II Các Vua 12-14

Bản Dịch 2011

Giô-ách Trị Vì Giu-đa

(2 Sử 24:1-14, 23-27)

12 Năm thứ bảy của triều đại Giê-hu, Giô-ách^[a] lên ngôi làm vua. Ông trị vì bốn mươi hai năm tại Giê-ru-sa-lem. Mẹ ông là Xi-bi-a quê ở Bê-e Sê-ba. ² Giô-ách làm điều lành trước mặt Chúa trọn đời ông, vì có Tư Tế Giê-hô-gia-đa dạy dỗ ông. ³ Tuy nhiên, các tế đàn trên các nơi cao vẫn chưa được dỡ đi. Dân chúng vẫn còn đến dâng con vật hiến tế và dâng của lễ trên các tế đàn ấy.

Sửa Sang Ðền Thờ

⁴ Giô-ách nói với các tư tế, “Tất cả tiền bạc dâng hiến làm của lễ thánh trong Ðền Thờ Chúa, gồm tiền đóng góp đã quy định cho mỗi đầu người và tiền do các cá nhân tự ý dâng hiến để dùng cho Ðền Thờ Chúa, ⁵ các tư tế hãy nhận lấy các số tiền đó từ những người dâng hiến, rồi dùng tiền ấy sửa sang lại những chỗ bị hư hại của đền thờ.”

⁶ Nhưng đến năm thứ hai mươi ba của triều đại Vua Giô-ách, các tư tế không sửa sang đền thờ nữa. ⁷ Vì vậy Vua Giô-ách triệu Tư Tế Giê-hô-gia-đa và các tư tế khác đến và hỏi, “Tại sao quý vị không tu bổ đền thờ nữa? Nếu vậy thì từ nay xin quý vị đừng nhận tiền người ta đem dâng nữa, mà phải dùng tiền đó vào việc sửa sang đền thờ.” ⁸ Thế là các tư tế đồng ý rằng từ đó trở đi họ sẽ không nhận tiền dâng của dân chúng và cũng sẽ không chịu trách nhiệm về việc sửa sang đền thờ nữa.

⁹ Tư Tế Giê-hô-gia-đa bèn lấy một cái rương, đục một lỗ trên nắp, rồi để nó bên cạnh bàn thờ. Khi người ta bước vào Ðền Thờ Chúa thì thấy nó ở bên phải. Các tư tế canh cửa Ðền Thờ bỏ vào đó tất cả số tiền người ta đem dâng cho Ðền Thờ Chúa. ¹⁰ Khi nào người ta thấy rương đầy tiền, quan bí thư của vua và vị Thượng Tế đi lên, đếm tiền trong rương của Ðền Thờ Chúa, bỏ vào bao, và cột lại. ¹¹ Sau khi họ đã khảo giá, họ trao số tiền đó vào tay những người cai các thợ sửa sang Ðền Thờ Chúa. Những người ấy dùng tiền đó trả cho các thợ mộc và thợ xây cất, tức các thợ làm việc nơi Ðền Thờ Chúa. ¹² Họ cũng trả cho những thợ nề và thợ đục đá. Họ dùng tiền đó mua gỗ và đá cắt sẵn, để sửa chữa những chỗ hư nứt nơi Ðền Thờ Chúa và trang trải tất cả các phí tổn trong việc tu bổ Ðền Thờ.

¹³ Người ta không dùng số tiền dâng cho Ðền Thờ Chúa để sắm các chậu bằng bạc, dao kéo cắt tim đèn, chén bát, kèn, hay bất cứ vật dụng bằng vàng hoặc bằng bạc nào cho Ðền Thờ Chúa, ¹⁴ nhưng chỉ trao cho những người phụ trách công việc sửa chữa để chi cho việc sửa sang Ðền Thờ Chúa mà thôi. ¹⁵ Họ không buộc những người quản lý việc trả lương cho nhân công phải tính sổ, vì những người ấy làm việc rất ngay thật. ¹⁶ Họ không đem những tiền thuộc của lễ tạ lỗi và của lễ chuộc tội vào Ðền Thờ Chúa, vì những tiền ấy thuộc về các tư tế.

