Ða-ni-ên 2
Bản Dịch 2011
Ðiềm Chiêm Bao của Vua Nê-bu-cát-nê-xa
2 Trong năm thứ nhì của triều đại Nê-bu-cát-nê-xa, Nê-bu-cát-nê-xa nằm mơ và thấy các điềm chiêm bao. Các điềm chiêm bao ấy đã làm cho tâm thần vua rối loạn, và vua bị mất ngủ. 2 Vì thế vua truyền triệu tập các pháp sư, các bốc sư, các phù thủy, và các chiêm tinh gia đến để giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua. Vậy những người ấy đến và đứng chầu trước mặt vua. 3 Vua phán với họ, “Ta đã thấy một điềm chiêm bao, và tâm thần ta bối rối vì muốn biết ý nghĩa của điềm chiêm bao ấy.”
4 Các chiêm tinh gia tâu với vua bằng tiếng A-ram, “Tâu hoàng thượng, kính chúc hoàng thượng sống vạn tuế. Xin hoàng thượng kể lại cho chúng thần điềm chiêm bao hoàng thượng đã thấy, chúng thần sẽ giải thích ý nghĩa của nó cho hoàng thượng.”
5 Vua trả lời với các chiêm tinh gia, “Ðây là quyết định của ta: nếu các ngươi không nói cho ta biết trong giấc chiêm bao ta đã thấy gì và giải nghĩa điềm chiêm bao ấy cho ta, ta sẽ phân thây các ngươi ra từng mảnh và nhà các ngươi sẽ thành một đống đổ nát hoang tàn. 6 Còn nếu các ngươi nói cho ta biết ta đã nằm chiêm bao và thấy gì, rồi giải thích ý nghĩa của nó cho ta, thì các ngươi sẽ được ban thưởng các tặng vật, các phần thưởng, và quyền cao chức trọng. Vậy hãy nói cho ta biết ta đã nằm chiêm bao và thấy gì, rồi giải thích ý nghĩa của nó cho ta.”
7 Họ tâu lại với vua, “Xin hoàng thượng nói cho các tôi tớ của hoàng thượng biết hoàng thượng đã thấy gì trong điềm chiêm bao ấy, rồi chúng thần sẽ giải thích ý nghĩa của nó cho hoàng thượng.”
8 Bấy giờ vua nói, “Ta biết các ngươi chỉ muốn kéo dài thời gian thôi, vì các ngươi đã nhận thấy lệnh đã ra khỏi miệng ta rồi. 9 Nếu các ngươi không nói cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy là gì, thì sẽ chỉ có một lệnh dành cho các ngươi mà thôi. Lâu nay các ngươi đã âm mưu với nhau và dùng những lời dối trá để gạt ta, với hy vọng rằng thời gian sẽ làm cho tình thế thay đổi. Vậy bây giờ hãy nói cho ta biết điềm chiêm bao ta đã thấy là gì; bấy giờ ta sẽ biết các ngươi có thể giải thích ý nghĩa của nó hay không.”
10 Các chiêm tinh gia tâu với vua, “Không người nào trên thế gian nầy có thể bày tỏ cho hoàng thượng điều hoàng thượng đòi hỏi. Thật vậy, xưa nay chưa hề có vua, chúa, hay lãnh tụ nào đòi hỏi bất cứ pháp sư, bốc sư, hay chiêm tinh gia nào của họ những điều như thế. 11 Những gì hoàng thượng đòi hỏi thật khó quá. Không ai có thể bày tỏ cho hoàng thượng được điều đó, ngoại trừ các thần, những đấng không ở giữa người phàm.”
12 Ðiều đó làm cho vua tức giận và nổi trận lôi đình; vua truyền lịnh xử tử tất cả các nhà thông thái ở Ba-by-lôn. 13 Thế là lịnh được truyền ra, và người ta bắt đầu đi bắt giết các nhà thông thái. Họ cũng đi tìm Ða-ni-ên và các bạn ông để giết họ. 14 Bấy giờ Ða-ni-ên nói một cách khôn ngoan và sáng suốt với A-ri-ốt quan phụ trách việc hành quyết, người đã ra đi để thi hành lệnh giết các nhà thông thái ở Ba-by-lôn. 15 Ông nói và hỏi A-ri-ốt, vị quan do vua sai đến, “Tại sao lệnh vua ban ra buộc phải thi hành cấp bách như vậy?” Bấy giờ A-ri-ốt mới kể sự việc cho Ða-ni-ên hay. 16 Vì thế Ða-ni-ên xin vào chầu vua và xin vua gia hạn cho một thời gian để ông giải đoán ý nghĩa điềm chiêm bao cho vua.
