2 Mosebok 36
Det Norsk Bibelselskap 1930
36 Og Besalel og Oholiab og alle kunstforstandige menn, som Herren hadde gitt forstand og kunnskap, så de forstod sig på alt det arbeid som skulde til for å få helligdommen ferdig, gjorde i ett og alt som Herren hadde sagt.
2 For Moses kalte Besalel og Oholiab og alle kunstforstandige menn, som Herren hadde gitt kunstnergaver, alle hvis hjerte drev dem, til å skride til verket for å fullføre det.
3 Og de fikk hos Moses hele den gave som Israels barn hadde båret frem til det arbeid som skulde utføres for å få helligdommen ferdig. Men folket bar fremdeles frivillige gaver frem til ham hver morgen.
4 Da kom alle de kunstforstandige menn som utførte alt arbeidet ved helligdommen, enhver fra det arbeid han var i ferd med,
5 og de sa til Moses: Folket bærer frem meget mere enn det trenges til det arbeid som Herren har befalt å fullføre.
6 Da lot Moses rope ut i hele leiren: Ingen, hverken mann eller kvinne, skal lenger bære noget frem som gave til helligdommen! Så holdt folket op med å bære frem gaver.
7 Men det som var gitt, var nok til hele det arbeid som skulde fullføres, ja mere enn nok.
8 Så gjorde da alle de kunstforstandige blandt dem som var med i arbeidet, tabernaklet av ti tepper; av fint, tvunnet lingarn og blå og purpurrød og karmosinrød ull blev de gjort med kjeruber på i kunstvevning.
9 Hvert teppe var åtte og tyve alen langt og fire alen bredt; alle teppene holdt samme mål.
10 Fem av teppene festet de sammen, det ene til det andre, og likeså de andre fem tepper.
11 Og de gjorde hemper av blå ull i kanten på det ene teppe, ytterst der hvor sammenfestingen skulde være; likeså gjorde de i kanten på det ytterste teppe, der hvor den andre sammenfesting skulde være.
12 Femti hemper gjorde de på det ene teppe, og femti hemper gjorde de ytterst på det teppe som var der hvor den andre sammenfesting skulde være; hempene var like mot hverandre, den ene mot den andre.
13 Og de gjorde femti gullkroker og festet teppene til hverandre med krokene, så tabernaklet blev et sammenhengende telt.
14 Så gjorde de tepper av gjetehår til et dekke over tabernaklet; elleve sådanne tepper gjorde de.
15 Hvert teppe var tretti alen langt og fire alen bredt; alle de elleve tepper holdt samme mål.
16 Og de festet fem av teppene sammen for sig og seks for sig.
17 De gjorde femti hemper i kanten på det ene teppe, ytterst der hvor sammenfestingen skulde være, og likeså femti hemper i kanten på det andre teppe, der hvor sammenfestingen skulde være.
18 Og de gjorde femti kobberkroker til å feste teppene sammen med så det blev ett dekke.
19 Over dekket gjorde de et varetak av rødfarvede værskinn og ovenpå det et varetak av takasskinn.
20 Plankene til tabernaklet gjorde de av akasietre og reiste dem på ende.
21 Hver planke var ti alen lang og halvannen alen bred.
22 På hver planke var det to tapper, med en tverrlist imellem; således gjorde de med alle plankene til tabernaklet.
23 Og av plankene som de gjorde til tabernaklet, reiste de tyve planker på den side som vendte mot syd;
24 og firti fotstykker av sølv gjorde de til å sette under de tyve planker, to fotstykker under hver planke til å feste begge tappene i.
25 Likeså gjorde de tyve planker til tabernaklets andre side, den som vendte mot nord,
26 og til dem firti fotstykker av sølv, to fotstykker under hver planke.
27 Til baksiden av tabernaklet, mot vest, gjorde de seks planker.
28 Og to planker gjorde de til tabernaklets hjørner på baksiden;
29 de var dobbelte nedenfra og likeledes begge dobbelte helt op, til den første ring; således gjorde de med dem begge på begge hjørnene.
30 Således blev det åtte planker med sine fotstykker av sølv - seksten fotstykker, to under hver planke.
31 Så gjorde de tverrstenger av akasietre, fem til plankene på den ene side av tabernaklet
32 og fem til plankene på den andre side, og fem til plankene på baksiden av tabernaklet, mot vest.