Ha-xa-ên Ðe Dọa Giê-ru-sa-lem

¹⁷ Lúc ấy Ha-xa-ên vua A-ram đi lên, tấn công Gát, và chiếm lấy địa phận của chi tộc ấy. Sau đó Ha-xa-ên dẫn quân tiến đánh Giê-ru-sa-lem. ¹⁸ Vua Giô-ách của Giu-đa lấy tất cả vật thánh mà các tiên vương là Giê-hô-sa-phát, Giê-hô-ram, và A-ha-xi-a, tức các vua Giu-đa đời trước, đã dâng hiến, với những vật thánh chính ông đã dâng, cùng tất cả vàng trong các kho của Ðền Thờ Chúa và của hoàng cung đem nộp hết cho Ha-xa-ên vua A-ram. Bấy giờ Ha-xa-ên mới chịu rút khỏi Giê-ru-sa-lem.

Giô-ách Băng Hà

¹⁹ Những việc khác của Giô-ách^[b] và tất cả các việc ông làm há chẳng được chép trong sách Sử Ký của Các Vua Giu-đa sao? ²⁰ Các tôi tớ của ông dấy loạn, lập mưu phản nghịch, và ám sát ông trong Ðiện Mi-lô trên con đường đi xuống Si-la. ²¹ Giô-xa-ca con của Si-mê-át và Giê-hô-xa-bát con của Sô-me, hai tôi tớ của ông, đã ám sát ông, và ông đã bị chúng giết. Người ta chôn ông trong nghĩa trang của tổ tiên ông trong Thành Ða-vít. A-ma-xi-a con trai ông lên ngôi kế vị.

Giê-hô-a-ha Trị Vì I-sơ-ra-ên

13 Năm thứ hai mươi ba của triều đại Giô-ách con của A-ha-xi-a nước Giu-đa, Giê-hô-a-ha con của Giê-hu lên ngôi làm vua I-sơ-ra-ên tại Sa-ma-ri. Ông trị vì mười bảy năm. ² Ông làm điều tội lỗi trước mặt Chúa, đi theo những tội lỗi của Giê-rô-bô-am con của Nê-bát, tức những điều ông ấy đã gây cho I-sơ-ra-ên phạm tội. Ông chẳng từ bỏ những tội lỗi đó. ³ Cơn giận của Chúa nổi lên với I-sơ-ra-ên. Ngài phó họ vào tay Ha-xa-ên vua A-ram và vào tay Bên Ha-đát con của Ha-xa-ên suốt thời hai vua đó. ⁴ Bấy giờ Giê-hô-a-ha cầu xin Chúa; Chúa nhậm lời ông vì Ngài thấy cảnh áp bức mà dân I-sơ-ra-ên gánh chịu, thể nào vua A-ram đã đàn áp họ. ⁵ Vì thế Chúa đã ban cho dân I-sơ-ra-ên một người giải cứu, để họ thoát khỏi quyền lực của dân A-ram, và mọi người trong I-sơ-ra-ên được sống an lạc dưới mái lều mình như ngày trước. ⁶ Tuy nhiên họ vẫn không từ bỏ những tội lỗi của nhà Giê-rô-bô-am, tức những điều ông ấy đã gây cho I-sơ-ra-ên phạm tội, nhưng họ cứ phạm các tội lỗi đó, đến nỗi trụ thờ Nữ Thần A-sê-ra vẫn còn đứng sừng sững tại Sa-ma-ri.

⁷ Chúa đã để cho đội quân của Giê-hô-a-ha chỉ còn lại năm mươi kỵ binh, mười xe chiến mã, và mười ngàn bộ binh, vì vua A-ram đã tiêu diệt họ và nghiền nát họ như bụi nơi sân đập lúa.

⁸ Những việc khác của Giê-hô-a-ha, những việc ông thực hiện, quyền lực của ông, há chẳng được chép trong sách Sử Ký của Các Vua I-sơ-ra-ên sao? ⁹ Giê-hô-a-ha an giấc với tổ tiên ông và được chôn tại Sa-ma-ri. Giê-hô-ách^[c] con trai ông lên ngôi kế vị.

