摩西之歌

32 「諸天啊,請留心聽;
大地啊,請聽我說。
願我的教導如雨降下,
願我的話語如露滴落,
像水滴滋潤嫩草,
像甘霖澆灌草木。
我要宣揚耶和華的名,
你們要頌讚我們上帝的偉大。

「祂是磐石,
祂的作為完美,
祂按公義行事,
祂信實可靠,公平正直。
狡詐、墮落的一代啊,
你們卻對祂不忠,行事敗壞,
不配做祂的兒女。
愚昧無知的人啊,
你們就這樣報答耶和華嗎?
祂是你們的父,你們的創造主,
祂創造了你們,塑造了你們。

「要回顧往昔,追溯歷史;
問你們的父親,
他們必回答你們;
問你們的長者,
他們必告訴你們。
當初,至高者賜萬國產業,
把人類分開,
祂依照天使[a]的數目,
為萬族定疆界。
但以色列人屬於耶和華,
雅各是祂的產業。

10 「在荒涼的曠野,
在野獸吼叫的荒野,
耶和華找到他們,
庇護他們,看顧他們,
保護他們如同保護眼中的瞳人,
11 又如老鷹攪動窩巢,
盤旋在雛鷹之上,展開雙翼,
背著雛鷹飛翔。
12 耶和華獨自帶領他們,
身邊沒有外族神明。
13 耶和華使他們馳騁在大地的高處,
吃田間的五穀,
磐石中的蜂蜜,
石頭地產的油;
14 吃牛酪和羊奶,
肥美的羔羊,
巴珊的綿羊和山羊,
上好的麥子;
喝葡萄汁釀的酒。

15 「但耶書崙[b]吃飽喝足,
養肥長壯後,就得意忘形,
背棄造他們的上帝,
藐視救他們的磐石。
16 他們拜外族的神明,令祂憤恨;
行可憎之事,惹祂發怒。
17 他們祭拜的不是真神,
而是鬼魔,
是他們素不認識的新神明,
是他們祖先所不敬畏的。
18 他們輕視生他們的磐石,
忘記養他們的上帝。

19 「耶和華看見祂兒女的惡行,
就憤然厭棄他們,
20 說,『這墮落的子民,
不忠的兒女!
我要掩面不理他們,
看他們的結局如何。
21 他們拜假神,讓我憤恨;
供虛無之物,惹我發怒。
我要藉無名之民挑起他們的嫉妒,
用愚昧的國民激起他們的怒氣。
22 我的怒火已經點燃,
要燒到陰間的盡頭,
吞滅大地及其出產,
甚至燒毀山的根基。

23 『我要使災禍連連臨到他們,
我的箭都射向他們。
24 他們必飽受饑荒之苦,
被瘟疫和災禍吞噬,
被猛獸和毒蛇襲擊。
25 外有刀劍殺戮,
內有恐懼籠罩,
少男、少女、嬰兒、
老人無一倖免。
26 我本要消滅他們,
使世人忘記他們;
27 但我不願讓敵人誇口,
宣稱這是他們的勝利,
而非我的作為。』

28 「以色列人愚昧無知,毫無見識。
29 如果他們有智慧,
就能明白這一切、
知道自己的結局。
30 若不是他們的磐石賣掉他們,
若不是耶和華拋棄他們,
一人怎能趕散他們千人?
二人怎能擊潰他們萬人?
31 我們的敵人也承認他們的磐石不如我們的磐石。
32 他們猶如來自所多瑪、
長在蛾摩拉的葡萄樹,
結的葡萄粒粒有毒,串串苦澀;
33 釀的酒如蛇的毒液,
如眼鏡蛇的毒液。

34 「祂說,『我把這一切積存起來,
封在我的倉庫裡。
35 伸冤在我,我必報應,
到時候他們必站不住腳,
他們遭禍的日子近了,
他們的末日來了。』

36 「耶和華見自己的子民力量衰竭,
奴隸和自由人所剩無幾,
必為他們主持公道,
憐憫祂的僕人。
37 祂必說,『你們的神明在哪裡?
庇護你們的磐石在哪裡?
38 它們吃你們祭牲的脂肪,
喝你們的奠酒。
讓它們起來幫助你們,
庇護你們吧!

