安息日的主

有一個安息日,耶穌和門徒走過一片麥田,門徒隨手摘下一些麥穗搓了吃。 有些法利賽人說:「你們為什麼做在安息日不准做的事?」

耶穌答道:「你們沒有讀過大衛的事嗎?有一天,大衛和他的部下餓了, 他進入上帝的殿,拿了獻給上帝的供餅。這餅只有祭司才可以吃,大衛不但自己吃了,還分給他的部下吃。」 耶穌又對他們說:「人子是安息日的主。」

又有一個安息日,耶穌進入會堂教導人,座中有一個右手萎縮的人。 律法教師和法利賽人密切地監視耶穌,看祂會不會在安息日醫治病人,好找個藉口控告祂。 耶穌知道他們的心思,就對那個右手萎縮的人說:「起來,站在大家面前!」那人就起來站在那裡。

耶穌問眾人:「我問你們,在安息日應該行善呢,還是作惡呢?救人呢,還是害人呢?」 10 祂環視眾人,然後對那人說:「把手伸出來!」那人的手一伸就復原了。

11 但法利賽人和律法教師卻怒火中燒,開始商議對付耶穌的辦法。

揀選十二使徒

12 一天,耶穌到山上整夜向上帝禱告。 13 天明時分,祂召集門徒,從中選出十二人立為使徒。 14 他們是:西門——耶穌給他取名叫彼得、西門的兄弟安得烈、雅各、約翰、腓力、巴多羅買、 15 馬太、多馬、亞勒腓的兒子雅各、激進黨人[a]西門、 16 雅各的兒子猶大和出賣耶穌的加略人猶大。

17 耶穌和他們下了山,站在一處平地上,身邊有一大群門徒,還有大批從猶太、耶路撒冷以及泰爾和西頓沿海地區來的人,要聽祂講道,盼望祂醫治他們的疾病。 18 那些被污鬼纏身的人也得到了祂的醫治。 19 大家都想去摸祂,因為有能力從祂身上發出來,可以治好人們的疾病。

論四福

20 耶穌抬頭望著門徒,對他們說:

「貧窮的人有福了,
因為上帝的國屬於你們!
21 現在饑餓的人有福了,
因為你們將得飽足!
現在哀哭的人有福了,
因為你們將要歡笑!

22 你們為人子的緣故而遭人憎恨、棄絕、侮辱、毀謗,就有福了! 23 那時你們要歡喜雀躍,因為你們在天上有大賞賜!他們的祖先也曾這樣惡待以前的先知。

論四禍

24 「富有的人有禍了,
因為你們已經享盡了人世間的安逸!
25 現在飽足的人有禍了,
因為你們將要挨餓!
現在歡笑的人有禍了,
因為你們將要哀哭!
26 人人都誇讚你們的時候,
你們就有禍了,
因為他們的祖先也是這樣誇讚假先知!

論愛仇敵

27 「但是,我告訴你們這些聽道的人,要愛你們的仇敵,要善待恨你們的人, 28 要為咒詛你們的人祝福,要替惡待你們的人禱告。 29 如果有人打你一邊的臉,連另一邊也轉過來讓他打。如果有人奪你的外衣,連內衣也由他拿去。 30 有人向你求什麼,就給他;有人拿了你的東西,不要追討。 31 你們想要別人怎樣對待你們,你們就要怎樣對待別人。 32 如果你們只愛那些愛你們的人,有什麼功勞呢?就是罪人也會這樣做。 33 如果你們只善待那些善待你們的人,有什麼功勞呢?就是罪人也會這樣做。 34 如果你們借錢給人,指望收回,有什麼功勞呢?即使罪人也會借貸給罪人,日後再如數收回。

35 「然而,要愛你們的仇敵,善待他們;無論借出什麼,都不要指望歸還。這樣,你們將有大賞賜,並且將成為至高者的兒子,因為祂以恩慈待那些忘恩負義和作惡的人。 36 你們要憐憫人,像你們的天父憐憫人一樣。

責人先責己

37 「不要論斷人,免得你們被人論斷;不要定人的罪,免得自己也被定罪。要饒恕人,這樣你們也必蒙饒恕。 38 你們要給他人,這樣上帝必給你們,並且會用大號升斗搖勻壓實,滿滿地倒給你們,因為你們用什麼樣的量器量給別人,上帝也會用什麼樣的量器量給你們。」

39 耶穌又給他們講了個比喻,說:「瞎子豈能給瞎子帶路?二人豈不是要雙雙掉進坑裡嗎? 40 學生不會高過老師,學成之後不過像老師一樣。 41 為什麼你只看見你弟兄眼中的小刺,卻看不見自己眼中的大樑呢? 42 你既看不見自己眼中的大樑,又怎能對弟兄說『讓我除去你眼中的小刺』呢?你這偽君子啊!要先除掉自己眼中的大樑,才能看得清楚,以便清除弟兄眼中的小刺。

樹和果子

43 「好樹不結壞果子,壞樹也結不出好果子。 44 樹的好壞從果子就可以分辨出來。人不會從荊棘中採集無花果,也不會在蒺藜上摘取葡萄。 45 善人心存良善,就從他裡面發出良善;惡人心存邪惡,就從他裡面發出邪惡。因為心裡充滿的,口裡自然會說出來。