Giê-hô-ách Trị Vì I-sơ-ra-ên

¹⁰ Năm thứ ba mươi bảy của triều đại Giô-ách vua Giu-đa, Giê-hô-ách con của Giê-hô-a-ha lên ngôi làm vua I-sơ-ra-ên tại Sa-ma-ri. Ông trị vì mười sáu năm. ¹¹ Ông làm điều tội lỗi trước mặt Chúa. Ông chẳng từ bỏ những tội lỗi của Giê-rô-bô-am con của Nê-bát, tức những điều ông ấy đã gây cho I-sơ-ra-ên phạm tội, nhưng ông cứ đi theo con đường tội lỗi đó. ¹² Những việc khác của Giê-hô-ách; tất cả những việc ông làm, những chiến công của ông khi đánh nhau với A-ma-xi-a vua Giu-đa há chẳng được chép trong sách Sử Ký của Các Vua I-sơ-ra-ên sao? ¹³ Giê-hô-ách an giấc với các tổ tiên ông. Giê-rô-bô-am lên ngôi kế vị. Giê-hô-ách được chôn tại Sa-ma-ri, trong nghĩa trang của các vua I-sơ-ra-ên.

Ê-li-sê Qua Ðời

¹⁴ Khi ấy Ê-li-sê lâm bịnh và cơn bịnh ấy khiến ông qua đời. Vua Giê-hô-ách của I-sơ-ra-ên xuống thăm ông. Vua khóc trước mặt ông và than rằng, “Cha ơi! Cha ơi! Các xe chiến mã và các kỵ binh của I-sơ-ra-ên ơi!”

¹⁵ Ê-li-sê nói với ông, “Xin ngài lấy cung và tên ra.” Ông lấy cung và tên ra.

¹⁶ Ê-li-sê nói với vua I-sơ-ra-ên, “Xin ngài giương cung lên.” Vua giương cung lên.

Ê-li-sê đặt tay ông trên tay vua, ¹⁷ rồi bảo, “Xin ngài mở cửa sổ về hướng đông.” Vua đến mở cửa sổ ấy.

Ê-li-sê nói, “Ngài hãy bắn đi.” Vua liền bắn.

Bấy giờ Ê-li-sê nói, “Ấy là mũi tên chiến thắng của Chúa, mũi tên chiến thắng dân A-ram. Vì ngài sẽ đánh bại dân A-ram tại A-phéc cho đến khi ngài tận diệt chúng.”

¹⁸ Ông nói tiếp, “Xin ngài lấy một bó tên.” Vua lấy ra một bó tên.

Ông nói với vua I-sơ-ra-ên, “Xin đập chúng xuống đất.” Vua đập chúng xuống đất ba lần rồi ngừng lại.

¹⁹ Bấy giờ người của Ðức Chúa Trời nổi giận với vua và nói, “Ðáng lẽ ngài phải đập năm hay sáu lần, như thế ngài mới có thể tận diệt chúng được, nhưng bây giờ ngài chỉ có thể đánh bại dân A-ram ba lần thôi.”

²⁰ Sau đó Ê-li-sê qua đời. Người ta đem thi thể ông an táng trong một ngôi mộ. Thuở ấy cứ mỗi độ xuân sang, các toán quân Mô-áp hay xâm nhập vào xứ để cướp bóc. ²¹ Nhằm lúc người ta đem chôn một người chết, họ thấy một toán quân cướp tiến đến, nên họ vội vàng ném thây người chết vào mộ của Ê-li-sê để chạy thoát thân. Vừa khi thây người chết đụng vào hài cốt của Ê-li-sê, người chết đó liền sống lại và đứng dậy.

I-sơ-ra-ên Thu Hồi Các Thành Ðã Bị Mất vào Tay Dân A-ram

²² Ha-xa-ên vua A-ram đàn áp I-sơ-ra-ên suốt triều đại của Giê-hô-a-ha. ²³ Nhưng Chúa đã dủ lòng nhân của Ngài đối với họ, thương xót họ, và đoái đến họ; vì giao ước của Ngài đối với Áp-ra-ham, I-sác, và Gia-cốp, nên cho đến lúc ấy Ngài vẫn không diệt họ và không cất họ khỏi thánh nhan Ngài.