33 Og den mellemste tverrstang satte de således at den gikk tvert over midt på plankeveggen, fra den ene ende til den andre.
34 Plankene klædde de med gull, og ringene på dem, som tverrstengene skulde stikkes i, gjorde de helt av gull; tverrstengene klædde de også med gull.
35 Så gjorde de forhenget av blå og purpurrød og karmosinrød ull og fint, tvunnet lingarn; de gjorde det i kunstvevning med kjeruber på.
36 Og de gjorde fire stolper av akasietre til forhenget og klædde dem med gull; hakene på dem var av gull, og de støpte fire fotstykker av sølv til dem.
37 Til teltdøren gjorde de et teppe av blå og purpurrød og karmosinrød ull og fint, tvunnet lingarn med utsydd arbeid,
38 og til teppet fem stolper med sine haker, og de klædde stolpehodene og stengene med gull; og til stolpene gjorde de fem fotstykker av kobber.
อพยพ 36
Thai New Testament: Easy-to-Read Version
36 เบซาเลลและโอโฮลีอับกับช่างผู้ชำนาญงานก็ได้มาทำงานตามที่พระยาห์เวห์สั่งให้ทำทุกอย่าง พระยาห์เวห์ได้ให้ความชำนาญและสติปัญญากับพวกเขา เพื่อพวกเขาจะได้รู้วิธีสร้างทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับการรับใช้ในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์นั้น 2 โมเสสได้เรียกเบซาเลล โอโฮลีอับกับช่างผู้ชำนาญทั้งหมดที่พระยาห์เวห์ได้ให้ความสามารถ คือทุกคนที่มีใจมาช่วยทำงานนี้ 3 โมเสสได้เอาของถวายทั้งหมดที่ลูกหลานชาวอิสราเอลเอามาถวายนั้นให้กับพวกเขา เพื่อพวกเขาจะได้เอาไปใช้สำหรับงานรับใช้ที่เกี่ยวข้องกับสถานที่ศักดิ์สิทธิ์นั้น ชาวอิสราเอลยังคงเอาของมาถวายให้ทุกๆเช้าด้วยความเต็มใจ 4 แล้วช่างผู้ชำนาญทุกคน จากแต่ละแผนก ที่ทำงานสร้างสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ได้มาหาโมเสส 5 และพูดกับโมเสสว่า “คนเอาของมาให้มากเกินไปแล้วสำหรับงานที่พระยาห์เวห์สั่งให้ทำ”
6 โมเสสจึงสั่งการไป และพวกเขาก็ประกาศไปทั่วค่ายว่า “ชายหญิงทั้งหลาย ไม่ต้องทำของถวายอะไรอีกแล้วสำหรับสถานที่ศักดิ์สิทธิ์” ประชาชนก็เลยหยุดเอาของมาให้ 7 เพราะประชาชนได้เอาของมาให้เกินพอแล้วสำหรับงานที่จะทำทั้งหมด
เต็นท์ศักดิ์สิทธิ์
(อพย. 26:1-37)
8 ช่างผู้ชำนาญทั้งหลาย ได้สร้างเต็นท์ที่ศักดิ์สิทธิ์ ด้วยผ้าม่านสิบผืน ที่ทำจากผ้าลินินทอเนื้อดี และผ้าที่ทอจากด้ายสีน้ำเงิน สีม่วง และสีแดงเข้ม เขาได้ปักลายเครูบ ที่ได้ออกแบบมาอย่างประณีตลงบนผ้าม่านเหล่านั้น 9 ผ้าม่านแต่ละผืนยาวยี่สิบแปดศอก[a] และกว้างสี่ศอก[b] ทุกผืนมีขนาดเท่ากันหมด 10 เบซาเลลได้เอาผ้าม่านห้าผืนมาเกี่ยวเข้าด้วยกัน และเอาผ้าม่านอีกห้าผืนมาเกี่ยวเข้าด้วยกันอีกชุดหนึ่ง 11 เขาเอาผ้าสีน้ำเงินมาทำเป็นหู ติดไว้ที่ขอบของผ้าม่านชุดแรก และทำแบบเดียวกันกับขอบของผ้าม่านชุดที่สอง 12 เขาทำหูห้าสิบหูสำหรับผ้าม่านชุดแรก และทำอีกห้าสิบหูสำหรับผ้าม่านชุดที่สอง หูของผ้าม่านสองชุดนี้จะอยู่ตรงข้ามกัน 13 เขาเอาทองคำมาทำเป็นตะขอห้าสิบอัน เพื่อใช้เกี่ยวผ้าม่านสองชุดนั้นเข้าด้วยกัน เพื่อให้เต็นท์ศักดิ์สิทธิ์นั้นเป็นชิ้นเดียวกัน
14 เขาทำผ้าม่านด้วยขนแพะสำหรับเต็นท์ ที่จะเอามาคลุมเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์อีกชั้นหนึ่ง เขาทำผ้าม่านขนแพะทั้งหมดสิบเอ็ดผืน 15 ผ้าม่านแต่ละผืนยาวสามสิบศอก[c] และกว้างสี่ศอก ทั้งสิบเอ็ดผืนมีขนาดเท่ากันหมด 16 เขาเอาผ้าม่านห้าผืนมาต่อติดกัน และเอาผ้าม่านอีกหกผืนมาต่อติดกัน 17 เขาได้ทำหูห้าสิบหูติดไว้ที่ขอบของผ้าม่านชิ้นบนสุดของชุดแรก และทำอีกห้าสิบหูติดไว้ที่ขอบของผ้าม่านชิ้นบนสุดของชุดที่สอง 18 เขาได้เอาทองสัมฤทธิ์ มาทำตะขอ ห้าสิบอัน เพื่อใช้เกี่ยวผ้าม่านทั้งสองชุดเข้าด้วยกัน เป็นเต็นท์หลังเดียวกัน 19 เขาได้ทำที่คลุมเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ไว้สองชั้น ชั้นในทำจากหนังแกะตัวผู้ ชั้นนอกทำจากหนังปลาโลมา