39 『你們要知道,
唯有我是上帝;
除我之外,別無他神。
我掌管生死,我打傷、我醫治;
無人能逃出我的掌心。
40 我向天伸手,
憑我的永恆起誓,
41 我要磨快閃亮的劍,
主持公道,報應仇敵,
懲罰恨我的人。
42 我要使我的箭飽飲鮮血,
被殺被擄之人的血;
我的劍要吞噬人肉,
敵人將領的肉。』

43 「列邦啊,
你們當與祂的子民一同歡樂!
因為祂要為自己的僕人報血仇,
報應祂的仇敵,
潔淨祂的土地和子民。」

44 摩西和嫩的兒子約書亞把這首詩歌讀給會眾聽。

摩西的遺囑

45 讀完後,摩西又對以色列人說: 46 「要謹記我今天警告你們的話,要吩咐你們的子孫謹遵這律法上的話。 47 這律法不是空話,而是你們的生命。你們若遵守這律法,就必長住在約旦河對岸你們將要佔領的土地上。」

預言摩西的死

48 當天,耶和華對摩西說: 49 「你去耶利哥對面的摩押,登上亞巴琳山區的尼波山,觀看我要賜給以色列人作產業的迦南。 50 之後,你會死在山上,歸到你祖先那裡,如亞倫在何珥山離世歸祖一樣。 51 因為在荀曠野,在加低斯的米利巴泉旁,你和亞倫對我不忠,沒有在以色列人中尊我為聖。 52 所以,你只能遠遠地觀看我要賜給以色列人的土地,卻不能進去。」

Footnotes

  1. 32·8 天使」希伯來文是「以色列的兒子」。
  2. 32·15 耶書崙」是以色列的暱稱。

Song of Moses

32 Pay attention, heavens, and I will speak;
listen, earth, to the words from my mouth.(A)
Let my teaching fall like rain
and my word settle like dew,
like gentle rain on new grass
and showers on tender plants.
For I will proclaim the Lord’s name.(B)
Declare the greatness of our God!
The Rock(C) – his work is perfect;
all his ways are just.(D)
A faithful God,(E) without bias,
he is righteous and true.

His people have acted corruptly towards him;(F)
this is their defect[a] – they are not his children
but a devious and crooked generation.(G)
Is this how you repay the Lord,
you foolish and senseless people?(H)
Isn’t he your Father and Creator?[b](I)
Didn’t he make you and sustain you?
Remember the days of old;
consider the years of past generations.
Ask your father, and he will tell you,
your elders, and they will teach you.
When the Most High gave the nations their inheritance[c]
and divided the human race,(J)
he set the boundaries of the peoples(K)
according to the number of the people of Israel.[d]
But the Lord’s portion is his people,
Jacob, his own inheritance.(L)

10 He found him in a desolate land,
in a barren, howling wilderness;
he surrounded him, cared for him,(M)
and protected him as the pupil of his eye.(N)
11 He watches over[e] his nest like an eagle
and hovers over his young;
he spreads his wings, catches him,
and carries him on his feathers.(O)
12 The Lord alone led him,
with no help from a foreign god.
13 He made him ride on the heights of the land(P)
and eat the produce of the field.
He nourished him with honey from the rock
and oil from flinty rock,
14 curds from the herd and milk from the flock,
with the fat of lambs,
rams from Bashan,(Q) and goats,
with the choicest grains of wheat;
you drank wine from the finest grapes.[f]

15 Then[g] Jeshurun[h](R) became fat and rebelled –
you became fat, bloated, and gorged.
He abandoned the God who made him
and scorned the Rock of his salvation.
16 They provoked his jealousy with different gods;
they enraged him with detestable practices.(S)
17 They sacrificed to demons, not God,
to gods they had not known,
new gods that had just arrived,
which your ancestors did not fear.(T)
18 You ignored the Rock who gave you birth;
you forgot the God who gave birth to you.

