Châm Ngôn 28-31
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
28 Kẻ ác bỏ chạy dù không ai đuổi theo,
còn người công chính vững vàng như sư tử.
2 Khi quốc gia hỗn loạn thì quan quyền liên tiếp thay thế nhau;
nhưng khi có người tài đức, khôn ngoan lãnh đạo
thì khi quốc gia trở nên vững mạnh.
3 Quan quyền ngược đãi kẻ nghèo,
như mưa lũ làm hại mùa màng.
4 Ai không vâng lời dạy dỗ tức tán dương kẻ ác,
còn ai nghe dạy là chống lại chúng.
5 Kẻ ác không hiểu được công lý,
nhưng kẻ theo CHÚA hiểu rõ công lý.
6 Thà nghèo mà thanh liêm,
hơn giàu mà sống lươn lẹo.
7 Con khôn ngoan nghe lời khuyên dạy,
nhưng ai làm bạn với kẻ hoang đàng
khiến cho cha mẹ mình tủi nhục.
8 Ai làm giàu nhờ cho vay cắt cổ
sẽ thấy tài sản mình lọt vào tay kẻ nhân từ đối với người nghèo.
9 Nếu con bịt tai không nghe lời khuyên dạy,
thì lời cầu nguyện của con cũng sẽ là điều CHÚA gớm ghiếc.
10 Ai dẫn người công chính vào đường lầm lạc
sẽ bị tiêu diệt vì mưu ác mình,
nhưng người thanh liêm sẽ hưởng hạnh phúc.
11 Kẻ giàu tự cho mình khôn ngoan,
nhưng người nghèo mà sáng suốt thấy rõ bộ mặt thật của họ.
12 Khi người công chính đắc thắng, ai cũng vui mừng,
nhưng khi kẻ ác lên cầm quyền, ai cũng bỏ trốn.
13 Người nào che giấu tội lỗi sẽ không thành công.
Nhưng ai xưng tội và từ bỏ nó sẽ được thương xót.
14 Phúc cho kẻ luôn luôn biết sợ,
còn ai ương ngạnh sẽ gặp tai ương.
15 Quan quyền độc ác mà cai trị kẻ nghèo là một mối nguy,
giống như sư tử gầm thét hay gấu vồ mồi.
16 Quan quyền mà thiếu sáng suốt sẽ trở nên độc ác,
nhưng ai từ chối những lợi lộc bất chính sẽ cai trị lâu dài.
17 Hãy để cho kẻ sát nhân trốn tránh cho đến khi chết;
Đừng giúp đỡ nó.
18 Người thanh liêm sẽ an toàn,
còn kẻ bất lương sẽ bị tiêu diệt bất thần.
19 Ai trồng trọt ruộng vườn sẽ dư ăn,
nhưng kẻ đuổi theo ảo vọng sẽ trở nên nghèo khó.
20 Ai trung tín sẽ nhận được nhiều phúc,
nhưng kẻ vội làm giàu sẽ bị trừng phạt.
21 Thiên vị là điều không tốt,
nhưng có kẻ chỉ vì miếng ăn mà phạm tội.
22 Kẻ ích kỷ mong làm giàu nhanh chóng
mà không biết rằng cái nghèo đi liền theo sau.
23 Ai sửa dạy người khác về sau sẽ được biết ơn,
hơn kẻ buông lời nịnh hót.
24 Ai ăn cắp của cha mẹ mà nói,
“Chẳng có gì quấy cả,” là đồng lõa với kẻ phá hoại.
25 Kẻ tham lam gây chuyện lôi thôi,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ thành công.
26 Ai tự ỷ lại là dại dột,
nhưng ai sống khôn ngoan sẽ được an toàn.
27 Ai giúp đỡ kẻ nghèo sẽ không bao giờ thiếu thốn,
nhưng ai không đếm xỉa đến kẻ nghèo sẽ bị nguyền rủa.
28 Khi kẻ ác chiếm quyền, mọi người đều lẩn trốn,
nhưng khi chúng bị diệt, người công chính sẽ gia tăng.
29 Kẻ bị sửa trị nhiều lần sẽ trở nên bướng bỉnh,
nó sẽ bị tổn hại bất thần, không phương cứu chữa.
2 Khi người công chính cai trị thì ai nấy vui mừng,
còn khi kẻ ác cai trị thì dân chúng than van.
3 Ai yêu thích khôn ngoan mang vui mừng cho cha mẹ,
nhưng kẻ làm bạn với gái điếm phung phí tiền bạc.