20 เขาได้สร้างกรอบไม้กระถินให้ตั้งขึ้นเพื่อค้ำเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 21 กรอบแต่ละกรอบมีความยาวสิบศอก[d] กว้างหนึ่งศอกครึ่ง 22 กรอบไม้กระถินแต่ละกรอบมีเดือยกรอบละสองเดือย ซึ่งถูกยึดประกบติดกันไว้ เขาสร้างกรอบไม้กระถินทั้งหมดสำหรับเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ ด้วยวิธีเดียวกันนี้ 23 เขาสร้างกรอบไม้กระถินยี่สิบกรอบสำหรับทางด้านใต้ของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 24 แล้วทำฐานเงินสี่สิบฐานไว้ใต้กรอบไม้ยี่สิบกรอบ กรอบไม้หนึ่งกรอบมีฐานสองฐานรองรับเดือยสองเดือยของมัน 25 เขายังทำกรอบไม้กระถินอีกยี่สิบกรอบสำหรับทางทิศเหนือของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 26 พร้อมทั้งฐานเงินอีกสี่สิบฐาน กรอบไม้หนึ่งกรอบใช้ฐานเงินสองฐาน 27 ส่วนทางทิศตะวันตก ที่เป็นด้านหลังของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์นั้น เขาก็ทำกรอบไม้ไว้หกกรอบ 28 เขาทำกรอบไม้อีกสองกรอบสำหรับมุมทางด้านหลังของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 29 กรอบไม้นั้นมีมุมแยกกันข้างล่าง แต่ตอนบนมุมเหล่านั้นถูกยึดติดกันด้วยห่วง เขาทำสองชุดอย่างนั้น สำหรับสองมุม 30 รวมทั้งหมดมีกรอบไม้แปดกรอบ ฐานเงินสิบหกฐาน มีสองฐานอยู่ใต้กรอบแต่ละกรอบ
31 เขาทำไม้สำหรับขัดฝาห้าอันด้วยไม้กระถิน สำหรับขัดพวกกรอบไม้ด้านหนึ่งของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 32 และอีกห้าอันสำหรับขัดพวกกรอบไม้อีกด้านหนึ่งของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ และอีกห้าอันสำหรับขัดพวกกรอบด้านหลังทางทิศตะวันตกของเต็นท์ศักดิ์สิทธิ์ 33 เขาได้ทำไม้สำหรับขัดไว้สอดเข้าช่วงกลางของกรอบไม้ ตั้งแต่ปลายด้านนี้ไปสุดปลายอีกด้านหนึ่ง 34 เขาได้เคลือบกรอบไม้ด้วยทองคำ และทำห่วงทองคำเพื่อสอดไม้สำหรับขัดเหล่านั้นเข้าไป และเคลือบไม้สำหรับขัดเหล่านั้นด้วยทองคำ
35 เขาทำม่านกั้นด้วยผ้าทอจากด้ายสีน้ำเงิน สีม่วง สีแดงเข้ม และผ้าทอลินิน ที่ได้ปักลายเครูบไว้อย่างประณีต 36 เขาได้สร้างเสาสี่สิบเสาด้วยไม้กระถิน และเคลือบเสาเหล่านั้นและตะขอเกี่ยวเสานั้นด้วยทองคำ เขาหล่อฐานเงินสี่ฐานด้วยเพื่อรองรับเสา 37 เขาทำฉากกั้นไว้ที่ช่องทางเข้าเต็นท์ ด้วยผ้าทอจากด้ายสีน้ำเงิน สีม่วง สีแดงเข้ม และผ้าทอลินิน 38 เขาทำเสาห้าเสาและตะขอของเสาเหล่านั้น เขาเคลือบยอดเสาและห่วงของมันด้วยทองคำ และฐานเสาห้าฐานนั้นเป็นทองสัมฤทธิ์
Exodus 36
New English Translation
36 1 So Bezalel and Oholiab and every skilled person[a] in whom the Lord has put skill[b] and ability[c] to know how[d] to do all the work for the service[e] of the sanctuary are to do the work[f] according to all that the Lord has commanded.”
2 Moses summoned[g] Bezalel and Oholiab and every skilled person in whom[h] the Lord had put skill—everyone whose heart stirred him[i] to volunteer[j] to do the work. 3 They received from Moses all the offerings the Israelites had brought to do[k] the work for the service of the sanctuary, and they still continued to bring him a freewill offering each morning.[l] 4 So all the skilled people who were doing all the work on the sanctuary came from the work[m] they were doing 5 and told Moses, “The people are bringing much more than[n] is needed for the completion[o] of the work which the Lord commanded us to do!”[p]