兩種蓋房子的人

46 「你們為什麼『主啊,主啊』地稱呼我,卻不遵行我的話呢? 47 我要告訴你們那到我這裡來,聽了我的話又去遵行的人是什麼樣。 48 他好比一個人蓋房子,把地挖深,根基立在磐石上。當河流氾濫,洪水沖擊房子時,房子卻屹立不搖,因為它的根基穩固。 49 但聽了我的話卻不遵行的人,好比一個人沒有打根基,便將房子蓋在地面上,洪水一沖,房子立刻倒塌,完全毀壞了。」

Footnotes

  1. 6·15 當時激進的民族主義者,常以行動反抗統治他們的羅馬政府。

Señor del sábado(A)

Un sábado, al pasar Jesús por los sembrados, sus discípulos arrancaron unas espigas de trigo, y las frotaban entre las manos para comérselas. Por eso algunos de los fariseos dijeron:

—¿Por qué hacen ustedes lo que está prohibido hacer en día sábado?

Jesús contestó:

—¿Nunca han leído lo que hizo David en aquella ocasión en que él y sus compañeros tuvieron hambre? Entró en la casa de Dios y, tomando los panes consagrados a Dios, comió lo que solo a los sacerdotes les es permitido comer. Y dio también a sus compañeros.

Entonces añadió:

—El Hijo del hombre es Señor del sábado.

Otro sábado entró en la sinagoga y comenzó a enseñar. Había allí un hombre que tenía la mano derecha paralizada. Así que los maestros de la Ley y los fariseos, buscando un motivo para acusar a Jesús, no le quitaban la vista de encima para ver si sanaba en día sábado. Pero Jesús, que sabía lo que estaban pensando, dijo al hombre de la mano paralizada:

—Levántate y ponte frente a todos.

Así que el hombre se puso de pie. Entonces Jesús dijo a los otros:

—Voy a hacerles una pregunta: ¿Qué está permitido hacer en sábado: hacer el bien o el mal?, ¿salvar una vida o destruirla?

10 Jesús se quedó mirando a todos los que lo rodeaban y dijo al hombre:

—Extiende la mano.

Así lo hizo y la mano quedó restablecida. 11 Pero ellos se enfurecieron y comenzaron a discutir qué podrían hacer contra Jesús.

Los doce apóstoles(B)

12 Por aquel tiempo se fue Jesús a la montaña a orar y pasó toda la noche en oración a Dios. 13 Al llegar la mañana, llamó a sus discípulos y escogió a doce de ellos, a los que nombró apóstoles:

14 Simón (a quien llamó Pedro), su hermano Andrés,

Santiago,

Juan,

Felipe,

Bartolomé,

15 Mateo,

Tomás,

Santiago, hijo de Alfeo,

Simón, al que llamaban el Zelote,

16 Judas, hijo de Santiago,

y Judas, Iscariote, que llegó a ser el traidor.

Bendiciones y lamentos(C)

17 Luego bajó con ellos y se detuvo en un llano. Había allí una gran multitud de sus discípulos y mucha gente de toda Judea, de Jerusalén y de la costa de Tiro y Sidón, 18 que habían llegado para oírlo y para que los sanara de sus enfermedades. Los que eran atormentados por espíritus malignos quedaban liberados; 19 así que toda la gente procuraba tocarlo, porque de él salía poder que sanaba a todos.

20 Él entonces dirigió la mirada a sus discípulos y dijo:

«Dichosos ustedes los pobres,
    porque el reino de Dios les pertenece.
21 Dichosos ustedes que ahora pasan hambre,
    porque serán saciados.
Dichosos ustedes que ahora lloran,
    porque luego habrán de reír.
22 Dichosos serán ustedes cuando los odien,
    cuando los discriminen, los insulten y los desprestigien[a]
    por causa del Hijo del hombre.

23 »Alégrense en aquel día y salten de gozo, pues miren que les espera una gran recompensa en el cielo. Dense cuenta de que los antepasados de esta gente trataron así a los profetas.

24 »Pero ¡ay de ustedes los ricos,
    porque ya han recibido su consuelo!
25 ¡Ay de ustedes los que ahora están saciados,
    porque sabrán lo que es pasar hambre!
¡Ay de ustedes los que ahora ríen,
    porque sufrirán y llorarán!
26 ¡Ay de ustedes cuando todos los elogien!
    Dense cuenta de que los antepasados de esta gente trataron así a los falsos profetas.

El amor a los enemigos(D)

27 »Pero a ustedes que me escuchan les digo: Amen a sus enemigos, hagan bien a quienes los odian, 28 bendigan a quienes los maldicen y oren por quienes los maltratan. 29 Si alguien te pega en una mejilla, vuélvele también la otra. Si alguien te quita la capa, no le impidas que se lleve también la camisa. 30 Dale a todo el que te pida y, si alguien se lleva lo que es tuyo, no se lo reclames. 31 Traten a los demás tal y como quieren que ellos los traten a ustedes.