4 Vua công minh khiến quốc gia hùng mạnh,
nhưng vua thích của hối lộ phá tan đất nước [a].
5 Nịnh hót ai là giăng bẫy dưới chân người ấy.
6 Kẻ ác sập vào bẫy mình giăng,
nhưng người công chính hát mừng vui vẻ.
7 Người công chính quan tâm đến công lý cho kẻ nghèo,
còn kẻ ác không hề để ý đến.
8 Kẻ xấc láo gây rối cho thành trì,
nhưng người khôn làm nguôi cơn giận.
9 Khi người khôn ngoan tranh tụng với kẻ ngu,
thì kẻ ngu chế diễu, cười cợt, không lúc nào yên.
10 Kẻ sát nhân ghét người thanh liêm,
còn kẻ ác tìm cách giết người công chính.
11 Kẻ ngu dại để cơn giận bộc phát,
nhưng người khôn luôn giữ bình tĩnh.
12 Khi người lãnh đạo chuyên tâm đến chuyện dối trá,
thì tất cả cấp dưới trở nên độc ác.
13 Kẻ nghèo và người hung ác đều giống nhau như sau:
CHÚA ban sự sống cho cả hai [b].
14 Nếu vua phân xử công bình cho người nghèo,
ngôi vua sẽ vững bền.
15 Sửa trị và trừng phạt giúp trẻ con khôn ngoan,
nhưng trẻ con bị thả lỏng sẽ mang sỉ nhục cho mẹ mình.
16 Khi kẻ ác gia tăng, tội lỗi cũng gia tăng,
nhưng người công chính sẽ nhìn thấy chúng bị sụp đổ.
17 Hãy sửa dạy con cái, chúng nó sẽ khiến con hãnh diện;
chúng sẽ không làm con xấu hổ.
18 Nơi nào không có lời CHÚA thì dân chúng đâm ra phóng túng,
nhưng ai vâng lời dạy dỗ sẽ được tôn trọng.
19 Nói suông không đủ để sửa dạy đầy tớ,
dù nó hiểu biết đi nữa nó cũng chẳng thèm nghe theo.
20 Con có thấy kẻ ăn nói hấp tấp không?
Người ngu còn có hi vọng hơn hắn.
21 Nuông chiều đứa đầy tớ,
thì nó sẽ trở thành hoang phí.
22 Người nóng tính gây chuyện cãi vã;
kẻ nóng nảy dễ phạm tội.
23 Tánh tự phụ hạ thấp con người,
còn ai khiêm nhường sẽ được tôn trọng.
24 Kẻ đồng lõa với trộm cướp ghét mạng sống mình [c].
Mặc dù được gọi ra làm chứng trước toà
nhưng nó không chịu khai [d].
25 Sự lo sợ là cái bẫy cho mình,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ được an toàn.
26 Nhiều người muốn xin ân huệ nơi quan quyền,
nhưng công lý chỉ do CHÚA mà đến.
27 Người công chính ghét kẻ gian tà,
còn kẻ ác gớm ghét người lương thiện.
Lời dạy khôn ngoan của A-gu-rơ
30 Sau đây là những lời giáo huấn của A-gu-rơ con trai Gia-kê, người xứ Mát-xa.
Ông bảo, “Lạy Thượng Đế, tôi mệt mỏi, tôi đuối sức và kiệt lực.” [e]
2 Ta là kẻ dại dột hơn mọi người,
ta không hiểu biết gì.
3 Ta chưa học khôn,
và không biết gì về Thượng Đế, Đấng Thánh.
4 Ai đã lên trời rồi lại xuống?
Ai có thể nắm gió trong tay?
Ai có thể bọc nước trong áo choàng?
Ai đã đặt ranh giới cho đất?
Tên Ngài hay tên con trai Ngài là gì?
Nếu ngươi biết hãy nói cho ta đi!
5 Mỗi một lời nói của Thượng Đế đều chân chính.
Ngài bảo vệ những ai đến với Ngài.
6 Đừng thêm bớt gì vào lời Ngài,
nếu không Ngài sẽ trừng phạt con và cho con là kẻ nói dối.
7 Con cầu xin Ngài hai điều.
Xin đừng từ chối trước khi con chết.
8 Xin đừng để con nói dối và bất lương.
Đừng để con giàu sang hay nghèo khổ;
xin cho con đủ đồ dùng hằng ngày.
9 Nếu quá sung túc, con có thể chối bỏ Ngài và bảo,
“Tôi không biết CHÚA là ai cả!”
Nếu quá nghèo khổ
con có thể trộm cắp làm nhục danh Thượng Đế của con.
