Матай 5
Священное Писание (Восточный Перевод)
Нагорная проповедь (5:1–7:29)
О благословениях(A)
5 Увидев множество народа, Иса поднялся на склон горы и сел там. К Нему подошли Его ученики, 2 и Он начал их учить такими словами:
3 – Благословенны те, кто осознаёт свою нужду во Всевышнем,[a]
потому что они подданные Царства Всевышнего[b].
4 Благословенны плачущие,
потому что они будут утешены.
5 Благословенны кроткие,
потому что они наследуют землю.[c]
6 Благословенны те, кто ощущает голод и жажду по праведности,
потому что они насытятся.
7 Благословенны милосердные,
потому что и к ним будет проявлено милосердие.
8 Благословенны чистые сердцем,
потому что они увидят Всевышнего.
9 Благословенны миротворцы,
потому что они будут названы сынами Всевышнего[d].
10 Благословенны те, кого преследуют за праведность,
потому что они подданные Царства Всевышнего.
11 – Благословенны вы, когда из-за Меня люди оскорбляют и преследуют вас и говорят о вас всякую ложь. 12 Ликуйте и веселитесь, потому что вас ждёт великая награда на небесах! Ведь точно так же преследовали и пророков, бывших прежде вас.
О соли и свете(B)
13 – Вы – соль земли. Если соль потеряет свой вкус, то что может опять сделать её солёной? Она уже ни к чему не пригодна, останется лишь выбросить её вон, под ноги людям. 14 Вы – свет мира. Город, стоящий на вершине холма, невозможно скрыть. 15 Зажжённый светильник не ставят под горшок, наоборот, его ставят на подставку, чтобы светил всем в доме. 16 Пусть так же свет ваш светит людям, чтобы они видели ваши добрые дела и славили вашего Небесного Отца.
О Священном Писании(C)
17 – Не думайте, что Я пришёл отменить сказанное в Таурате или в Книге Пророков; Я пришёл, чтобы исполнить, а не отменить.[e] 18 Говорю вам истину: пока небо и земля не исчезнут, ни одна малейшая буква, ни одна чёрточка не исчезнет из Священного Писания – всё сбудется. 19 Кто нарушит даже самое малое из этих повелений[f] и научит других нарушать его, тот в Царстве Всевышнего будет наименьшим, а кто исполнит повеления и научит этому людей – будет велик в Царстве Всевышнего. 20 Говорю вам, что если ваша праведность не превзойдёт праведности блюстителей Закона и учителей Таурата, вы не войдёте в Царство Всевышнего.
Об убийстве(D)
21 – Вы знаете, что людям ещё в древности было сказано: «Не убивай»[g], и что каждый убийца должен быть судим.[h] 22 Я же говорю вам, что человек будет судим, даже если он просто затаил злобу на брата. Кто назовёт своего брата ничтожеством, тот будет отвечать перед Высшим Судом, а того, кто обзовёт своего брата глупцом, ждёт огонь ада. 23 Поэтому если ты приносишь в дар Всевышнему свою жертву и перед жертвенником вспомнишь, что твой брат обижен на тебя, 24 то оставь свой дар перед жертвенником и пойди вначале помирись с братом, а потом приходи и приноси жертву. 25 Поторопись помириться со своим обвинителем ещё по дороге, до того, как он приведёт тебя в суд. Иначе тебя передадут судье, тот отдаст тебя под стражу, и тебя заключат в темницу. 26 Говорю тебе истину, что ты не выйдешь оттуда, пока не выплатишь всё, до последнего гроша[i].
О супружеской верности(E)
27 – Вы слышали, что было сказано: «Не нарушай супружескую верность»[j], – 28 Я же говорю вам, что тот, кто лишь смотрит на женщину с мыслью об измене, уже нарушил супружескую верность в своём сердце. 29 Если твой правый глаз влечёт тебя ко греху, вырви его и отбрось прочь. Лучше тебе потерять часть тела, чем всему телу быть брошенным в ад. 30 И если твоя правая рука влечёт тебя ко греху, то отсеки её и отбрось прочь. Лучше тебе потерять часть тела, чем всё твоё тело пойдёт в ад.