6 Moses instructed them to take[q] his message[r] throughout the camp, saying, “Let no man or woman do anymore work for the offering for the sanctuary.” So the people were restrained from bringing any more.[s] 7 Now the materials were more than enough[t] for them to do all the work.[u]
The Building of the Tabernacle
8 All the skilled among those who were doing the work made the tabernacle with ten curtains of fine twisted linen and blue and purple and scarlet yarn; they were made with cherubim that were the work of an artistic designer. 9 The length of one curtain was 42 feet, and the width of one curtain was 6 feet—the same size for each of the curtains. 10 He joined[v] five of the curtains to one another, and the other[w] five curtains he joined to one another. 11 He made loops of blue material along the edge of the end curtain in the first set; he did the same along the edge of the end curtain in the second set. 12 He made fifty loops on the first curtain, and he made fifty loops on the end curtain that was in the second set, with the loops opposite one another. 13 He made fifty gold clasps and joined the curtains together to one another with the clasps, so that the tabernacle was a unit.[x]
14 He made curtains of goats’ hair for a tent over the tabernacle; he made eleven curtains.[y] 15 The length of one curtain was 45 feet, and the width of one curtain was 6 feet—one size for all eleven curtains. 16 He joined five curtains by themselves and six curtains by themselves. 17 He made fifty loops along the edge of the end curtain in the first set and fifty loops along the edge of the curtain that joined the second set. 18 He made fifty bronze clasps to join the tent together so that it might be a unit.[z] 19 He made a covering for the tent out of ram skins dyed red and over that a covering of fine leather.[aa]
20 He made the frames[ab] for the tabernacle of acacia wood[ac] as uprights.[ad] 21 The length of each[ae] frame was 15 feet, the width of each[af] frame was 2¼ feet, 22 with[ag] two projections per frame parallel one to another.[ah] He made all the frames of the tabernacle in this way. 23 So he made frames for the tabernacle: twenty frames for the south side. 24 He made forty silver bases under the twenty frames—two bases under the first frame for its two projections, and likewise[ai] two bases under the next frame for its two projections, 25 and for the second side of the tabernacle, the north side, he made twenty frames 26 and their forty silver bases, two bases under the first frame and two bases under the next[aj] frame. 27 And for the back of the tabernacle on the west he made six frames. 28 He made two frames for the corners of the tabernacle on the back. 29 At the two corners[ak] they were doubled at the lower end and[al] finished together at the top in one ring. So he did for both. 30 So there were eight frames and their silver bases, sixteen bases, two bases under each frame.