32 »¿Qué mérito tienen ustedes al amar solamente a quienes los aman? Aun los pecadores lo hacen así. 33 ¿Y qué mérito tienen ustedes al hacer bien a quienes les hacen bien? Aun los pecadores actúan así. 34 ¿Y qué mérito tienen ustedes al dar prestado a quienes pueden corresponderles? Aun los pecadores se prestan entre sí, esperando recibir el mismo trato. 35 Ustedes, por el contrario, amen a sus enemigos, háganles bien y denles prestado sin esperar nada a cambio. Así tendrán una gran recompensa y serán hijos del Altísimo, porque él es bondadoso con los ingratos y malvados. 36 Sean compasivos, así como su Padre es compasivo.

El juzgar a los demás(E)

37 »No juzguen y no se les juzgará. No condenen y no se les condenará. Perdonen y se les perdonará. 38 Den y se les dará: se les echará en el regazo una medida llena, apretada, sacudida y desbordante. Porque con la medida con que midan a otros, se les medirá a ustedes».

39 También les contó esta parábola: «¿Acaso puede un ciego guiar a otro ciego? ¿No caerán ambos en el hoyo? 40 El discípulo no es superior a su maestro, pero todo el que haya completado su aprendizaje será como su maestro.

41 »¿Por qué te fijas en la astilla que tiene tu hermano en el ojo y no le das importancia a la viga que está en el tuyo? 42 ¿Cómo puedes decirle a tu hermano: “Hermano, déjame sacarte la astilla del ojo”, cuando tú mismo no te das cuenta de la viga en el tuyo? ¡Hipócrita!, saca primero la viga de tu propio ojo, y entonces verás con claridad para sacar la astilla del ojo de tu hermano.

El árbol y su fruto(F)

43 »Ningún árbol bueno da fruto malo; tampoco da buen fruto el árbol malo. 44 A cada árbol se le reconoce por su propio fruto. No se recogen higos de los espinos ni se cosechan uvas de las zarzas. 45 El que es bueno, de la bondad que atesora en el corazón produce el bien; pero el que es malo, de su maldad produce el mal, porque de lo que abunda en el corazón habla la boca.

El prudente y el insensato(G)

46 »¿Por qué me llaman ustedes “Señor, Señor”, y no hacen lo que les digo? 47 Voy a decirles a quién se parece todo el que viene a mí, oye mis palabras y las pone en práctica: 48 Se parece a un hombre que al construir una casa cavó bien hondo y puso el cimiento sobre la roca. De manera que cuando vino una inundación, el torrente azotó aquella casa, pero no pudo ni siquiera hacerla tambalear porque estaba bien construida. 49 Pero el que oye mis palabras y no las pone en práctica se parece a un hombre que construyó una casa sobre tierra y sin cimientos. Tan pronto como la azotó el torrente, la casa se derrumbó y el desastre fue terrible».

Footnotes

  1. 6:22 los desprestigien. Lit. echen su nombre como malo.

Jesus Is Lord of the Sabbath(A)

One Sabbath Jesus was going through the grainfields, and his disciples began to pick some heads of grain, rub them in their hands and eat the kernels.(B) Some of the Pharisees asked, “Why are you doing what is unlawful on the Sabbath?”(C)

Jesus answered them, “Have you never read what David did when he and his companions were hungry?(D) He entered the house of God, and taking the consecrated bread, he ate what is lawful only for priests to eat.(E) And he also gave some to his companions.” Then Jesus said to them, “The Son of Man(F) is Lord of the Sabbath.”

On another Sabbath(G) he went into the synagogue and was teaching, and a man was there whose right hand was shriveled. The Pharisees and the teachers of the law were looking for a reason to accuse Jesus, so they watched him closely(H) to see if he would heal on the Sabbath.(I) But Jesus knew what they were thinking(J) and said to the man with the shriveled hand, “Get up and stand in front of everyone.” So he got up and stood there.

Then Jesus said to them, “I ask you, which is lawful on the Sabbath: to do good or to do evil, to save life or to destroy it?”

10 He looked around at them all, and then said to the man, “Stretch out your hand.” He did so, and his hand was completely restored. 11 But the Pharisees and the teachers of the law were furious(K) and began to discuss with one another what they might do to Jesus.

The Twelve Apostles(L)

12 One of those days Jesus went out to a mountainside to pray, and spent the night praying to God.(M) 13 When morning came, he called his disciples to him and chose twelve of them, whom he also designated apostles:(N) 14 Simon (whom he named Peter), his brother Andrew, James, John, Philip, Bartholomew, 15 Matthew,(O) Thomas, James son of Alphaeus, Simon who was called the Zealot, 16 Judas son of James, and Judas Iscariot, who became a traitor.

Blessings and Woes(P)

17 He went down with them and stood on a level place. A large crowd of his disciples was there and a great number of people from all over Judea, from Jerusalem, and from the coastal region around Tyre and Sidon,(Q) 18 who had come to hear him and to be healed of their diseases. Those troubled by impure spirits were cured, 19 and the people all tried to touch him,(R) because power was coming from him and healing them all.(S)

20 Looking at his disciples, he said:

“Blessed are you who are poor,
    for yours is the kingdom of God.(T)
21 Blessed are you who hunger now,
    for you will be satisfied.(U)
Blessed are you who weep now,
    for you will laugh.(V)
22 Blessed are you when people hate you,
    when they exclude you(W) and insult you(X)
    and reject your name as evil,
        because of the Son of Man.(Y)

23 “Rejoice in that day and leap for joy,(Z) because great is your reward in heaven. For that is how their ancestors treated the prophets.(AA)