О разводе(F)
31 – Вам было сказано: «Кто разводится с женой, тот должен выдать ей разводное письмо»[k]. 32 Я же говорю вам, что каждый, кто разводится со своей женой не по причине её измены, толкает её к нарушению супружеской верности,[l] и всякий, кто женится на разведённой женщине, также нарушает супружескую верность.
О клятвах
33 – Вы слышали, что ещё в древности людям было сказано: «Не нарушайте своей клятвы и выполняйте всё, в чём вы поклялись Вечному»[m]. 34 Я же говорю вам: не клянитесь вовсе. Не клянитесь ни небом, потому что оно – престол Всевышнего, 35 ни землёй, потому что она – подножие Его, ни Иерусалимом, потому что это город Всевышнего, Великого Царя.[n] 36 Не клянитесь своей головой, потому что сами вы даже одного волоска не можете сделать белым или чёрным. 37 Пусть ваше «да» будет действительно «да», а ваше «нет» – действительно «нет». Всё же, что вы к этому добавляете, – от дьявола[o].
О мести(G)
38 – Вы слышали, что было сказано: «Глаз за глаз и зуб за зуб»[p]. 39 Я же говорю вам: не противься сделавшему тебе зло. Если кто оскорбит тебя, ударив по правой щеке, то поверни к нему и другую.[q] 40 Если кто захочет с тобой судиться, чтобы отнять у тебя рубаху, то отдай ему и верхнюю одежду. 41 Если же кто заставит тебя тащить его поклажу на какое-то расстояние, то ты тащи её вдвое дальше.[r] 42 Тому же, кто у тебя просит, – дай, и тому, кто хочет занять, – не отказывай.
О любви к врагам(H)
43 – Вы слышали, что было сказано: «Люби ближнего твоего[s] и ненавидь врага твоего[t]». 44 Я же говорю вам: любите ваших врагов и молитесь о тех, кто преследует вас, 45 так вы уподобитесь вашему Небесному Отцу[u]. Ведь Он повелевает солнцу светить и злым, и добрым и посылает дождь как на праведных, так и на грешных. 46 Если вы любите тех, кто любит вас, то какая вам за это награда? Не делают ли то же самое даже сборщики налогов[v]? 47 Если вы приветствуете только ваших братьев, то что в этом особенного? Разве язычники не делают того же? 48 Поэтому будьте совершенны, как совершенен ваш Небесный Отец.
Footnotes
- 5:3 Букв.: «Благословенны бедные духом».
- 5:3 Букв.: «Царство Небес». Иудеи, во избежание напрасного употребления имени Всевышнего (см. Исх. 20:7), часто заменяли его словом «Небеса» (см., напр., Лк. 15:18).
- 5:5 См. Заб. 36:11. Под выражением «наследуют землю» многие понимают грядущее Тысячелетнее Царство Масиха (см. Мих. 4:1-7; Отк. 20:4-6) или даже рай (см. Отк. 21:1).
- 5:9 То есть будучи миротворцами, они уподобятся Всевышнему, дающему мир (см. 2 Кор. 13:11), как сыновья уподобляются своим отцам.
- 5:17 Иса не отменил прежде данных Писаний, но Он Сам исполнил их, потому что был Тем, на Кого они указывали (см. Ин. 5:39; Лк. 24:27, 44-47). Например, жертвенное пролитие Его крови сделало более ненужным приношение в жертву животных для прощения грехов (см. Евр. 10:10-14, 18). Таким образом законы относительно жертв, данные в Таурате, не отменены, но исполнены.
- 5:19 Здесь Иса говорит либо о повелениях Закона Мусы, либо о тех повелениях, которые Он собирался дать дальше в Своём учении об этом Законе (см. ст. 22, 28, 32 и др.).
- 5:21 Исх. 20:13; Втор. 5:17.
- 5:21 См. Нач. 9:6.
- 5:26 Букв.: «кодранта». Кодрант – римская мелкая монета.
- 5:27 Исх. 20:14; Втор. 5:18.