10 Đừng nói xấu đầy tớ với chủ nó,
nếu không nó sẽ nguyền rủa con, rồi con sẽ phải mang tội.
11 Có người chưởi rủa cha mình
cũng chẳng chúc phước cho mẹ mình.
12 Có người tự nghĩ mình trong sạch
nhưng thực sự chưa tẩy sạch được điều dơ bẩn trong lòng.
13 Có người mang tính tự phụ,
xem thường người khác.
14 Có kẻ có răng bén như gươm;
hàm của chúng như dao nhọn.
Chúng muốn giết kẻ nghèo khỏi xứ
và đuổi kẻ túng thiếu ra khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái [f]
gọi là “Cho thêm” và “Cho thêm.”
Có ba điều không bao giờ thỏa mãn,
và bốn điều không bao giờ nói, “Đủ rồi!”
16 Đó là nghĩa địa, dạ không sinh con,
đất không bao giờ đủ mưa,
và lửa không bao giờ nói “Đủ rồi!”
17 Con mắt chế giễu cha mình,
không vâng lời mẹ mình,
thì chim trời sẽ móc mắt ấy,
kên kên sẽ ăn nó.
18 Có ba điều rất lạ lùng đối với ta,
và bốn điều ta chưa hiểu được:
19 Đó là đường chim ưng bay trên trời,
đường con rắn bò trên đá,
lối tàu chạy trên biển,
và đường người nam đi lại với người nữ.
20 Người đàn bà ngoại tình hành động như sau:
Nàng làm như thể vừa mới ăn xong rồi rửa mặt;
và bảo, “Tôi có làm gì quấy đâu.”
21 Có ba điều làm rung chuyển đất,
và bốn điều mà đất không chịu nổi:
22 Đó là khi kẻ tôi tớ lên làm vua,
Người ngu có dư thức ăn,
23 Người đàn bà bị chồng ghét nhưng vẫn cưới nàng,
và đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Có bốn loài nhỏ xíu trên đất
nhưng lại rất khôn:
25 Con kiến chẳng có sức mạnh gì,
nhưng biết dự trữ thức ăn lúc mùa hè.
26 Con chồn núi không mạnh mẽ gì,
nhưng sống giữa các tảng đá.
27 Cào cào tuy không có vua,
nhưng bay ra theo hàng ngũ.
28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được,
vậy mà lại ở trong cung vua.
29 Có ba thứ bước đi hiên ngang,
và bốn thứ bước đi hùng dũng:
30 Đó là sư tử, con vật oai phong nhất,
không biết sợ ai,
31 con gà trống đi hiên ngang [g],
con dê đực, và nhà vua khi hướng dẫn dân chúng.
32 “Nếu con vừa ngu mà lại tự phụ,
hay nếu con định mưu ác thì hãy lấy tay bịt miệng.
33 Sữa quậy lên làm ra bơ,
mũi bị đập sẽ chảy máu.
Chọc giận người khác gây ra chuyện lôi thôi.”
Lời khuyên khôn ngoan của vua Lê-mu-ên
31 Sau đây là những lời khuyên của vua Lê-mu-ên, xứ Mát-xa,
do mẹ ông dạy:
2 “Con ơi, hãy nghe [h] mẹ, đứa con của lòng dạ mẹ,
Đứa con cầu tự của mẹ.
3 Con đừng nên phí năng lực cho đàn bà,
hay phí thì giờ cho kẻ làm hại vua.
4 Lê-mu-ên ơi, vua không nên uống rượu,
bậc quan quyền không nên uống men say.
5 Nếu không, họ sẽ say sưa và quên luật pháp
không còn bênh vực quyền lợi kẻ nghèo.
6 Hãy cấp rượu cho kẻ sắp lìa đời
và thức uống say cho người buồn thảm.
7 Hãy cho họ uống để họ quên nỗi khổ
để không nhớ đến cảnh khổ của mình.
8 Hãy lên tiếng bênh vực kẻ không dám nói;
bảo vệ quyền lợi của kẻ bất hạnh.
9 Hãy lên tiếng và phân xử công bằng,
hãy bênh vực quyền của người nghèo khó và túng thiếu.”
Người vợ đảm đang
10 [i] Người vợ đảm đang [j] rất khó kiếm,
vì nàng quí giá hơn châu ngọc.
11 Chồng nàng tin cậy nàng hoàn toàn.
Chồng nàng không thiếu lợi lộc.
12 Suốt đời nàng làm ích lợi
chứ không làm hại cho chồng.