Ðức Chúa Trời Tỏ Cho Ða-ni-ên Biết Ðiềm Chiêm Bao
17 Sau đó Ða-ni-ên về nhà và trình bày sự việc cho các bạn ông là Ha-na-ni-a, Mi-sa-ên, và A-xa-ri-a. 18 Ông giục họ hãy khẩn thiết cầu xin ơn thương xót của Ðức Chúa Trời trên trời về bí mật nầy, để Ða-ni-ên và các bạn ông không bị giết chung với các nhà thông thái khác của Ba-by-lôn. 19 Vậy bí mật ấy đã được mặc khải cho Ða-ni-ên qua một khải tượng trong ban đêm. Do đó Ða-ni-ên ca ngợi Ðức Chúa Trời trên trời 20 và nói, “Chúc tụng danh Ðức Chúa Trời đời đời vô cùng, vì sự khôn ngoan và quyền năng đều thuộc về Ngài. 21 Ngài thay đổi thời tiết và mùa; Ngài phế và lập các vua; Ngài ban khôn ngoan cho những người khôn sáng và ban kiến thức cho những người trí thức. 22 Ngài mặc khải những việc sâu nhiệm và bí mật. Ngài biết rõ những gì ở trong tối tăm, và ánh sáng hằng ở với Ngài. 23 Lạy Ðức Chúa Trời của tổ tiên chúng con, con xin cảm tạ Ngài và tôn ngợi Ngài. Ngài đã ban cho con khôn ngoan và năng lực, và bây giờ Ngài lại bày tỏ cho con những điều chúng con cầu xin Ngài, vì Ngài quả đã cho chúng con biết những gì nhà vua đòi hỏi.”
Ða-ni-ên Giải Nghĩa Chiêm Bao
24 Vậy Ða-ni-ên đến gặp A-ri-ốt, vị quan được vua chỉ định thi hành lệnh hành quyết các nhà thông thái của Ba-by-lôn, và nói với ông ấy, “Xin ngài đừng giết các nhà thông thái của Ba-by-lôn. Xin ngài đưa tôi vào gặp vua. Tôi sẽ giải nghĩa điềm chiêm bao cho vua.”
25 A-ri-ốt lập tức đưa Ða-ni-ên vào chầu vua và nói, “Hạ thần đã tìm được một người trong đám người bị lưu đày từ Giu-đa; người ấy có thể giải thích ý nghĩa của điềm chiêm bao cho chúa thượng.”
26 Vua hỏi Ða-ni-ên cũng có tên là Bên-tê-sác-xa, “Ngươi có thể nói cho ta biết những gì ta đã thấy trong giấc chiêm bao và giải thích ý nghĩa của nó hay sao?”
27 Ða-ni-ên trả lời với vua, “Không nhà thông thái nào, bốc sư nào, pháp sư nào, hoặc thầy bói nào có thể bày tỏ cho hoàng thượng biết bí mật hoàng thượng đã hỏi, 28 nhưng có một Ðức Chúa Trời trên trời, Ðấng mặc khải các bí mật. Ngài đã bày tỏ cho Vua Nê-bu-cát-nê-xa biết những gì sẽ xảy đến trong những ngày tới. Ðiềm chiêm bao của hoàng thượng và các khải tượng hiện ra trong đầu hoàng thượng khi hoàng thượng nằm trên giường là thế nầy:
29 Tâu hoàng thượng, khi hoàng thượng nằm trên giường, tâm trí của hoàng thượng suy nghĩ đến những việc sẽ xảy ra sau nầy. Ðấng bày tỏ những huyền bí đã bày tỏ cho hoàng thượng biết những gì sẽ xảy đến về sau. 30 Về phần hạ thần, huyền bí nầy được mặc khải cho hạ thần không phải vì hạ thần thông minh khôn sáng hơn người nào trên đời nầy, nhưng vì để hạ thần có thể giải nghĩa cho hoàng thượng, hầu hoàng thượng có thể hiểu rõ những suy nghĩ trong lòng mình.
31 Tâu hoàng thượng, khi hoàng thượng đang nhìn, kìa, một pho tượng to lớn xuất hiện. Pho tượng rực rỡ và uy nghi ấy đứng trước mặt hoàng thượng. Hình dáng của pho tượng ấy thật kinh khiếp. 32 Ðầu của pho tượng làm bằng vàng ròng, ngực và hai tay bằng bạc, bụng và hai đùi bằng đồng, 33 và hai chân bằng sắt. Hai bàn chân làm bằng một phần sắt và một phần đất sét. 34 Trong khi hoàng thượng nhìn nó, một tảng đá không do bàn tay loài người đục ra đã tông vào pho tượng ấy ngay chỗ hai bàn chân làm bằng sắt và đất sét, khiến pho tượng ấy vỡ nát thành những mảnh vụn. 35 Sau đó đất sét, sắt, đồng, bạc, và vàng đều rã vụn ra như bụi trấu nơi sân đập lúa mùa hè. Gió thổi chúng bay đi tất cả, không chừa lại một vết tích nào. Còn vầng đá đã tông vào pho tượng thì biến thành một núi lớn tràn đầy khắp mặt đất. 36 Ðó là điềm chiêm bao, và bây giờ chúng thần xin giải thích ý nghĩa của điềm chiêm bao ấy cho hoàng thượng.