- 5:31 Втор. 24:1.
- 5:32 Или: «тот поступает с ней так, как будто она повинна в супружеской измене».
- 5:33 См. Лев. 19:12; Втор. 23:21-23.
- 5:34-35 См. Заб. 47:2; Ис. 66:1.
- 5:37 Или: «от зла».
- 5:38 Исх. 21:24; Лев. 24:20; Втор. 19:21.
- 5:39 Существует два понимания этого учения: 1) Иса запрещает личную месть, когда тебя оскорбляют или поступают по отношению к тебе неправильно, но не запрещает самооборону в случае атаки или нападения на других; 2) Иса здесь запрещает любое сопротивление или самозащиту, даже в случае войны или покушения преступника.
- 5:41 Букв.: «Если же кто заставит тебя идти с ним одну милю (1,5 км), то иди с ним две». В те времена римские солдаты могли, на правах завоевателей, заставить любого иудея нести их поклажу.
- 5:43 Лев. 19:18.
- 5:43 См. Втор. 23:3-6.
- 5:45 Букв.: «так станете сынами вашего Небесного Отца».
- 5:46 Сборщики налогов – были ненавистны иудеям по нескольким причинам: они обирали народ, работали на римских оккупантов и оскверняли себя общением с язычниками. И поэтому понятие «сборщик налогов» было почти равнозначно понятиям «грешник» и «предатель».
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 5
1881 Westcott-Hort New Testament
5 ιδων δε τους οχλους ανεβη εις το ορος και καθισαντος αυτου προσηλθαν [αυτω] οι μαθηται αυτου
2 και ανοιξας το στομα αυτου εδιδασκεν αυτους λεγων
3 μακαριοι οι πτωχοι τω πνευματι οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
4 μακαριοι οι πενθουντες οτι αυτοι παρακληθησονται
5 μακαριοι οι πραεις οτι αυτοι κληρονομησουσιν την γην
6 μακαριοι οι πεινωντες και διψωντες την δικαιοσυνην οτι αυτοι χορτασθησονται
7 μακαριοι οι ελεημονες οτι αυτοι ελεηθησονται
8 μακαριοι οι καθαροι τη καρδια οτι αυτοι τον θεον οψονται
9 μακαριοι οι ειρηνοποιοι οτι [αυτοι] υιοι θεου κληθησονται
10 μακαριοι οι δεδιωγμενοι ενεκεν δικαιοσυνης οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
11 μακαριοι εστε οταν ονειδισωσιν υμας και διωξωσιν και ειπωσιν παν πονηρον καθ υμων ψευδομενοι ενεκεν εμου
12 χαιρετε και αγαλλιασθε οτι ο μισθος υμων πολυς εν τοις ουρανοις ουτως γαρ εδιωξαν τους προφητας τους προ υμων
13 υμεις εστε το αλας της γης εαν δε το αλας μωρανθη εν τινι αλισθησεται εις ουδεν ισχυει ετι ει μη βληθεν εξω καταπατεισθαι υπο των ανθρωπων
14 υμεις εστε το φως του κοσμου ου δυναται πολις κρυβηναι επανω ορους κειμενη
15 ουδε καιουσιν λυχνον και τιθεασιν αυτον υπο τον μοδιον αλλ επι την λυχνιαν και λαμπει πασιν τοις εν τη οικια
16 ουτως λαμψατω το φως υμων εμπροσθεν των ανθρωπων οπως ιδωσιν υμων τα καλα εργα και δοξασωσιν τον πατερα υμων τον εν τοις ουρανοις
17 μη νομισητε οτι ηλθον καταλυσαι τον νομον η τους προφητας ουκ ηλθον καταλυσαι αλλα πληρωσαι
18 αμην γαρ λεγω υμιν εως αν παρελθη ο ουρανος και η γη ιωτα εν η μια κεραια ου μη παρελθη απο του νομου εως [αν] παντα γενηται