13 Nàng đi tìm len và vải [k]
và thích dùng tay mình làm ra nhiều thứ.
14 Nàng như chiếc tàu buôn,
mang thực phẩm về từ xứ xa.
15 Nàng thức dậy khi trời còn tối
chuẩn bị thức ăn cho gia đình
và cấp phần [l] ăn cho các đầy tớ gái.
16 Nàng đi xem xét miếng ruộng rồi mua nó.
Nhờ tiền kiếm được nàng trồng một vườn nho.
17 Nàng hết lòng làm việc [m],
tay nàng rất mạnh.
18 Nàng biết công việc làm ăn mang lợi ích.
Ban đêm, đèn nàng không bao giờ tắt.
19 Nàng xe chỉ và dệt vải.
20 Nàng mở lòng rộng rãi cho người nghèo
giúp đỡ kẻ túng thiếu.
21 Khi trời tuyết nàng không lo gia đình bị lạnh,
vì mọi người đều có đủ áo quần ấm.
22 Nàng may khăn trải giường cho mình;
áo quần nàng làm bằng loại vải mịn tốt và vải tím đắt tiền.
23 Người ta biết đến chồng nàng nơi cửa thành [n]
trong các buổi họp công cộng của thành phố,
nơi chồng nàng ngồi với các người lãnh đạo trong xứ.
24 Nàng dệt áo quần và bán nó,
cung cấp đai lưng cho thương gia.
25 Nàng có uy tín [o] và được dân chúng kính nể.
Nàng nhìn về tương lai mà lòng hớn hở.
26 Nàng nói ra lời khôn ngoan
và trung tín dạy kẻ khác.
27 Nàng trông nom gia đình
chẳng bao giờ ở không.
28 Con cái nàng khen ngợi nàng.
Chồng nàng cũng tấm tắc ca ngợi nàng
29 bảo rằng, “Có nhiều người đàn bà đảm đang,
nhưng nàng giỏi hơn tất cả.”
30 Duyên là giả dối, sắc chỉ tạm bợ,
nhưng người đàn bà nào kính sợ CHÚA sẽ được ca tụng.
31 Hãy cấp cho nàng phần thưởng xứng với công khó nàng;
Hãy ca tụng nàng công khai vì tài đảm đang của nàng.
Footnotes
- Châm Ngôn 29:4 vua thích … đất nước Hay “Nhưng vua đặt ra thuế nặng tiêu hủy đất nước.”
- Châm Ngôn 29:13 CHÚA ban … cả hai Hay “vì CHÚA ban đôi mắt cho cả hai.”
- Châm Ngôn 29:24 ghét mạng sống mình Hay “làm hại mạng sống mình.”
- Châm Ngôn 29:24 Mặc dù … chịu khai Nguyên văn, “Mặc dù nghe lời chưởi rủa, nhưng nó không kể lại.”
- Châm Ngôn 30:1 Ông bảo, … kiệt lực Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa. Có bản nghi, “Ông bảo với Y-thiên, Y-thiên, và U-canh.”
- Châm Ngôn 30:15 Con đỉa có hai con gái Hay “Người tham lam chỉ biết có hai điều.”
- Châm Ngôn 30:31 con gà trống đi hiên ngang Hay “con chó săn” hoặc “con ngựa khi ra trận.”
- Châm Ngôn 31:2 hãy nghe Hoặc “Thế nào?” Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa.
- Châm Ngôn 31:10 Người vợ … của nàng Trong tiếng Hê-bơ-rơ, mỗi câu trong bài thơ sau đây bắt đầu bằng một tự mẫu, cho nên bài nầy cho thấy những đức tính của người đàn bà “từ A đến Z.”
- Châm Ngôn 31:10 Người vợ đảm đang Hay “người vợ hoàn toàn.”
- Châm Ngôn 31:13 vải Nguyên văn, “cây đay” dùng để dệt vải.
- Châm Ngôn 31:15 cấp phần Hay “Ra chỉ thị.”
- Châm Ngôn 31:17 Nàng … làm việc Hay “Nàng thắt lưng bằng sức mạnh.”
- Châm Ngôn 31:23 cửa thành Ở xứ Do-thái “cửa thành” là nơi các vị lãnh đạo của thành phố hội họp để thảo luận về những quyết định quan trọng liên quan đến cộng đồng.
- Châm Ngôn 31:25 Nàng có uy tín Hay “Nàng là người khôn ngoan.”
Châm Ngôn 28-31
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
28 Kẻ ác bỏ chạy dù không ai đuổi theo,
còn người công chính vững vàng như sư tử.
