulti kanato kon unsa ang mahitabo human kita mamatay.
15 Ang trabaho sa buang-buang makapakapoy kaniya, busa naghunahuna siya nga dili na lang siya moadto sa lungsod sa pagtrabaho.[b]
16 Alaot ang nasod nga ang hari niini ulipon kaniadto, ug ang mga pangulo niini nagakombira lang sa tibuok adlaw. 17 Apan bulahan ang nasod nga ang hari niini natawo sa dungganon nga pamilya ug ang mga pangulo niini nagakombira sa hustong panahon aron sa paglig-on sa ilang kaugalingon ug dili aron maghubog.
18 Kon ang usa ka tawo tapolan moatiman sa atop sa iyang balay, magtulo kini ug mahugno ang mga sablayan.
19 Ang pagkaon ug pag-inom makahatag ug kalipay sa tawo, ug ang kuwarta makahatag sa tanan niyang kinahanglanon.
20 Ayaw panghimaraota ang hari bisan sa imong hunahuna, o ang adunahan bisan sa tago, kay tingalig may makasulti niini kanila.[c]
Ang Ginahimo sa Maalamon nga Tawo
11 Ibutang ang imong bahandi sa negosyo kay sa paglabay sa mga adlaw may mapaabot ka nga ganansya.[d] 2 Ibutang ang imong bahandi sa nagkalain-laing[e] mga negosyo,[f] kay wala ka masayod kon unsa nga kalamidad ang moabot sa kalibotan.
3 Kon ang dag-om baga na, moulan. Ug kon asa natumba ang kahoy, didto kini magpabilin.[g]
4 Kon mag-agad ka sa panahon dili ka gayod makatanom ug wala kay maani.
5 Maingon nga wala ka masayod kon giunsa pagsugod sa kinabuhi sa bata[h] diha sa tagoangkan sa iyang inahan, dili mo usab masabtan ang ginahimo sa Dios nga Magbubuhat sa tanang butang.
6 Padayon lang sa pagpananom, kay wala ka masayod hain niini ang motubo pag-ayo, o kon maayo ba hinuon ang pagtubo sa tanan.
7 Maayo gayod kon buhi ka pa. 8 Mao nga paglipay sa tibuok mong kinabuhi, bisan unsa man kini ka taas. Hinuon, hinumdomi nga ang kamatayon moabot ug magdugay kini. Walay kapuslanan ang tanan nga mahitabo sa umaabot.
9 Batan-on, paglipay ug pahimusli ang imong kinabuhi samtang batan-on ka pa. Himoa ang tanan mong gusto ug paundayoni ang tanan mong hilig, apan hinumdomi nga hukman ka sa Dios sa tanan mong ginahimo. 10 Wad-a ang kabalaka ug ayawg tagda ang sakit sa imong lawas kay ang pagkabatan-on lumalabay lang.
12 Hinumdomi ang imong Magbubuhat samtang batan-on ka pa, sa dili pa moabot ang mga panahon sa kalisod diin moingon ka, “Wala na ako malipay sa akong kinabuhi.” 2 Hinumdomi siya sa dili pa mahimong ngitngit alang kanimo ang kahayag sa adlaw, bulan ug mga bitoon, ug sa dili pa mongitngit nga daw gidag-oman ang imong palibot.[i] 3 Moabot ang adlaw nga ang imong mga bukton[j] mangurog ug ang imong mga tiil[k] mangaluya. Ang imong mga ngipon[l] dili na makausap tungod kay pipila na lang kini ka buok, ug ang imong mga mata[m] halap na. 4 Ang imong mga dalunggan[n] dili na kaayo makadungog, bisan ang kasaba sa galingan o ang huni sa mga langgam o ang mga sonata. 5 Mahadlok ka na sa habog nga dapit ug peligro na alang kanimo ang paglakaw-lakaw sa karsada. Moputi na ang buhok sa imong ulo, mag-aginod ka na, ug mawala na ang imong lawasnong tinguha. Sa kaulahian, moadto ka na sa dapit nga imong puy-an sa walay kataposan, ug daghan ang magasubo alang kanimo sa mga karsada.