19 ος εαν ουν λυση μιαν των εντολων τουτων των ελαχιστων και διδαξη ουτως τους ανθρωπους ελαχιστος κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων ος δ αν ποιηση και διδαξη ουτος μεγας κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων
20 λεγω γαρ υμιν οτι εαν μη περισσευση υμων η δικαιοσυνη πλειον των γραμματεων και φαρισαιων ου μη εισελθητε εις την βασιλειαν των ουρανων
21 ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ου φονευσεις ος δ αν φονευση ενοχος εσται τη κρισει
22 εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο οργιζομενος τω αδελφω αυτου ενοχος εσται τη κρισει ος δ αν ειπη τω αδελφω αυτου ρακα ενοχος εσται τω συνεδριω ος δ αν ειπη μωρε ενοχος εσται εις την γεενναν του πυρος
23 εαν ουν προσφερης το δωρον σου επι το θυσιαστηριον κακει μνησθης οτι ο αδελφος σου εχει τι κατα σου
24 αφες εκει το δωρον σου εμπροσθεν του θυσιαστηριου και υπαγε πρωτον διαλλαγηθι τω αδελφω σου και τοτε ελθων προσφερε το δωρον σου
25 ισθι ευνοων τω αντιδικω σου ταχυ εως οτου ει μετ αυτου εν τη οδω μηποτε σε παραδω ο αντιδικος τω κριτη και ο κριτης τω υπηρετη και εις φυλακην βληθηση
26 αμην λεγω σοι ου μη εξελθης εκειθεν εως αν αποδως τον εσχατον κοδραντην
27 ηκουσατε οτι ερρεθη ου μοιχευσεις
28 εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο βλεπων γυναικα προς το επιθυμησαι [αυτην] ηδη εμοιχευσεν αυτην εν τη καρδια αυτου
29 ει δε ο οφθαλμος σου ο δεξιος σκανδαλιζει σε εξελε αυτον και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου βληθη εις γεενναν
30 και ει η δεξια σου χειρ σκανδαλιζει σε εκκοψον αυτην και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου εις γεενναν απελθη
31 ερρεθη δε ος αν απολυση την γυναικα αυτου δοτω αυτη αποστασιον
32 εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο απολυων την γυναικα αυτου παρεκτος λογου πορνειας ποιει αυτην μοιχευθηναι [και ος εαν απολελυμενην γαμηση μοιχαται]
33 παλιν ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ουκ επιορκησεις αποδωσεις δε τω κυριω τους ορκους σου
34 εγω δε λεγω υμιν μη ομοσαι ολως μητε εν τω ουρανω οτι θρονος εστιν του θεου
35 μητε εν τη γη οτι υποποδιον εστιν των ποδων αυτου μητε εις ιεροσολυμα οτι πολις εστιν του μεγαλου βασιλεως
36 μητε εν τη κεφαλη σου ομοσης οτι ου δυνασαι μιαν τριχα λευκην ποιησαι η μελαιναν
37 εστω δε ο λογος υμων ναι ναι ου ου το δε περισσον τουτων εκ του πονηρου εστιν
38 ηκουσατε οτι ερρεθη οφθαλμον αντι οφθαλμου και οδοντα αντι οδοντος
39 εγω δε λεγω υμιν μη αντιστηναι τω πονηρω αλλ οστις σε ραπιζει εις την δεξιαν σιαγονα [σου] στρεψον αυτω και την αλλην
40 και τω θελοντι σοι κριθηναι και τον χιτωνα σου λαβειν αφες αυτω και το ιματιον
41 και οστις σε αγγαρευσει μιλιον εν υπαγε μετ αυτου δυο
42 τω αιτουντι σε δος και τον θελοντα απο σου δανισασθαι μη αποστραφης
43 ηκουσατε οτι ερρεθη αγαπησεις τον πλησιον σου και μισησεις τον εχθρον σου
44 εγω δε λεγω υμιν αγαπατε τους εχθρους υμων και προσευχεσθε υπερ των διωκοντων υμας