2 Khi quốc gia hỗn loạn thì quan quyền liên tiếp thay thế nhau;
nhưng khi có người tài đức, khôn ngoan lãnh đạo
thì khi quốc gia trở nên vững mạnh.
3 Quan quyền ngược đãi kẻ nghèo,
như mưa lũ làm hại mùa màng.
4 Ai không vâng lời dạy dỗ tức tán dương kẻ ác,
còn ai nghe dạy là chống lại chúng.
5 Kẻ ác không hiểu được công lý,
nhưng kẻ theo CHÚA hiểu rõ công lý.
6 Thà nghèo mà thanh liêm,
hơn giàu mà sống lươn lẹo.
7 Con khôn ngoan nghe lời khuyên dạy,
nhưng ai làm bạn với kẻ hoang đàng
khiến cho cha mẹ mình tủi nhục.
8 Ai làm giàu nhờ cho vay cắt cổ
sẽ thấy tài sản mình lọt vào tay kẻ nhân từ đối với người nghèo.
9 Nếu con bịt tai không nghe lời khuyên dạy,
thì lời cầu nguyện của con cũng sẽ là điều CHÚA gớm ghiếc.
10 Ai dẫn người công chính vào đường lầm lạc
sẽ bị tiêu diệt vì mưu ác mình,
nhưng người thanh liêm sẽ hưởng hạnh phúc.
11 Kẻ giàu tự cho mình khôn ngoan,
nhưng người nghèo mà sáng suốt thấy rõ bộ mặt thật của họ.
12 Khi người công chính đắc thắng, ai cũng vui mừng,
nhưng khi kẻ ác lên cầm quyền, ai cũng bỏ trốn.
13 Người nào che giấu tội lỗi sẽ không thành công.
Nhưng ai xưng tội và từ bỏ nó sẽ được thương xót.
14 Phúc cho kẻ luôn luôn biết sợ,
còn ai ương ngạnh sẽ gặp tai ương.
15 Quan quyền độc ác mà cai trị kẻ nghèo là một mối nguy,
giống như sư tử gầm thét hay gấu vồ mồi.
16 Quan quyền mà thiếu sáng suốt sẽ trở nên độc ác,
nhưng ai từ chối những lợi lộc bất chính sẽ cai trị lâu dài.
17 Hãy để cho kẻ sát nhân trốn tránh cho đến khi chết;
Đừng giúp đỡ nó.
18 Người thanh liêm sẽ an toàn,
còn kẻ bất lương sẽ bị tiêu diệt bất thần.
19 Ai trồng trọt ruộng vườn sẽ dư ăn,
nhưng kẻ đuổi theo ảo vọng sẽ trở nên nghèo khó.
20 Ai trung tín sẽ nhận được nhiều phúc,
nhưng kẻ vội làm giàu sẽ bị trừng phạt.
21 Thiên vị là điều không tốt,
nhưng có kẻ chỉ vì miếng ăn mà phạm tội.
22 Kẻ ích kỷ mong làm giàu nhanh chóng
mà không biết rằng cái nghèo đi liền theo sau.
23 Ai sửa dạy người khác về sau sẽ được biết ơn,
hơn kẻ buông lời nịnh hót.
24 Ai ăn cắp của cha mẹ mà nói,
“Chẳng có gì quấy cả,” là đồng lõa với kẻ phá hoại.
25 Kẻ tham lam gây chuyện lôi thôi,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ thành công.
26 Ai tự ỷ lại là dại dột,
nhưng ai sống khôn ngoan sẽ được an toàn.
27 Ai giúp đỡ kẻ nghèo sẽ không bao giờ thiếu thốn,
nhưng ai không đếm xỉa đến kẻ nghèo sẽ bị nguyền rủa.
28 Khi kẻ ác chiếm quyền, mọi người đều lẩn trốn,
nhưng khi chúng bị diệt, người công chính sẽ gia tăng.
29 Kẻ bị sửa trị nhiều lần sẽ trở nên bướng bỉnh,
nó sẽ bị tổn hại bất thần, không phương cứu chữa.
2 Khi người công chính cai trị thì ai nấy vui mừng,
còn khi kẻ ác cai trị thì dân chúng than van.
3 Ai yêu thích khôn ngoan mang vui mừng cho cha mẹ,
nhưng kẻ làm bạn với gái điếm phung phí tiền bạc.
4 Vua công minh khiến quốc gia hùng mạnh,
nhưng vua thích của hối lộ phá tan đất nước [a].