19 When the Lord saw this, he despised them,
angered by his sons and daughters.
20 He said, ‘I will hide my face from them;(U)
I will see what will become of them,
for they are a perverse generation –
unfaithful children.
21 They have provoked my jealousy
with what is not a god;[i]
they have enraged me with their worthless idols.(V)
So I will provoke their jealousy
with what is not a people;[j]
I will enrage them with a foolish nation.(W)
22 For fire has been kindled because of my anger
and burns to the depths of Sheol;(X)
it devours the land and its produce,
and scorches the foundations of the mountains.

23 ‘I will pile disasters on them;
I will use up my arrows against them.
24 They will be weak from hunger,
ravaged by pestilence and bitter plague;
I will unleash on them wild beasts with fangs,
as well as venomous snakes that slither in the dust.
25 Outside, the sword will take their children,
and inside, there will be terror;
the young man and the young woman will be killed,
the infant and the grey-haired man.(Y)

26 ‘I would have said: I will cut them to pieces[k]
and blot out the memory of them from mankind,(Z)
27 if I had not feared provocation from the enemy,
or feared that these foes might misunderstand
and say, “Our own hand has prevailed;
it wasn’t the Lord who did all this.” ’

28 Israel is a nation lacking sense
with no understanding at all.(AA)
29 If only they were wise, they would comprehend this;
they would understand their fate.
30 How could one pursue a thousand,
or two put ten thousand to flight,(AB)
unless their Rock had sold them,
unless the Lord had given them up?(AC)
31 But their ‘rock’ is not like our Rock,
as even our enemies concede.
32 For their vine is from the vine of Sodom
and from the fields of Gomorrah.
Their grapes are poisonous;
their clusters are bitter.
33 Their wine is serpents’ venom,
the deadly poison of cobras.(AD)

34 ‘Is it not stored up with me,
sealed up in my vaults?
35 Vengeance and retribution belong to me.[l](AE)
In time their foot will slip,
for their day of disaster is near,
and their doom is coming quickly.’
36 The Lord will indeed vindicate his people
and have compassion on his servants(AF)
when he sees that their strength is gone
and no one is left – slave or free.[m]
37 He will say, ‘Where are their gods,
the ‘rock’ they found refuge in?
38 Who ate the fat of their sacrifices
and drank the wine of their drink offerings?
Let them rise up and help you;
let it[n] be a shelter for you.
39 See now that I alone am he;
there is no God but me.(AG)
I bring death and I give life;
I wound and I heal.
No one can rescue anyone from my power.(AH)
40 I raise my hand to heaven and declare:
As surely as I live for ever,
41 when I sharpen my flashing sword,
and my hand takes hold of judgement,
I will take vengeance on my adversaries
and repay those who hate me.
42 I will make my arrows drunk with blood
while my sword devours flesh –
the blood of the slain and the captives,
the heads of the enemy leaders.’[o]

43 Rejoice, you nations, concerning his people,[p](AI)
for he will avenge the blood of his servants.[q]
He will take vengeance on his adversaries;[r](AJ)
he will purify his land and his people.[s]

44 Moses came with Joshua[t] son of Nun and recited all the words of this song in the presence of the people. 45 After Moses finished reciting all these words to all Israel, 46 he said to them, ‘Take to heart all these words I am giving as a warning to you today,(AK) so that you may command your children to follow all the words of this law carefully.(AL) 47 For they are not meaningless words to you but they are your life,(AM) and by them you will live long in the land you are crossing the Jordan to possess.’

Moses’s Impending Death

48 On that same day the Lord spoke to Moses,(AN) 49 ‘Go up Mount Nebo(AO) in the Abarim range in the land of Moab, opposite Jericho, and view the land of Canaan I am giving the Israelites as a possession. 50 Then you will die on the mountain that you go up, and you will be gathered to your people,(AP) just as your brother Aaron died on Mount Hor and was gathered to his people.(AQ) 51 For both of you broke faith with me among the Israelites at the Waters of Meribath-kadesh in the Wilderness of Zin by failing to treat me as holy in their presence. 52 Although from a distance you will view the land that I am giving the Israelites, you will not go there.’(AR)