45 οπως γενησθε υιοι του πατρος υμων του εν ουρανοις οτι τον ηλιον αυτου ανατελλει επι πονηρους και αγαθους και βρεχει επι δικαιους και αδικους
46 εαν γαρ αγαπησητε τους αγαπωντας υμας τινα μισθον εχετε ουχι και οι τελωναι το αυτο ποιουσιν
47 και εαν ασπασησθε τους αδελφους υμων μονον τι περισσον ποιειτε ουχι και οι εθνικοι το αυτο ποιουσιν
48 εσεσθε ουν υμεις τελειοι ως ο πατηρ υμων ο ουρανιος τελειος εστιν
ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 5
1894 Scrivener New Testament
5 ιδων δε τους οχλους ανεβη εις το ορος και καθισαντος αυτου προσηλθον αυτω οι μαθηται αυτου
2 και ανοιξας το στομα αυτου εδιδασκεν αυτους λεγων
3 μακαριοι οι πτωχοι τω πνευματι οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
4 μακαριοι οι πενθουντες οτι αυτοι παρακληθησονται
5 μακαριοι οι πραεις οτι αυτοι κληρονομησουσιν την γην
6 μακαριοι οι πεινωντες και διψωντες την δικαιοσυνην οτι αυτοι χορτασθησονται
7 μακαριοι οι ελεημονες οτι αυτοι ελεηθησονται
8 μακαριοι οι καθαροι τη καρδια οτι αυτοι τον θεον οψονται
9 μακαριοι οι ειρηνοποιοι οτι αυτοι υιοι θεου κληθησονται
10 μακαριοι οι δεδιωγμενοι ενεκεν δικαιοσυνης οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
11 μακαριοι εστε οταν ονειδισωσιν υμας και διωξωσιν και ειπωσιν παν πονηρον ρημα καθ υμων ψευδομενοι ενεκεν εμου
12 χαιρετε και αγαλλιασθε οτι ο μισθος υμων πολυς εν τοις ουρανοις ουτως γαρ εδιωξαν τους προφητας τους προ υμων
13 υμεις εστε το αλας της γης εαν δε το αλας μωρανθη εν τινι αλισθησεται εις ουδεν ισχυει ετι ει μη βληθηναι εξω και καταπατεισθαι υπο των ανθρωπων
14 υμεις εστε το φως του κοσμου ου δυναται πολις κρυβηναι επανω ορους κειμενη
15 ουδε καιουσιν λυχνον και τιθεασιν αυτον υπο τον μοδιον αλλ επι την λυχνιαν και λαμπει πασιν τοις εν τη οικια
16 ουτως λαμψατω το φως υμων εμπροσθεν των ανθρωπων οπως ιδωσιν υμων τα καλα εργα και δοξασωσιν τον πατερα υμων τον εν τοις ουρανοις
17 μη νομισητε οτι ηλθον καταλυσαι τον νομον η τους προφητας ουκ ηλθον καταλυσαι αλλα πληρωσαι
18 αμην γαρ λεγω υμιν εως αν παρελθη ο ουρανος και η γη ιωτα εν η μια κεραια ου μη παρελθη απο του νομου εως αν παντα γενηται
19 ος εαν ουν λυση μιαν των εντολων τουτων των ελαχιστων και διδαξη ουτως τους ανθρωπους ελαχιστος κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων ος δ αν ποιηση και διδαξη ουτος μεγας κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων
20 λεγω γαρ υμιν οτι εαν μη περισσευση η δικαιοσυνη υμων πλειον των γραμματεων και φαρισαιων ου μη εισελθητε εις την βασιλειαν των ουρανων
21 ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ου φονευσεις ος δ αν φονευση ενοχος εσται τη κρισει
22 εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο οργιζομενος τω αδελφω αυτου εικη ενοχος εσται τη κρισει ος δ αν ειπη τω αδελφω αυτου ρακα ενοχος εσται τω συνεδριω ος δ αν ειπη μωρε ενοχος εσται εις την γεενναν του πυρος