31 He made bars of acacia wood, five for the frames on one side of the tabernacle 32 and five bars for the frames on the second side of the tabernacle, and five bars for the frames of the tabernacle for the back side on the west. 33 He made the middle bar to reach from end to end in the center of the frames. 34 He overlaid the frames with gold and made their rings of gold to provide places[am] for the bars, and he overlaid the bars with gold.
35 He made the special curtain of blue, purple, and scarlet yarn and fine twisted linen; he made[an] it with cherubim, the work of an artistic designer. 36 He made for it four posts of acacia wood and overlaid them with gold, with gold hooks,[ao] and he cast for them four silver bases.
37 He made a hanging for the entrance of the tent of blue, purple, and scarlet yarn and fine twisted linen, the work of an embroiderer, 38 and its five posts and their hooks. He overlaid their tops[ap] and their bands with gold, but their five bases were bronze.[aq]
Footnotes
- Exodus 36:1 tn Heb “wise of [in] heart.”
- Exodus 36:1 tn Heb “wisdom.”
- Exodus 36:1 tn Heb “understanding, discernment.”
- Exodus 36:1 tn The relative clause includes this infinitive clause that expresses either the purpose or the result of God’s giving wisdom and understanding to these folk.
- Exodus 36:1 tn This noun is usually given an interpretive translation. B. Jacob renders the bound relationship as “the holy task” or “the sacred task” (Exodus, 1019). The NIV makes it “constructing,” so read “the work of constructing the sanctuary.”
- Exodus 36:1 tn The first word of the verse is a perfect tense with vav (ו) consecutive; it is singular because it agrees with the first of the compound subject. The sentence is a little cumbersome because of the extended relative clause in the middle.
- Exodus 36:2 tn The verb קָרָא (qaraʾ) plus the preposition “to”—“to call to” someone means “to summon” that person.
- Exodus 36:2 tn Here there is a slight change: “in whose heart Yahweh had put skill.”
- Exodus 36:2 tn Or “whose heart was willing.”
- Exodus 36:2 sn The verb means more than “approach” or “draw near”; קָרַב (qarav) is the word used for drawing near the altar as in bringing an offering. Here they offer themselves, their talents and their time.
- Exodus 36:3 tn In the Hebrew text the infinitive “to do it” comes after “sanctuary”; it makes a smoother rendering in English to move it forward, rather than reading “brought for the work.”
- Exodus 36:3 tn Heb “in the morning, in the morning.”
- Exodus 36:4 tn Heb “a man, a man from his work”; or “each one from his work.”
- Exodus 36:5 tn The construction uses the verbal hendiadys: מַרְבִּים לְהָבִיא (marbim lehaviʾ) is the Hiphil participle followed (after the subject) by the Hiphil infinitive construct. It would read, “they multiply…to bring,” meaning, “they bring more” than is needed.
- Exodus 36:5 tn Heb “for the service” (so KJV, ASV).
- Exodus 36:5 tn The last clause is merely the infinitive with an object—“to do it.” It clearly means the skilled workers are to do it.
- Exodus 36:6 tn The verse simply reads, “and Moses commanded and they caused [a voice] to cross over in the camp.” The second preterite with the vav may be subordinated to the first clause, giving the intent (purpose or result).
- Exodus 36:6 tn Heb “voice.”
- Exodus 36:6 tn The verse ends with the infinitive serving as the object of the preposition: “from bringing.”
- Exodus 36:7 tn This part of the sentence comes from the final verb, the Hiphil infinitive—leave over, meaning, have more than enough (see BDB 451 s.v. יָתַר).