6 Busa hinumdomi ang Dios sa dili ka pa mamatay, sa dili pa mabugto ang kable nga plata ug mabuak ang sudlanan nga bulawan, o sa dili pa mabuak ang tibod nga pangtimba ug madaot ang moton sa atabay. 7 Unya mobalik ang imong lawas sa yuta nga gigikanan niini, ug ang imong espiritu[o] mobalik sa Dios nga mao ang naghatag niini.
8 Miingon ang magwawali, “Wala gayoy pulos! Wala gayoy pulos ang tanan!”
9 Gawas nga maalamon ang maong magwawali, gitudloan pa gayod niya ang mga tawo bahin sa iyang nahibaloan. Iyang gitun-an, gitimbang-timbang ug gihan-ay pag-ayo ang daghang mga panultihon. 10 Naningkamot siya sa paggamit sa maanindot nga mga pulong sa iyang pagsulat, ug sa kanunay, gipadayag niya ang kamatuoran. 11 Ang mga pulong sa maalamon nga tawo sama sa talinis nga sungkod nga ginagamit aron sa paggiya sa mga mananap o sa lansang nga maayong pagkadulot. Gihatag kini sa usa ka Magbalantay.
12 Anak, pagbantay niining usa pa ka butang: Ang pagsulat sa mga libro walay kataposan, ug ang labihan nga pagtuon makapakapoy kanimo.
13 Isip panapos niining tanan mong nadungog, mao kini ang akong ikasulti: Tahora ang Dios ug tumana ang iyang mga sugo, kay mao kini ang katungdanan sa matag tawo. 14 Kay hukman sa Dios ang tanan nato nga binuhatan, maayo man o daotan, apil ang gipangbuhat nato sa tago.
Notas al pie
- 10:6 adunahan: o, dungganon.
- 10:15 busa… pagtrabaho: o, dili siya katuod moadtog lungsod.
- 10:20 kay tingalig… kanila: sa literal, tingalig may langgam nga mosugilon niini kanila.
- 11:1 O, Pagmahinatagon, kay sa kaulahian pagabalosan ka.
- 11:2 sa nagkalain-laing: sa literal, sa pito o sa walo usab.
- 11:2 Ibutang… negosyo: o, Panghatag sa daghang mga tawo.
- 11:3 Tingali ang buot ipasabot niini nga bersikulo mao nga ang mga nagakahitabo dinhi sa kalibotan, labi na ang mga kalamidad, dili mapugngan sa tawo.
- 11:5 kon giunsa pagsugod sa kinabuhi sa bata: o, kon asa paingon ang hangin, ug unsaon pagporma ang bata.
- 12:2 Ang buot ipasabot: Sa dili ka pa matigulang ug mamatay.
- 12:3 mga bukton: sa literal, mga tig-atiman sa balay.
- 12:3 mga tiil: sa literal, mga kusgan nga mga tawo.
- 12:3 mga ngipon: sa literal, mga babaye nga nagagaling.
- 12:3 mga mata: sa literal, mga babaye nga nagapamintana.
- 12:4 mga dalunggan: sa literal, mga pultahan diha sa kadalanan.
- 12:7 espiritu: Tingali ang buot ipasabot, ang gininhawa nga nagahatag ug kinabuhi.
Holy Bible, New Living Translation, copyright © 1996, 2004, 2015 by Tyndale House Foundation. Used by permission of Tyndale House Publishers, Inc., Carol Stream, Illinois 60188. All rights reserved.
Ang Pulong Sa Dios (Cebuano New Testament) Copyright © 1988, 2001 by International Bible Society® Used by Permission. All rights reserved worldwide.