5 Nịnh hót ai là giăng bẫy dưới chân người ấy.
6 Kẻ ác sập vào bẫy mình giăng,
nhưng người công chính hát mừng vui vẻ.
7 Người công chính quan tâm đến công lý cho kẻ nghèo,
còn kẻ ác không hề để ý đến.
8 Kẻ xấc láo gây rối cho thành trì,
nhưng người khôn làm nguôi cơn giận.
9 Khi người khôn ngoan tranh tụng với kẻ ngu,
thì kẻ ngu chế diễu, cười cợt, không lúc nào yên.
10 Kẻ sát nhân ghét người thanh liêm,
còn kẻ ác tìm cách giết người công chính.
11 Kẻ ngu dại để cơn giận bộc phát,
nhưng người khôn luôn giữ bình tĩnh.
12 Khi người lãnh đạo chuyên tâm đến chuyện dối trá,
thì tất cả cấp dưới trở nên độc ác.
13 Kẻ nghèo và người hung ác đều giống nhau như sau:
CHÚA ban sự sống cho cả hai [b].
14 Nếu vua phân xử công bình cho người nghèo,
ngôi vua sẽ vững bền.
15 Sửa trị và trừng phạt giúp trẻ con khôn ngoan,
nhưng trẻ con bị thả lỏng sẽ mang sỉ nhục cho mẹ mình.
16 Khi kẻ ác gia tăng, tội lỗi cũng gia tăng,
nhưng người công chính sẽ nhìn thấy chúng bị sụp đổ.
17 Hãy sửa dạy con cái, chúng nó sẽ khiến con hãnh diện;
chúng sẽ không làm con xấu hổ.
18 Nơi nào không có lời CHÚA thì dân chúng đâm ra phóng túng,
nhưng ai vâng lời dạy dỗ sẽ được tôn trọng.
19 Nói suông không đủ để sửa dạy đầy tớ,
dù nó hiểu biết đi nữa nó cũng chẳng thèm nghe theo.
20 Con có thấy kẻ ăn nói hấp tấp không?
Người ngu còn có hi vọng hơn hắn.
21 Nuông chiều đứa đầy tớ,
thì nó sẽ trở thành hoang phí.
22 Người nóng tính gây chuyện cãi vã;
kẻ nóng nảy dễ phạm tội.
23 Tánh tự phụ hạ thấp con người,
còn ai khiêm nhường sẽ được tôn trọng.
24 Kẻ đồng lõa với trộm cướp ghét mạng sống mình [c].
Mặc dù được gọi ra làm chứng trước toà
nhưng nó không chịu khai [d].
25 Sự lo sợ là cái bẫy cho mình,
nhưng ai tin cậy CHÚA sẽ được an toàn.
26 Nhiều người muốn xin ân huệ nơi quan quyền,
nhưng công lý chỉ do CHÚA mà đến.
27 Người công chính ghét kẻ gian tà,
còn kẻ ác gớm ghét người lương thiện.
Lời dạy khôn ngoan của A-gu-rơ
30 Sau đây là những lời giáo huấn của A-gu-rơ con trai Gia-kê, người xứ Mát-xa.
Ông bảo, “Lạy Thượng Đế, tôi mệt mỏi, tôi đuối sức và kiệt lực.” [e]
2 Ta là kẻ dại dột hơn mọi người,
ta không hiểu biết gì.
3 Ta chưa học khôn,
và không biết gì về Thượng Đế, Đấng Thánh.
4 Ai đã lên trời rồi lại xuống?
Ai có thể nắm gió trong tay?
Ai có thể bọc nước trong áo choàng?
Ai đã đặt ranh giới cho đất?
Tên Ngài hay tên con trai Ngài là gì?
Nếu ngươi biết hãy nói cho ta đi!
5 Mỗi một lời nói của Thượng Đế đều chân chính.
Ngài bảo vệ những ai đến với Ngài.
6 Đừng thêm bớt gì vào lời Ngài,
nếu không Ngài sẽ trừng phạt con và cho con là kẻ nói dối.
7 Con cầu xin Ngài hai điều.
Xin đừng từ chối trước khi con chết.
8 Xin đừng để con nói dối và bất lương.
Đừng để con giàu sang hay nghèo khổ;
xin cho con đủ đồ dùng hằng ngày.
9 Nếu quá sung túc, con có thể chối bỏ Ngài và bảo,
“Tôi không biết CHÚA là ai cả!”
Nếu quá nghèo khổ
con có thể trộm cắp làm nhục danh Thượng Đế của con.