24 “But woe to you who are rich,(AB)
    for you have already received your comfort.(AC)
25 Woe to you who are well fed now,
    for you will go hungry.(AD)
Woe to you who laugh now,
    for you will mourn and weep.(AE)
26 Woe to you when everyone speaks well of you,
    for that is how their ancestors treated the false prophets.(AF)

Love for Enemies(AG)

27 “But to you who are listening I say: Love your enemies, do good to those who hate you,(AH) 28 bless those who curse you, pray for those who mistreat you.(AI) 29 If someone slaps you on one cheek, turn to them the other also. If someone takes your coat, do not withhold your shirt from them. 30 Give to everyone who asks you, and if anyone takes what belongs to you, do not demand it back.(AJ) 31 Do to others as you would have them do to you.(AK)

32 “If you love those who love you, what credit is that to you?(AL) Even sinners love those who love them. 33 And if you do good to those who are good to you, what credit is that to you? Even sinners do that. 34 And if you lend to those from whom you expect repayment, what credit is that to you?(AM) Even sinners lend to sinners, expecting to be repaid in full. 35 But love your enemies, do good to them,(AN) and lend to them without expecting to get anything back. Then your reward will be great, and you will be children(AO) of the Most High,(AP) because he is kind to the ungrateful and wicked. 36 Be merciful,(AQ) just as your Father(AR) is merciful.

Judging Others(AS)

37 “Do not judge, and you will not be judged.(AT) Do not condemn, and you will not be condemned. Forgive, and you will be forgiven.(AU) 38 Give, and it will be given to you. A good measure, pressed down, shaken together and running over, will be poured into your lap.(AV) For with the measure you use, it will be measured to you.”(AW)

39 He also told them this parable: “Can the blind lead the blind? Will they not both fall into a pit?(AX) 40 The student is not above the teacher, but everyone who is fully trained will be like their teacher.(AY)

41 “Why do you look at the speck of sawdust in your brother’s eye and pay no attention to the plank in your own eye? 42 How can you say to your brother, ‘Brother, let me take the speck out of your eye,’ when you yourself fail to see the plank in your own eye? You hypocrite, first take the plank out of your eye, and then you will see clearly to remove the speck from your brother’s eye.

A Tree and Its Fruit(AZ)

43 “No good tree bears bad fruit, nor does a bad tree bear good fruit. 44 Each tree is recognized by its own fruit.(BA) People do not pick figs from thornbushes, or grapes from briers. 45 A good man brings good things out of the good stored up in his heart, and an evil man brings evil things out of the evil stored up in his heart. For the mouth speaks what the heart is full of.(BB)

The Wise and Foolish Builders(BC)

46 “Why do you call me, ‘Lord, Lord,’(BD) and do not do what I say?(BE) 47 As for everyone who comes to me and hears my words and puts them into practice,(BF) I will show you what they are like. 48 They are like a man building a house, who dug down deep and laid the foundation on rock. When a flood came, the torrent struck that house but could not shake it, because it was well built. 49 But the one who hears my words and does not put them into practice is like a man who built a house on the ground without a foundation. The moment the torrent struck that house, it collapsed and its destruction was complete.”

Tyˈiooˈndyena xuˈlqueeⁿ xuee na cwitaˈjndyee nnˈaⁿ

Luaa tuii cwii xuee na cwitaˈjndyee nnˈaⁿ judíos. Mawinom Jesús yuu na niom ntjom lqueeⁿ trigo. Ndoˈ nnˈaⁿ na cwilaˈjomndye ñˈeⁿñê, tyˈiooˈndyena xuˈlqueeⁿ. Tyˈueeˈndyena joonaˈ nˈom lueena jnda̱ chii tquiina. Quia joˈ ntˈom nnˈaⁿ tmaaⁿˈ fariseos jluena:

—¿Chiuu na cwilˈaˈyoˈ cwii na ticatsa̱ˈntjomnaˈ xuee na cwitaˈjndyee nnˈaⁿ?

Tˈo̱ Jesús, tsoom nda̱a̱na:

—ˈO, ¿aa tyoolaˈnaⁿˈyoˈ ñˈoom chiuu sˈaa David quia na tˈoom na ñeˈjnoomˈm, ndoˈ mati nnˈaⁿ na ñˈeeⁿ ñˈeⁿñê? Tjaqueⁿˈeⁿ watsˈom cwentaaˈ Tyˈo̱o̱tsˈom, tcaaⁿ ntyooˈ na jnda̱ tqueⁿ nnˈaⁿ jo nnom Tyˈo̱o̱tsˈom. Ndoˈ ntyooˈñeeⁿ macanda̱ ntyee wanaaⁿ na nlcwaˈna joonaˈ. Sa̱a̱ tcwaˈ David joonaˈ ndoˈ mati tquiaaⁿ na tcwaˈ nnˈaⁿ na ñˈeeⁿ ñˈeñê.

Quia joˈ tsoom nda̱a̱na:

—Ja na cwiluiindyo̱ tsaⁿ na jnaⁿ cañoomˈluee waa na jndo̱ na nntsjo̱o̱ ljoˈ calˈa nnˈaⁿ meiiⁿ xuee na cwitaˈjndya̱a̱ya.