Footnotes

  1. 32:5 Or him; through their fault; Hb obscure
  2. 32:6 Or Possessor
  3. 32:8 Or Most High divided the nations
  4. 32:8 One DSS reads number of the sons of God; LXX reads number of the angels of God
  5. 32:11 Or He stirs up
  6. 32:14 Lit drank the blood of grapes, fermenting wine
  7. 32:15 DSS, Sam, LXX add Jacob ate his fill;
  8. 32:15 = Upright One, referring to Israel
  9. 32:21 Lit with no gods
  10. 32:21 Lit with no people
  11. 32:26 LXX reads will scatter them
  12. 32:35 MT; LXX reads On a day of vengeance I will repay.
  13. 32:36 Or left – even the weak and impaired; Hb obscure
  14. 32:38 Sam, LXX, Tg, Vg read them
  15. 32:42 Or the long-haired heads of the enemy
  16. 32:43 LXX reads Rejoice, you heavens, along with him, and let all the sons of God worship him; rejoice, you nations, with his people, and let all the angels of God strengthen themselves in him; DSS reads Rejoice, you heavens, along with him, and let all the angels worship him; Heb 1:6
  17. 32:43 DSS, LXX read sons
  18. 32:43 DSS, LXX add and he will repay those who hate him; v. 41
  19. 32:43 Syr, Tg; DSS, Sam, LXX, Vg read his people’s land
  20. 32:44 LXX, Syr, Vg; MT reads Hoshea; Nm 13:8,16

32 O langit, makinig, sapagkat magsasalita ako!
O lupa, pakinggan ang aking mga salita.
Ang aking mga katuruan ay papatak gaya ng ulan at hamog.
Ang aking mga salita ay katulad ng patak ng ulan sa mga damo;
katulad rin ng ambon sa mga pananim.
Ipahahayag ko ang pangalan ng Panginoon.
Purihin natin ang kadakilaan ng ating Dios!
Siya ang Bato na kanlungan;
matuwid ang lahat ng gawa niya
at mapagkakatiwalaan ang lahat ng kanyang mga pamamaraan.
Matapat siyang Dios at hindi nagkakasala;
makatarungan siya at maaasahan.
Ngunit nagkasala kayo sa kanya at hindi na kayo itinuring na mga anak niya,
dahil sa inyong kasamaan.
Makasalanan kayo at madayang henerasyon!
Ganito pa ba ang igaganti ninyo sa Panginoon, kayong mga mangmang at kulang sa pang-unawa?
Hindi baʼt siya ang inyong ama na lumikha sa inyo at nagtaguyod na kayoʼy maging isang bansa?
Alalahanin ninyo ang mga taon na lumipas;
isipin ninyo ang mga lumipas na henerasyon.
Tanungin ninyo ang inyong mga magulang at mga matatanda, at ihahayag nila ito sa inyo.
Nang binigyan ng Kataas-taasang Dios ang mga bansa ng lupain nila at nang pinagbukod-bukod niya ang mga mamamayan,
nilagyan niya sila ng hangganan ayon sa dami ng mga anghel ng Dios.[a]
Pinili rin ng Panginoon ang lahi ni Jacob bilang mamamayan niya.
10 Nakita niya sila sa disyerto, sa lugar na halos walang tumutubong pananim.
Binabantayan niya sila at iniingatan katulad ng pag-iingat ng tao sa kanyang mata.
11 Binantayan niya sila gaya ng pagbabantay ng agila sa kanyang mga inakay habang tinuturuan niya itong lumipad.
Ibinubuka niya ang kanyang mga pakpak para saluhin at buhatin sila.
12 Ang Panginoon lang ang gumagabay sa kanyang mga mamamayan,
walang tulong mula sa ibang mga dios.
13 Sila ang pinamahala niya sa mga kabundukan,
at pinakain ng mga ani ng lupa.
Inalagaan niya sila sa pamamagitan ng pulot mula sa batuhan at ng langis ng olibo mula sa mabatong lupa.
14 Binigyan niya sila ng keso at gatas ng mga baka at kambing,
at binigyan ng matatabang tupa at kambing mula sa Bashan.
Binigyan din niya sila ng pinakamagandang trigo at pinainom ng katas ng ubas.
15 Naging maunlad ang mga Israelita[b] pero nagrebelde sila.
Tumaba sila at lumakas,
ngunit tinalikuran nila ang Dios na lumikha sa kanila,
at sinuway nila ang kanilang Bato na kanlungan na kanilang Tagapagligtas.
16 Pinagselos nila at ginalit ang Panginoon dahil sa kanilang pagsamba sa mga dios na kasuklam-suklam.
17 Naghandog sila sa mga demonyo na hindi tunay na dios – mga dios na hindi nila kilala at kailan lang lumitaw,
at hindi iginalang ng kanilang mga ninuno.
18 Kinalimutan nila ang Dios na Bato na kanlungan na lumikha sa kanila.
19 Nakita ito ng Panginoon,
at dahil sa kanyang galit, itinakwil niya sila na kanyang mga anak.
20 Sinabi niya, “Tatalikuran ko sila, at titingnan ko kung ano ang kanilang kahihinatnan,
sapagkat silaʼy masamang henerasyon, mga anak na hindi matapat.
21 Pinagselos nila ako sa mga hindi tunay na dios,
at ginalit nila ako sa kanilang walang kwentang mga dios-diosan.
Kaya pagseselosin ko rin sila sa pamamagitan ng pagpapala ko sa ibang mga lahi.
Gagalitin ko sila sa pamamagitan ng pagpapala ko sa mga mangmang na bansa.
22 Naglalagablab na parang apoy ang aking galit;
susunugin nito ang lupa at ang lahat ng naroon,
pati ang kailaliman ng lupa,[c] at ang pundasyon ng mga bundok.