10 Đừng nói xấu đầy tớ với chủ nó,
nếu không nó sẽ nguyền rủa con, rồi con sẽ phải mang tội.
11 Có người chưởi rủa cha mình
cũng chẳng chúc phước cho mẹ mình.
12 Có người tự nghĩ mình trong sạch
nhưng thực sự chưa tẩy sạch được điều dơ bẩn trong lòng.
13 Có người mang tính tự phụ,
xem thường người khác.
14 Có kẻ có răng bén như gươm;
hàm của chúng như dao nhọn.
Chúng muốn giết kẻ nghèo khỏi xứ
và đuổi kẻ túng thiếu ra khỏi loài người.
15 Con đỉa có hai con gái [f]
gọi là “Cho thêm” và “Cho thêm.”
Có ba điều không bao giờ thỏa mãn,
và bốn điều không bao giờ nói, “Đủ rồi!”
16 Đó là nghĩa địa, dạ không sinh con,
đất không bao giờ đủ mưa,
và lửa không bao giờ nói “Đủ rồi!”
17 Con mắt chế giễu cha mình,
không vâng lời mẹ mình,
thì chim trời sẽ móc mắt ấy,
kên kên sẽ ăn nó.
18 Có ba điều rất lạ lùng đối với ta,
và bốn điều ta chưa hiểu được:
19 Đó là đường chim ưng bay trên trời,
đường con rắn bò trên đá,
lối tàu chạy trên biển,
và đường người nam đi lại với người nữ.
20 Người đàn bà ngoại tình hành động như sau:
Nàng làm như thể vừa mới ăn xong rồi rửa mặt;
và bảo, “Tôi có làm gì quấy đâu.”
21 Có ba điều làm rung chuyển đất,
và bốn điều mà đất không chịu nổi:
22 Đó là khi kẻ tôi tớ lên làm vua,
Người ngu có dư thức ăn,
23 Người đàn bà bị chồng ghét nhưng vẫn cưới nàng,
và đứa tớ gái lên làm bà chủ.
24 Có bốn loài nhỏ xíu trên đất
nhưng lại rất khôn:
25 Con kiến chẳng có sức mạnh gì,
nhưng biết dự trữ thức ăn lúc mùa hè.
26 Con chồn núi không mạnh mẽ gì,
nhưng sống giữa các tảng đá.
27 Cào cào tuy không có vua,
nhưng bay ra theo hàng ngũ.
28 Con thằn lằn mà người ta lấy tay bắt được,
vậy mà lại ở trong cung vua.
29 Có ba thứ bước đi hiên ngang,
và bốn thứ bước đi hùng dũng:
30 Đó là sư tử, con vật oai phong nhất,
không biết sợ ai,
31 con gà trống đi hiên ngang [g],
con dê đực, và nhà vua khi hướng dẫn dân chúng.
32 “Nếu con vừa ngu mà lại tự phụ,
hay nếu con định mưu ác thì hãy lấy tay bịt miệng.
33 Sữa quậy lên làm ra bơ,
mũi bị đập sẽ chảy máu.
Chọc giận người khác gây ra chuyện lôi thôi.”
Lời khuyên khôn ngoan của vua Lê-mu-ên
31 Sau đây là những lời khuyên của vua Lê-mu-ên, xứ Mát-xa,
do mẹ ông dạy:
2 “Con ơi, hãy nghe [h] mẹ, đứa con của lòng dạ mẹ,
Đứa con cầu tự của mẹ.
3 Con đừng nên phí năng lực cho đàn bà,
hay phí thì giờ cho kẻ làm hại vua.
4 Lê-mu-ên ơi, vua không nên uống rượu,
bậc quan quyền không nên uống men say.
5 Nếu không, họ sẽ say sưa và quên luật pháp
không còn bênh vực quyền lợi kẻ nghèo.
6 Hãy cấp rượu cho kẻ sắp lìa đời
và thức uống say cho người buồn thảm.
7 Hãy cho họ uống để họ quên nỗi khổ
để không nhớ đến cảnh khổ của mình.
8 Hãy lên tiếng bênh vực kẻ không dám nói;
bảo vệ quyền lợi của kẻ bất hạnh.
9 Hãy lên tiếng và phân xử công bằng,
hãy bênh vực quyền của người nghèo khó và túng thiếu.”
Người vợ đảm đang
10 [i] Người vợ đảm đang [j] rất khó kiếm,
vì nàng quí giá hơn châu ngọc.
11 Chồng nàng tin cậy nàng hoàn toàn.
Chồng nàng không thiếu lợi lộc.