Seinˈmaⁿ Jesús tsˈaⁿ na jnda̱ tjateii tsˈo̱

Cwiicheⁿ xuee na cwitaˈjndyee nnˈaⁿ, tjaquieeˈ Jesús watsˈom chjoo. Tyoˈmo̱o̱ⁿ nda̱a̱ nnˈaⁿ. Ndoˈ joˈ joˈ mˈaaⁿ cwii tsaⁿsˈa na jnda̱ tjateii tsˈo̱ ntyjaya. Ndoˈ nnˈaⁿ na cwitˈmo̱o̱ⁿ ljeii na tqueⁿ Moisés ñequio nnˈaⁿ fariseos, jeeⁿ tyoqueⁿna cwenta xeⁿ na nntseinˈmaⁿ Jesús tsˈaⁿwiiˈ xuee na cwitaˈjndyeena, cha quia joˈ nnda̱a̱ nñeˈquiana jnaaⁿˈaⁿ. Sa̱a̱ mantyjeeⁿ chiuu cwilaˈtiuuna, joˈ chii tsoom nnom tsˈaⁿ na jnda̱ tjateii tsˈo̱:

—Quicantyjaˈ, cwintyjeˈ quiiˈntaaⁿ nnˈaⁿ.

Ndoˈ teicantyja tsaⁿˈñeeⁿ, teintyjeeⁿˈeⁿ xcwe. Jnda̱ joˈ tso Jesús nda̱a̱na:

—Nncwaxˈa̱ cwii ñˈoom nda̱a̱ˈyoˈ, xuee na cwitaˈjndya̱a̱ya, ¿aa wanaaⁿ na cateijndeii tsˈaⁿ xˈiaaⁿˈaⁿ na wiˈ matjom oo aa ticateijneiⁿ juu? ¿Aa cwjiˈnˈmaaⁿñê xˈiaaⁿˈaⁿ cha ticueˈ oo aa caˈñeeⁿ na cueˈ?

10 Jnda̱ chii ntyˈiaaⁿˈaⁿ nda̱a̱ chaˈtsondye nnˈaⁿ, tsoom nnom tsˈaⁿwiiˈ:

—Catseiliuuˈ tsˈo̱ˈ.

Sˈaa tsaⁿˈñeeⁿ na ljoˈ ndoˈ tcoˈyaˈñˈeⁿnaˈ tsˈo̱o̱ⁿ. 11 Jnaaⁿˈ joˈ jeeⁿ jlaˈwjeena Jesús. Ndoˈ tyoˈmaⁿna ñˈeⁿ ncˈiaana ljoˈ nnda̱a̱ nlˈana jom.

Macwjiiˈñe Jesús canchooˈwe tsˈaⁿ cwentaaⁿˈaⁿ

12 Joo ncueeˈñeeⁿ tjawa Jesús cwii ta naquiiˈ jnda̱a̱ na nntseineiiⁿ nnom Tyˈo̱o̱tsˈom. Ndoˈ meiiⁿnchaaˈ tsjom tyotseineiiⁿ nnom. 13 Quia na jnda̱ teixuee, tcwaaⁿ nnˈaⁿ na cwilaˈjomndye ñˈeⁿñê. Quiiˈntaaⁿna tjeiiˈñê canchooˈwendye nnˈaⁿ na seicajñoom joona apóstoles, nnˈaⁿ na majñom Tyˈo̱o̱tsˈom tsˈiaaⁿ ˈnaaⁿˈ. 14 Nmeiiⁿ ncueena: Simón, tsaⁿ na seicajñoom Pedro, ñequio tyjee tsaⁿˈñeeⁿ, Andrés, ñˈeⁿ Jacobo ñequio Juan, ñˈeⁿ Felipe ñequio Bartolomé, 15 ñˈeⁿ Mateo ñequio Tomás, ñˈeⁿ Jacobo jnda Alfeo, ndoˈ ñˈeⁿ Simón na cwiluena cananista, 16 ñˈeⁿ Judas jnda Jacobo ñequio Judas Iscariote, tsˈaⁿ na tquiaa cwenta Jesús.

Maˈmo̱ⁿ Jesús ñˈoom nda̱a̱ jndye nnˈaⁿ

17 Jndyocue Jesús ñequio chaˈtso nnˈaⁿ na cwilaˈjomndye ñˈeⁿñê. Tyˈemeintyjeeˈna cwii su. Joˈ joˈ jnda̱ tquieˈcañom ntˈomcheⁿ nnˈaⁿ na cwilaˈjomndye ñˈoom na mañequiaaⁿ ñequio jndyendye nnˈaⁿ na jnaⁿ chaˈwaa Judea ñequio Jerusalén ñequio ˈndyoo ndaaluee na nndyooˈ tsjoom Tiro ñˈeⁿ Sidón. Naⁿˈñeeⁿ tquiona na nndyena ñˈoom na mañequiaaⁿ, ndoˈ na nntseinˈmaaⁿ joona ntycu na cwitjoomna. 18 Mati seinˈmaaⁿ nnˈaⁿ na jeeⁿ cwajndii tyoleichuu jndyetia. 19 Chaˈtsondye nnˈaⁿ tyolˈueeˈndyena chiuu ya cha nnda̱a̱ nñeˈquioˈna jom, ee waa najneiⁿ na nnˈmaⁿ tsˈaⁿ xeⁿ nnda̱a̱ nñequiuuˈ jom. Joˈ chii chaˈtsondyena nˈmaaⁿna.