23 εαν ουν προσφερης το δωρον σου επι το θυσιαστηριον κακει μνησθης οτι ο αδελφος σου εχει τι κατα σου
24 αφες εκει το δωρον σου εμπροσθεν του θυσιαστηριου και υπαγε πρωτον διαλλαγηθι τω αδελφω σου και τοτε ελθων προσφερε το δωρον σου
25 ισθι ευνοων τω αντιδικω σου ταχυ εως οτου ει εν τη οδω μετ αυτου μηποτε σε παραδω ο αντιδικος τω κριτη και ο κριτης σε παραδω τω υπηρετη και εις φυλακην βληθηση
26 αμην λεγω σοι ου μη εξελθης εκειθεν εως αν αποδως τον εσχατον κοδραντην
27 ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ου μοιχευσεις
28 εγω δε λεγω υμιν οτι πας ο βλεπων γυναικα προς το επιθυμησαι αυτης ηδη εμοιχευσεν αυτην εν τη καρδια αυτου
29 ει δε ο οφθαλμος σου ο δεξιος σκανδαλιζει σε εξελε αυτον και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου βληθη εις γεενναν
30 και ει η δεξια σου χειρ σκανδαλιζει σε εκκοψον αυτην και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου βληθη εις γεενναν
31 ερρεθη δε οτι ος αν απολυση την γυναικα αυτου δοτω αυτη αποστασιον
32 εγω δε λεγω υμιν οτι ος αν απολυση την γυναικα αυτου παρεκτος λογου πορνειας ποιει αυτην μοιχασθαι και ος εαν απολελυμενην γαμηση μοιχαται
33 παλιν ηκουσατε οτι ερρεθη τοις αρχαιοις ουκ επιορκησεις αποδωσεις δε τω κυριω τους ορκους σου
34 εγω δε λεγω υμιν μη ομοσαι ολως μητε εν τω ουρανω οτι θρονος εστιν του θεου
35 μητε εν τη γη οτι υποποδιον εστιν των ποδων αυτου μητε εις ιεροσολυμα οτι πολις εστιν του μεγαλου βασιλεως
36 μητε εν τη κεφαλη σου ομοσης οτι ου δυνασαι μιαν τριχα λευκην η μελαιναν ποιησαι
37 εστω δε ο λογος υμων ναι ναι ου ου το δε περισσον τουτων εκ του πονηρου εστιν
38 ηκουσατε οτι ερρεθη οφθαλμον αντι οφθαλμου και οδοντα αντι οδοντος
39 εγω δε λεγω υμιν μη αντιστηναι τω πονηρω αλλ οστις σε ραπισει επι την δεξιαν σου σιαγονα στρεψον αυτω και την αλλην
40 και τω θελοντι σοι κριθηναι και τον χιτωνα σου λαβειν αφες αυτω και το ιματιον
41 και οστις σε αγγαρευσει μιλιον εν υπαγε μετ αυτου δυο
42 τω αιτουντι σε διδου και τον θελοντα απο σου δανεισασθαι μη αποστραφης
43 ηκουσατε οτι ερρεθη αγαπησεις τον πλησιον σου και μισησεις τον εχθρον σου
44 εγω δε λεγω υμιν αγαπατε τους εχθρους υμων ευλογειτε τους καταρωμενους υμας καλως ποιειτε τους μισουντας υμας και προσευχεσθε υπερ των επηρεαζοντων υμας και διωκοντων υμας
45 οπως γενησθε υιοι του πατρος υμων του εν ουρανοις οτι τον ηλιον αυτου ανατελλει επι πονηρους και αγαθους και βρεχει επι δικαιους και αδικους
46 εαν γαρ αγαπησητε τους αγαπωντας υμας τινα μισθον εχετε ουχι και οι τελωναι το αυτο ποιουσιν
47 και εαν ασπασησθε τους αδελφους υμων μονον τι περισσον ποιειτε ουχι και οι τελωναι ουτως ποιουσιν
48 εσεσθε ουν υμεις τελειοι ωσπερ ο πατηρ υμων ο εν τοις ουρανοις τελειος εστιν
Central Asian Russian Scriptures (CARS)
Священное Писание, Восточный Перевод
Copyright © 2003, 2009, 2013 by IMB-ERTP and Biblica, Inc.®
Used by permission. All rights reserved worldwide.