12 Suốt đời nàng làm ích lợi
chứ không làm hại cho chồng.
13 Nàng đi tìm len và vải [k]
và thích dùng tay mình làm ra nhiều thứ.
14 Nàng như chiếc tàu buôn,
mang thực phẩm về từ xứ xa.
15 Nàng thức dậy khi trời còn tối
chuẩn bị thức ăn cho gia đình
và cấp phần [l] ăn cho các đầy tớ gái.
16 Nàng đi xem xét miếng ruộng rồi mua nó.
Nhờ tiền kiếm được nàng trồng một vườn nho.
17 Nàng hết lòng làm việc [m],
tay nàng rất mạnh.
18 Nàng biết công việc làm ăn mang lợi ích.
Ban đêm, đèn nàng không bao giờ tắt.
19 Nàng xe chỉ và dệt vải.
20 Nàng mở lòng rộng rãi cho người nghèo
giúp đỡ kẻ túng thiếu.
21 Khi trời tuyết nàng không lo gia đình bị lạnh,
vì mọi người đều có đủ áo quần ấm.
22 Nàng may khăn trải giường cho mình;
áo quần nàng làm bằng loại vải mịn tốt và vải tím đắt tiền.
23 Người ta biết đến chồng nàng nơi cửa thành [n]
trong các buổi họp công cộng của thành phố,
nơi chồng nàng ngồi với các người lãnh đạo trong xứ.
24 Nàng dệt áo quần và bán nó,
cung cấp đai lưng cho thương gia.
25 Nàng có uy tín [o] và được dân chúng kính nể.
Nàng nhìn về tương lai mà lòng hớn hở.
26 Nàng nói ra lời khôn ngoan
và trung tín dạy kẻ khác.
27 Nàng trông nom gia đình
chẳng bao giờ ở không.
28 Con cái nàng khen ngợi nàng.
Chồng nàng cũng tấm tắc ca ngợi nàng
29 bảo rằng, “Có nhiều người đàn bà đảm đang,
nhưng nàng giỏi hơn tất cả.”
30 Duyên là giả dối, sắc chỉ tạm bợ,
nhưng người đàn bà nào kính sợ CHÚA sẽ được ca tụng.
31 Hãy cấp cho nàng phần thưởng xứng với công khó nàng;
Hãy ca tụng nàng công khai vì tài đảm đang của nàng.
Footnotes
- Châm Ngôn 29:4 vua thích … đất nước Hay “Nhưng vua đặt ra thuế nặng tiêu hủy đất nước.”
- Châm Ngôn 29:13 CHÚA ban … cả hai Hay “vì CHÚA ban đôi mắt cho cả hai.”
- Châm Ngôn 29:24 ghét mạng sống mình Hay “làm hại mạng sống mình.”
- Châm Ngôn 29:24 Mặc dù … chịu khai Nguyên văn, “Mặc dù nghe lời chưởi rủa, nhưng nó không kể lại.”
- Châm Ngôn 30:1 Ông bảo, … kiệt lực Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa. Có bản nghi, “Ông bảo với Y-thiên, Y-thiên, và U-canh.”
- Châm Ngôn 30:15 Con đỉa có hai con gái Hay “Người tham lam chỉ biết có hai điều.”
- Châm Ngôn 30:31 con gà trống đi hiên ngang Hay “con chó săn” hoặc “con ngựa khi ra trận.”
- Châm Ngôn 31:2 hãy nghe Hoặc “Thế nào?” Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa.
- Châm Ngôn 31:10 Người vợ … của nàng Trong tiếng Hê-bơ-rơ, mỗi câu trong bài thơ sau đây bắt đầu bằng một tự mẫu, cho nên bài nầy cho thấy những đức tính của người đàn bà “từ A đến Z.”
- Châm Ngôn 31:10 Người vợ đảm đang Hay “người vợ hoàn toàn.”
- Châm Ngôn 31:13 vải Nguyên văn, “cây đay” dùng để dệt vải.
- Châm Ngôn 31:15 cấp phần Hay “Ra chỉ thị.”
- Châm Ngôn 31:17 Nàng … làm việc Hay “Nàng thắt lưng bằng sức mạnh.”
- Châm Ngôn 31:23 cửa thành Ở xứ Do-thái “cửa thành” là nơi các vị lãnh đạo của thành phố hội họp để thảo luận về những quyết định quan trọng liên quan đến cộng đồng.
- Châm Ngôn 31:25 Nàng có uy tín Hay “Nàng là người khôn ngoan.”
© 2010 Bible League International