Nmeiiⁿ mañequiaanaˈ na neiiⁿˈ tsˈaⁿ

20 Quia joˈ ntyˈiaaⁿˈaⁿ nda̱a̱ nnˈaⁿ na cwilaˈjomndye ñˈoom na mañequiaaⁿ, tsoom nda̱a̱na:

—ˈO nnˈaⁿ na ntyˈiaandyoˈ, mañequiaanaˈ na neiⁿˈyoˈ, ee cwilaxmaⁿˈyoˈ cantyja na matsa̱ˈntjom Tyˈo̱o̱tsˈom.

21 ’ˈO nnˈaⁿ na cwiweˈjndoˈyoˈ jeˈ, mañequiaanaˈ na neiⁿˈyoˈ ee quia nñequiaa Tyˈo̱o̱tsˈom chaˈcwijom na jnda̱ tjacjoˈyoˈ.

’ˈO nnˈaⁿ na cwityueeˈyoˈ jeˈ, mañequiaanaˈ na neiⁿˈyoˈ ee macwjiˈ Tyˈo̱o̱tsˈom na chjooˈ nˈomˈyoˈ.

22 ’Mañequiaanaˈ na neiⁿˈyoˈ quia na cwilaˈjndoo nnˈaⁿ ˈo na cwileiˈntyjo̱na ˈo, na cwilaˈjnaaⁿˈna ˈo, ndoˈ na cwilˈana na ticueeˈ nˈomna ˈo ncˈe na mˈaⁿˈyoˈ cantyja ˈnaⁿ ja na cwiluiindyo̱ tsˈaⁿ na jnaⁿ cañoomˈluee. 23 Manmeiiⁿˈ tyotaˈwiˈ weloo naⁿˈñeeⁿ profetas na tyoñequia ñˈoomˈ Tyˈo̱o̱tsˈom tandyo xuee. Joˈ chii cˈomˈyoˈ na tˈmaⁿ nˈomˈyoˈ xuee na cwitjomˈyoˈ nawiˈmeiⁿˈ. Ee tˈmaⁿ naya ˈnaⁿˈyoˈ cwiwiwe cañoomˈluee.

24 ’Sa̱a̱ nntˈuiiwiˈnaˈ ˈo nnˈaⁿ na cwiluiitˈmaⁿndyoˈ na quitˈmaⁿ nˈomˈyoˈ juu na tyandyoˈ. Ee cweˈ cantyjati jeˈ na mañequiaanaˈ na tˈmaⁿ nˈomˈyoˈ na jeeⁿ lˈue mˈaⁿˈyoˈ.

25 ’Nntˈuiiwiˈnaˈ ˈo nnˈaⁿ na cwicwaˈjaacjoˈyoˈ jeˈ. Ee nncueˈntyjo̱ xuee na nncˈomˈyoˈ chaˈcwijom na ñejndoˈyoˈ.

’Nntˈuiiwiˈnaˈ ˈo nnˈaⁿ na jeeⁿ neiⁿˈyoˈ jeˈ. Ee nncueˈntyjo̱ xuee na nntyueeˈyoˈ ndoˈ nlaˈxuaˈyoˈ na chjooˈ nˈomˈyoˈ.

26 ’Nntˈuiiwiˈnaˈ ˈo nnˈaⁿ na jeˈ jndye nnˈaⁿ cwitjeiiˈyana ˈo. Ee maluaaˈ ñelˈa weloo naⁿˈñeeⁿ. Tyoluena ñˈoom ya cantyja ˈnaaⁿ joo profetas na cweˈ tyonquioˈnnˈaⁿ joona.

Cˈo̱o̱ⁿya na wiˈ nˈo̱o̱ⁿya nnˈaⁿ na jndoo jaa

27 ’Sa̱a̱ matsjo̱o̱ya nda̱a̱ˈ ˈo nnˈaⁿ na cwindyeˈyoˈ ñˈoom na mañequiaya: Cˈomˈyoˈ na wiˈ nˈomˈyoˈ nnˈaⁿ na jndoo ˈo. Ndoˈ calˈaˈyoˈ na ya nnˈaⁿndyoˈ ñˈeⁿ nnˈaⁿ na ticueeˈ nˈom ˈo. 28 Cataⁿˈyoˈ na catioˈnaaⁿñe Tyˈo̱o̱tsˈom nnˈaⁿ na cwitueeˈ ñˈoom wiˈ nacjoˈyoˈ. Ndoˈ calaneiⁿˈyoˈ nnoom cantyja ˈnaaⁿ nnˈaⁿ na cwilaˈjnaaⁿˈna ˈo. 29 ˈÑeeⁿ na mmeiⁿˈ ndaˈ ntsmaⁿˈ, mati cwiicheⁿ ntyja quiaaˈ na mmeiⁿˈ ndaˈ. Ndoˈ ˈñeeⁿ na nncwjiˈ liaatco ˈnaⁿˈ, mati quiaaˈ cotomˈ na nncjaañˈoom. 30 Meiⁿˈñeeⁿcheⁿ tsˈaⁿ na macaⁿ cwii ˈnaⁿ njomˈ, quiaaˈ. Ndoˈ xeⁿ tjañˈoom tsˈaⁿ ˈnaⁿˈ ndoˈ tiñeˈcatseilcweeⁿˈeⁿ juunaˈ, tintseincjooˈndyuˈ na calcweˈnaˈ. 31 Chaˈxjeⁿ na lˈue nˈomˈyoˈ na calˈa nnˈaⁿ ñˈeⁿndyoˈ, majoˈti calˈaˈ ˈo ñˈeⁿndye joona.