²⁴ Khi Ha-xa-ên vua A-ram băng hà, Bên Ha-đát con trai ông ấy lên nối ngôi, ²⁵ Giê-hô-ách con của Giê-hô-a-ha lấy lại khỏi tay Bên Ha-đát con của Ha-xa-ên các thành mà Ha-xa-ên đã chiếm lấy của Giê-hô-a-ha cha ông qua các cuộc chiến tranh trước. Giê-hô-ách đánh bại Bên Ha-đát ba lần và lấy lại các thành đã bị mất về cho I-sơ-ra-ên.

A-ma-xi-a Trị Vì Giu-đa

(2 Sử 25:1-4, 11-12; 25:17-26:2)

14 Năm thứ hai triều đại Giê-hô-ách con của Giê-hô-a-ha^[d] vua I-sơ-ra-ên, A-ma-xi-a con của Giô-ách lên ngôi làm vua Giu-đa. ² Ông được hai mươi lăm tuổi khi bắt đầu trị vì và ông trị vì hai mươi chín năm tại Giê-ru-sa-lem. Mẹ ông là Giê-hô-a-đin, người Giê-ru-sa-lem. ³ Ông làm điều tốt trước mặt Chúa, nhưng không được như Ða-vít tổ tiên ông, ông chỉ làm những điều như Giô-ách cha ông đã làm. ⁴ Các tế đàn trên những nơi cao vẫn chưa được dẹp bỏ. Dân chúng vẫn còn đến dâng con vật hiến tế và dâng hương trên các tế đàn ấy. ⁵ Khi vương quyền đã được nắm vững trong tay, ông cho xử tử những người đã ám sát cha ông. ⁶ Nhưng ông không giết con cái của những kẻ sát nhân ấy, theo như đã chép trong sách Luật Pháp của Môi-se, trong đó Chúa đã truyền, “Người ta sẽ không giết cha mẹ vì tội của con cái, và không giết con cái vì tội của cha mẹ; nhưng ai nấy sẽ bị giết vì tội của chính mình.”Phục 24:16

⁷ Ông đã đánh bại mười ngàn quân Ê-đôm trong Thung Lũng Muối và đánh chiếm Sê-la, rồi đặt tên cho thành đó là Giốc-thê-ên, và người ta vẫn còn gọi như thế cho đến ngày nay.

⁸ Bấy giờ A-ma-xi-a sai sứ giả đến nói với Vua Giê-hô-ách con của Giê-hô-a-ha cháu của Giê-hu đang làm vua I-sơ-ra-ên, “Hãy đến, để chúng ta đối mặt đọ sức với nhau.”

⁹ Vua Giê-hô-ách của I-sơ-ra-ên sai sứ giả trả lời A-ma-xi-a vua Giu-đa rằng, “Một bụi gai ở Li-băng gởi lời đến nói với cây bá hương của Li-băng như thế nầy, ‘Hãy gả con gái ngươi làm vợ cho con trai ta.’ Nhưng một con thú rừng ở Li-băng đi ngang qua đó và đã đạp nát bụi gai ấy. ¹⁰ Ông quả đã đánh bại dân Ê-đôm, nên bây giờ lòng ông sinh kiêu ngạo. Hãy ở nhà mà vênh vang với chiến thắng của mình. Tại sao ông muốn khiêu chọc cho tai họa giáng xuống trên mình, tức trên ông và trên cả quân Giu-đa cùng đi với ông?”

¹¹ Nhưng A-ma-xi-a chẳng khứng nghe. Vậy Giê-hô-ách vua I-sơ-ra-ên kéo quân ra tấn công. Ông và A-ma-xi-a vua Giu-đa đối diện nhau trong trận đánh tại Bết Sê-mếch trong lãnh thổ của Giu-đa. ¹² Quân Giu-đa bị quân I-sơ-ra-ên đánh bại. Mọi người đều bỏ trốn về trại mình. ¹³ Giê-hô-ách vua I-sơ-ra-ên bắt sống A-ma-xi-a con của Giô-ách, cháu A-ha-xi-a, vua Giu-đa tại Bết Sê-mếch. Sau đó ông ấy kéo quân đến Giê-ru-sa-lem và phá tường thành Giê-ru-sa-lem từ Cổng Ép-ra-im cho đến Cổng Góc, tạo một khoảng trống dài hai trăm mét.^{[e] 14} Ông cướp lấy tất cả vàng bạc, tất cả những vật dụng để trong Ðền Thờ Chúa và trong các kho tàng của hoàng cung. Ông cũng bắt theo một số người làm con tin, rồi rút về lại Sa-ma-ri.