23 “Padadalhan ko sila ng mga kalamidad, at tatamaan sila ng aking mga pana.
24 Gugutumin ko sila; at mangamamatay sila sa gutom at karamdaman.
Padadalhan ko sila ng mababangis na hayop para atakihin sila at mga ahas para silaʼy tuklawin.
25 Sa labas ng kanilang bahay, marami ang mamamatay sa labanan,
at sa loob nitoʼy maghahari ang takot.
Mamamatay ang lahat, maging ang mga kabataan, matatanda at mga bata.
26 Sinabi ko na pangangalatin ko sila hanggang sa hindi na sila maalala sa mundo.
27 Ngunit hindi ko papayagang magyabang ang kanilang mga kaaway. Baka sabihin nila, ‘Natalo natin sila. Hindi ang Panginoon ang gumawa nito.’ ”

28 Ang Israel ay isang bansa na walang alam at pang-unawa.
29 Kung matalino lang sila, mauunawaan sana nila ang kanilang kahihinatnan.
30 Paano ba mahahabol ng isang tao ang 1,000 Israelita?
Paano matatalo ng dalawang tao ang 10,000 sa kanila?
Mangyayari lamang ito kung ibinigay sila ng Panginoon na kanilang Bato na kanlungan.
31 Sapagkat ang Bato na kanlungan ng ating mga kaaway ay hindi katulad ng ating batong kanlungan;
at kahit sila ay nakakaalam nito.
32 Kasinsama ng mga naninirahan sa Sodom at Gomora ang ating mga kaaway,
katulad ng ubas na mapait at nakakalason ang bunga,
33 at katulad ng alak na gawa sa kamandag ng ahas.
34 Nalalaman ng Panginoon ang kanilang ginagawa,
iniipon niya muna ito at naghihintay ng tamang panahon para parusahan sila.
35 Sabi niya, “Ako ang maghihiganti at magpaparusa sa kanila,
sapagkat darating ang panahon na madudulas sila.
Malapit nang dumating ang panahon ng kanilang pagbagsak.”
36 Ipagtatanggol ng Panginoon ang kanyang mga mamamayan;
kaaawaan niya ang kanyang mga lingkod, kapag nakita niya na wala na silang lakas at kakaunti na lang ang natira sa kanila, alipin man o hindi.
37 At pagkatapos ay magtatanong ang Panginoon sa kanyang mamamayan, “Nasaan na ngayon ang inyong mga dios, ang batong kanlungan ninyo?
38 Nasaan na ngayon ang inyong mga dios na kumakain ng taba at umiinom ng alak na inyong handog?
Magpatulong kayo sa kanila, at gawin ninyo silang proteksyon!
39 Tingnan ninyo ngayon; ako lang ang Dios!
Wala nang iba pang dios maliban sa akin.
Ako ang pumapatay at ako ang nagbibigay-buhay;
ako ang sumusugat at nagpapagaling,
at walang makatatakas sa aking mga kamay.
40 Ngayon, itataas ko ang aking mga kamay at manunumpa,
‘Ako na nabubuhay magpakailanman,
41 hahasain ko ang aking espada at gagamitin ko ito sa aking pagpaparusa:
Gagantihan ko ang aking mga kaaway at pagbabayarin ang mga napopoot sa akin.
42 Dadanak ang kanilang dugo sa aking pana, at ang aking espada ang papatay sa kanilang mga katawan.
Mamamatay sila pati na ang sugatan at mga bilanggo.
Mamamatay pati ang kanilang mga pinuno.’ ”
43 Mga bansa, purihin nʼyo ang mga mamamayan ng Panginoon.[d]
Sapagkat gaganti ang Panginoon sa mga pumatay sa kanyang mga lingkod.
Gaganti siya sa kanyang mga kaaway, at lilinisin niya ang kanyang lupain at ang kanyang mamamayan.

44 Ito nga ang inawit ni Moises kasama si Josue sa harapan ng mga Israelita. 45-46 Pagkatapos niyang sabihin ito, sinabi ni Moises sa mga tao, “Itanim ninyo sa inyong mga puso ang lahat ng sinasabi ko sa inyo sa araw na ito. Ituro rin ninyo ito sa inyong mga anak para matupad nilang mabuti ang lahat ng sinasabi sa mga utos na ito. 47 Hindi lang karaniwang salita ang mga utos na ito; magbibigay ito sa inyo ng buhay. Kung susundin ninyo ito, mabubuhay kayo nang matagal sa lupain na aangkinin ninyo sa kabila ng Jordan.”

Ipinaalam ang Kamatayan ni Moises

48 Nang araw ding iyon, sinabi ng Panginoon kay Moises, 49 “Pumunta ka sa Moab, sa kabundukan ng Abarim, at umakyat ka sa bundok ng Nebo na nakaharap sa Jerico. Tanawin mo roon ang Canaan, ang lupaing ibinibigay ko sa mga Israelita na kanilang aangkinin. 50 Sapagkat sa bundok na iyan ka mamamatay at isasama na sa iyong mga kamag-anak na sumakabilang buhay na, gaya ni Aaron na iyong kapatid nang mamatay siya sa Bundok ng Hor at isinama na rin sa mga kamag-anak niya na sumakabilang buhay na. 51 Sapagkat dalawa kayong nawalan ng pagtitiwala sa akin sa harap ng mga Israelita nang naroon kayo sa tubig ng Meriba sa Kadesh, sa ilang ng Zin. Hindi ninyo pinarangalan ang aking kabanalan sa kanilang harapan. 52 Kaya makikita mo lang sa malayo ang lupaing ibinibigay ko sa mga Israelita, pero hindi ka makakapasok doon.”

Footnotes

  1. 32:8 mga anghel ng Dios: Ito ang nasa tekstong Septuagint. Sa Dead Sea Scrolls, mga anak ng Dios. Sa tekstong Masoretic, mga anak ni Israel.
  2. 32:15 mga Israelita: sa Hebreo, Jeshurun; ang ibig sabihin, mga matuwid.
  3. 32:22 kailaliman ng lupa: o, lugar ng mga patay.
  4. 32:43 purihin … Panginoon: o, mangagalak kayo kasama ng mga mamamayan ng Panginoon. Sa Dead Sea Scrolls at sa tekstong Griego, Mangagalak kayong kasama niya, O langit, at lahat ng mga anghel ng Dios ay dapat sambahin siya.