32 ’Xeⁿ mˈaⁿˈyoˈ na wiˈ nˈomˈyoˈ cweˈ tomti nnˈaⁿ na mati wiˈ nˈom ˈo, quia joˈ ¿yuu waa na yaticheⁿ cwilˈaˈyoˈ? Ee nnˈaⁿ na tyoolaˈtˈmaaⁿˈndyena Tyˈo̱o̱tsˈom mˈaⁿna na wiˈ nˈomna ncˈiaana na wiˈ nˈom joona. 33 Xeⁿ cwilˈaˈyoˈ na ya nnˈaⁿndyoˈ cweˈ tomti ñˈeⁿ nnˈaⁿ na mati cwilˈa na ya nnˈaⁿndyena ñˈeⁿndyoˈ, ¿yuu waa na jeeⁿ ya cwilˈaˈyoˈ? Ee mati nnˈaⁿ na cwilaˈxmaⁿ jnaⁿ majoˈti cwilˈana. 34 Ndoˈ xeⁿ cwiteiˈjndeiˈyoˈ ˈnaⁿ nnˈaⁿ na nquiuˈyoˈ na mati joo nnteiˈjndeii ˈo, quia joˈ ¿yuu waa na yaticheⁿ cwilˈaˈyoˈ? Ee mati nnˈaⁿ na cwilaˈxmaⁿ jnaⁿ cwiteiˈjndeiina ˈnaⁿ nda̱a̱ ncˈiaana ee manquiuna na nnjoom joˈ. 35 Sa̱a̱ ˈo jeˈ cˈomˈyoˈ na wiˈ nˈomˈyoˈ nnˈaⁿ na jndoo ˈo. Calˈaˈyoˈ na ya nnˈaⁿndyoˈ ñequio chaˈtsondye nnˈaⁿ. Cateiˈjndeiˈyoˈ ˈnaⁿ na cwileiˈñˈomˈyoˈ nnˈaⁿ, meiiⁿ ticantyjaaˈ nˈomˈyoˈ na nlaˈlcweˈna. Quia joˈ tˈmaⁿ naya nndaˈyoˈ cañoomˈluee. Ndoˈ nlaxmaⁿˈyoˈ ntseinda Tyˈo̱o̱tsˈom na mˈaaⁿ nandyeticheⁿ. Ee mati jom mˈaaⁿ na wiˈ tsˈoom meiiⁿ nnˈaⁿ na lˈo̱ meiiⁿ machˈeeⁿ ya joona. Ndoˈ wiˈ tsˈoom nnˈaⁿ na wiˈndye. 36 Cˈomˈyoˈ na wiˈ nˈomˈyoˈ chaˈtsondye nnˈaⁿ chaˈxjeⁿ nquii Tsotyeˈyoˈ mˈaaⁿ na wiˈ tsˈoom chaˈtsondye nnˈaⁿ.

Tintuˈxa̱a̱ⁿya nnˈaⁿ

37 Tintuˈxeⁿˈyoˈ nnˈaⁿ na cweˈ xjeⁿto ˈo, cha meiⁿ tincuˈxeⁿ Tyˈo̱o̱tsˈom ˈo. Tintioˈyoˈ nnˈaⁿ lˈo̱ nawiˈ cha tintioom ˈo lˈo̱ nawiˈ. Calaˈtˈmaⁿ nˈomˈyoˈ nnˈaⁿ cha mati nntseitˈmaⁿ tsˈoom ˈo. 38 Quiaˈyoˈ na cateijndeiinaˈ nnˈaⁿ, quia joˈ mati nntoˈñoomˈyoˈ na nnteijndeiinaˈ ˈo. Ee Tyˈo̱o̱tsˈom nñequiaaⁿ na nntoˈñoomˈyoˈ cwii na canda̱a̱ˈ tuˈxeⁿnaˈ. Joˈ joˈ matseijomnaˈ chaˈcwijom cwii ˈnaⁿ na teincwiiˈnaˈ, tyeⁿ tyˈecuenaˈ hasta tooˈ wantyjo. Ee cantyjati xjeⁿ na cwiñeˈquiaˈyoˈ nda̱a̱ nnˈaⁿ, majoˈti nntseilcweˈ Tyˈo̱o̱tsˈom na cwii nnjoom nda̱a̱ˈyoˈ.

39 Mati seineiⁿ Jesús nda̱a̱na cwii ñˈoom na tjañoomˈ, tsoom:

—¿Aa nnda̱a̱ nncjaañˈoom tsaⁿnchjaaⁿˈ cwiicheⁿ tyjenchjaaⁿˈaⁿ? ¿Aa nchii wendyena nntiomnaˈ tsˈom tsueˈtsjoom? 40 Xocatsˈaanaˈ na tsˈaⁿ na matseiˈnaaⁿˈ cwiluiitˈmaⁿñetyeeⁿ, nchiiti tsˈaⁿ na maˈmo̱ⁿ nnoom. Sa̱a̱ quia na jnda̱ seiˈnaaⁿˈñˈeeⁿ chaˈtso na tˈmo̱ⁿ tsaⁿˈñeeⁿ nnoom, quialjoˈcheⁿ nntseijomnaˈ jom chaˈna tsˈaⁿ na tˈmo̱ⁿ nnoom.