¹⁵ Những việc khác mà Giê-hô-ách đã làm, chiến công của ông, và thể nào ông đã đánh bại A-ma-xi-a vua Giu-đa, há chẳng được chép trong sách Sử Ký của Các Vua I-sơ-ra-ên sao? ¹⁶ Giê-hô-ách an giấc với các tổ tiên ông và được chôn trong nghĩa trang của các vua I-sơ-ra-ên tại Sa-ma-ri. Giê-rô-bô-am con trai ông lên ngôi kế vị.

¹⁷ A-ma-xi-a con của Giô-ách vua Giu-đa sống mười lăm năm nữa sau khi Giê-hô-ách con của Giê-hô-a-ha vua I-sơ-ra-ên băng hà. ¹⁸ Tất cả những việc khác của A-ma-xi-a há chẳng được chép trong sách Sử Ký của Các Vua Giu-đa sao?

¹⁹ Ở Giê-ru-sa-lem người ta lập mưu chống lại A-ma-xi-a khiến ông phải chạy trốn đến La-kích. Nhưng họ đuổi theo ông đến tận La-kích và hạ sát ông tại đó. ²⁰ Sau đó họ để xác của ông trên lưng ngựa và chở về Giê-ru-sa-lem. Họ chôn ông tại Giê-ru-sa-lem với các tổ tiên ông trong Thành Ða-vít.

²¹ Toàn dân Giu-đa lập A-xa-ri-a,^[f] lúc mười sáu tuổi, lên ngôi làm vua, kế vị cho cha là A-ma-xi-a. ²² Sau khi Vua A-ma-xi-a an giấc với các tổ tiên ông, A-xa-ri-a xây lại Thành Ê-lát và thu hồi nó về dưới chủ quyền của Giu-đa.

Giê-rô-bô-am II Trị Vì I-sơ-ra-ên

²³ Năm thứ mười lăm của triều đại A-ma-xi-a con của Giô-ách vua Giu-đa, Giê-rô-bô-am con của Giê-hô-ách lên ngôi làm vua I-sơ-ra-ên tại Sa-ma-ri. Ông trị vì bốn mươi mốt năm. ²⁴ Ông làm điều tội lỗi trước mặt Chúa. Ông không từ bỏ các tội lỗi của Giê-rô-bô-am con của Nê-bát, tức những điều ông ấy đã gây cho I-sơ-ra-ên phạm tội. ²⁵ Ông đã tái lập biên cương cho I-sơ-ra-ên từ Ải Ha-mát cho đến Biển A-ra-ba, y như lời của Chúa, Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên, đã phán bởi tôi tớ Ngài là Tiên Tri Giô-na con của A-mi-tai người ở Gát Hê-phe. ²⁶ Số là Chúa đã thấy nỗi hoạn nạn I-sơ-ra-ên phải chịu quả là cay đắng –thật chẳng còn ai, dù là nô lệ hay tự do, để giúp I-sơ-ra-ên cả– ²⁷ ngoài ra Chúa đã không nói rằng Ngài sẽ xóa tên họ dưới trời, nên Ngài đã dùng tay của Giê-rô-bô-am con của Giê-hô-ách giải cứu họ.

²⁸ Tất cả những việc khác của Giê-rô-bô-am, tất cả những việc ông làm, quyền lực của ông, thể nào ông đã chiến đấu, thể nào ông đã thu hồi Ða-mách và Ha-mát, vốn một thời thuộc chủ quyền của Giu-đa, trở lại dưới chủ quyền của I-sơ-ra-ên, há không được chép trong sách Sử Ký của Các Vua I-sơ-ra-ên sao? ²⁹ Giê-rô-bô-am an giấc với các tổ tiên ông, tức các vua I-sơ-ra-ên. Xa-cha-ri-a con trai ông lên ngôi kế vị.