- Exodus 36:7 tn Heb “for all the work, to do it.”sn This lengthy section (35:1-36:7) forms one of the most remarkable sections in the book. Here there is a mixture of God’s preparation of people to do the work and their willingness to give and to serve. It not only provides insight into this renewed community of believers, but it also provides a timeless message for the church. The point is clear enough: In response to God’s commission, and inspired by God’s Spirit, the faithful and willing people rally to support and participate in the Lord’s work.
- Exodus 36:10 tn The verb is singular since it probably is referring to Bezalel, but since he would not do all the work himself, it may be that the verbs could be given a plural subject: “they joined.”
- Exodus 36:10 tn The words “the other” have been supplied.
- Exodus 36:13 tn Heb “one.”
- Exodus 36:14 tn Heb “eleven curtains he made them.”
- Exodus 36:18 tn The construction uses the infinitive construct from the verb “to be” to express this purpose clause: “to be one,” or, “so that it might be a unit.”
- Exodus 36:19 tn See the note on this phrase in Exod 25:5.
- Exodus 36:20 tn There is debate whether the word הַקְּרָשִׁים (haqqerashim) means “boards” or “frames” or “planks” (see Ezek 27:6) or “beams,” given the size of them. The literature on this includes M. Haran, “The Priestly Image of the Tabernacle,” HUCA 36 (1965): 192; B. A. Levine, “The Description of the Tabernacle Texts of the Pentateuch,” JAOS 85 (1965): 307-18; J. Morgenstern, “The Ark, the Ephod, and the Tent,” HUCA 17 (1942/43): 153-265; 18 (1943/44): 1-52.
- Exodus 36:20 tn “Wood” is an adverbial accusative.
- Exodus 36:20 tn The plural participle “standing” refers to how these items will be situated; they will be vertical rather than horizontal (U. Cassuto, Exodus, 354).
- Exodus 36:21 tn Heb “the frame.”
- Exodus 36:21 tn Heb “the one.”
- Exodus 36:22 tn Heb “two hands to the one frame.”
- Exodus 36:22 tn Heb “joined one to one.”
- Exodus 36:24 tn The clause is repeated to show the distributive sense; it literally says, “and two bases under the one frame for its two projections.”
- Exodus 36:26 tn Heb “under the one frame” again.
- Exodus 36:29 tn This is the last phrase of the verse, moved forward for clarity.
- Exodus 36:29 tn This difficult verse uses the perfect tense at the beginning, and the second clause parallels it with יִהְיוּ (yihyu), which has to be taken here as a preterite without the consecutive vav (ו). The predicate “finished” or “completed” is the word תָּמִּים (tammim); it normally means “complete, sound, whole,” and related words describe the sacrifices as without blemish.
- Exodus 36:34 tn Literally “houses”; i.e., places to hold the bars.
- Exodus 36:35 tn The verb is simply “he made” but as in Exod 26:31 it probably means that the cherubim were worked into the curtain with the yarn, and so embroidered on the curtain.
- Exodus 36:36 tn Heb “and their hooks gold.”
- Exodus 36:38 tn The word is “their heads”; technically it would be “their capitals” (so ASV, NAB, NRSV). The bands were bands of metal surrounding these capitals just beneath them. These are not mentioned in Exod 26:37, and it sounds like the posts are to be covered with gold. But the gradation of metals is what is intended: the posts at the entrance to the Most Holy Place are all of gold; the posts at the entrance to the tent are overlaid with gold at the top; and the posts at the entrance to the courtyard are overlaid with silver at the top (S. R. Driver, Exodus, 387, citing Dillmann without reference).
- Exodus 36:38 sn For a good summary of the differences between the instruction section and the completion section, and the reasons for the changes and the omissions, see B. Jacob, Exodus, 1022-23.
En Levende Bok: Det Nye Testamentet Copyright © 1978, 1988 by Biblica, Inc.®
Used by permission. All rights reserved worldwide.
พระคริสตธรรมคัมภีร์: ฉบับอ่านเข้าใจง่าย ภาคคำสัญญาใหม่ © 2015 Bible League International
NET Bible® copyright ©1996-2017 by Biblical Studies Press, L.L.C. http://netbible.com All rights reserved.