41 ’¿Chiuu na jeeⁿ ndoˈ jnda̱ na njom tsˈomnnom xˈiaˈ, sa̱a̱ tiqueⁿˈ cwenta tsˈoom tscaaˈ na njom tsˈomnjomˈ nncuˈ? 42 ¿Chiuu na jeeⁿ ñeˈcatseijndaaˈndyuˈ jnaaⁿˈ xˈiaˈ? ¿Aa nntsuˈyuˈ nnoom: “Cwa ˈu nnˈaⁿya, quiaaˈ na nncwjiiˈa ntquiooˈ jnda̱ na njom tsˈomnjomˈ”, sa̱a̱ manncuˈ tiqueⁿˈ cwenta tsˈoom tscaaˈ na njom tsˈomnjomˈ? ˈU tsˈaⁿ na macheˈ na matseicanda̱a̱ˈndyuˈ cha cantyˈiaa nnˈaⁿ, najndyee cwjiˈ tsˈoom tscaaˈ na njom tsˈomnjomˈ nncuˈ, quia joˈ tquioˈyaˈ na nncwjiˈ ntquiooˈ jnda̱ tsˈomnnom xˈiaˈ.

Ta̱a̱ˈ tsˈoom maˈmo̱ⁿnaˈ ljoˈ tsˈoom juunaˈ

43 ’Ticwii cwii tsˈoom na ya xocatsˈaanaˈ ta̱ na tisˈa. Ndoˈ tsˈoom na tisˈa meiⁿ xocatsˈaanaˈ ta̱ na ya. 44 Ticwii cwii tsˈoom, ta̱a̱ˈnaˈ maˈmo̱ⁿnaˈ ljoˈ tsˈoom juunaˈ. Ee tijoom nntseicjoo tsˈaⁿ ta̱ higo tsˈoom nioom. Meiⁿ tijoom nntseicjoo tsˈaⁿ ta̱uva cwii tsˈo̱o̱ nioom. 45 Maluaaˈ matseijomnaˈ nnˈaⁿ chaˈna nˈoom ntjom. Juu tsˈaⁿ na ya tsˈaⁿñe, machˈeeⁿ yuu na ya, ee naquiiˈ tsˈoom cwinaⁿ na ya na matseitioom. Sa̱a̱ tsˈaⁿ na wiˈñe, machˈeeⁿ yuu na tisˈa, ee naquiiˈ tsˈoom cwinaⁿ nawiˈ na matseitioom. Ticwii cwii tsˈaⁿ cantyjati na matseitiuu naquiiˈ tsˈom, maxjeⁿ joˈ matseineiⁿ.

We nnom tsiaⁿtsjo̱ˈ

46 ’¿Chiuu na cwinduˈyoˈ na Ta ja quia na cwiˈmaⁿˈyoˈ ja ndoˈ tiñeˈcalacanda̱ˈyoˈ ñˈoom na matsjo̱o̱ nda̱a̱ˈyoˈ? 47 Ticwii cwii tsˈaⁿ na macwjeeˈcañoom ja na mandii ñˈoom na matsjo̱o̱ nmeiiⁿ, ndoˈ matseicanda̱ joonaˈ, mˈmo̱o̱ⁿya nda̱a̱ˈyoˈ chiuu matseijomnaˈ tsaⁿˈñeeⁿ. 48 Matseijomnaˈ jom chaˈcwijom cwii tsˈaⁿ na jndo̱ˈ tsˈom na sˈaa waaˈ. Tyocaˈñeeⁿ njoom, tyeⁿ tqueeⁿ tsiaⁿtsjo̱ˈ cha jndeii wˈaa. Quia na tyjeeˈ jndaa, tco̱o̱naˈ tyuaatcwii, jndeii tyocjaacameiiⁿˈñenaˈ ndaa wˈaaˈñeeⁿ. Sa̱a̱ tîcatsˈeiinaˈ ee na tyeⁿ tjaluiinaˈ nacjooˈ tsiaⁿtsjo̱ˈñeeⁿ. 49 Sa̱a̱ juu tsˈaⁿ na cweˈ mandii ñˈoom na matsjo̱o̱ ndoˈ titseicanda̱ joonaˈ, tsaⁿˈñeeⁿ matseijomnaˈ chaˈcwijom cwii tsˈaⁿ na tijndo̱ˈ tsˈom na sˈaa waaˈ na cweˈ jnaⁿtonaˈ nomtyuaa. Tjaaˈnaⁿ niaⁿljo̱ˈ tuii. Quia na tyjeeˈ jndaa ndoˈ jndeii tyocjaacameiiⁿˈñenaˈ wˈaaˈñeeⁿ, mantyja tmeiⁿˈnaˈ juunaˈ. Ndoˈ tˈmaaⁿˈ tsuu cantyja ˈnaaⁿˈnaˈ.