37 Tâu hoàng thượng, hoàng thượng là vua của các vua. Ðức Chúa Trời trên trời đã ban cho hoàng thượng vương quốc, quyền thế, sức mạnh, và vinh hiển. 38 Ngài đã trao vào tay hoàng thượng loài người, thú đồng, và chim trời, bất kể chúng ở đâu, để lập hoàng thượng trị vì trên tất cả. Hoàng thượng là cái đầu bằng vàng. 39 Sau hoàng thượng, một vương quốc khác sẽ trỗi lên, thấp kém hơn vương quốc của hoàng thượng. Kế đó là một vương quốc nữa, vương quốc thứ ba làm bằng đồng; vương quốc ấy sẽ trị vì trên khắp mặt đất. 40 Tiếp theo là vương quốc thứ tư, nó cứng như sắt, vì sắt làm bể vụn và tan nát mọi thứ. Giống như sắt, vương quốc ấy sẽ đập đổ và nghiền nát mọi vương quốc khác. 41 Tuy nhiên như hoàng thượng đã thấy hai bàn chân và các ngón chân, một phần làm bằng đất sét và một phần làm bằng sắt, vương quốc ấy sẽ gồm hai phần tử không hòa hợp với nhau; một ít sức mạnh của sắt vẫn ở trong đó, giống như hoàng thượng đã thấy sắt lẫn lộn với đất sét. 42 Giống như các ngón chân của hai bàn chân, một phần làm bằng sắt và một phần làm bằng đất sét; vương quốc ấy sẽ gồm một phần cứng mạnh và một phần yếu dòn. 43 Như hoàng thượng đã thấy sắt trộn lẫn với đất sét nung, dân trong vương quốc ấy sẽ là một tập thể hỗn hợp nhưng không đoàn kết với nhau, cũng giống như sắt không hòa hợp với đất sét vậy.
44 Trong thời các vua đó, Ðức Chúa Trời trên trời sẽ lập nên một vương quốc không bao giờ bị hủy diệt, và không ai sẽ được nắm quyền của vương quốc ấy. Vương quốc ấy sẽ nghiền nát và diệt trừ tất cả các vương quốc khác; còn nó sẽ cứ đứng vững đời đời. 45 Giống như hoàng thượng đã thấy, vầng đá được đục ra từ hòn núi nhưng không phải do tay loài người đục ra, vầng đá ấy sẽ đập nát sắt, đồng, đất sét, bạc, và vàng thành những mảnh vụn. Ðức Chúa Trời vĩ đại trên trời đã bày tỏ cho hoàng thượng những gì sẽ xảy đến về sau nầy. Ðiềm chiêm bao của hoàng thượng đã thấy là thật, và ý nghĩa của nó là chắc chắn.”
Ða-ni-ên và Các Bạn Ông Ðược Thăng Thưởng
46 Bấy giờ Vua Nê-bu-cát-nê-xa sấp mình xuống trước mặt Ða-ni-ên và lạy ông. Vua truyền dâng một của lễ chay và dâng hương cho ông. 47 Vua nói với Ða-ni-ên, “Quả thật, Ðức Chúa Trời của ngươi đúng là Ðức Chúa Trời của các thần, Chúa của các vua, và Ðấng mặc khải những huyền bí, vì ngươi đã có thể bày tỏ huyền bí nầy.”
48 Vua thăng chức cho Ða-ni-ên và ban cho ông nhiều món quà lớn. Vua lập ông làm quan cai trị cả tỉnh Ba-by-lôn và làm lãnh tụ tất cả các nhà thông thái của Ba-by-lôn. 49 Ngoài ra theo lời tiến cử của Ða-ni-ên, vua bổ nhiệm Sa-đơ-rắc, Mê-sách, và A-bết-nê-gô làm các quan điều hành trong tỉnh Ba-by-lôn, trong khi Ða-ni-ên phục vụ trong triều đình.
Daniel 2
Tree of Life Version
The King’s Dream and Demand
2 In the second year of his reign, Nebuchadnezzar dreamed dreams. His spirit was troubled and sleep escaped him. 2 So the king issued an order to summon the magicians, astrologers, sorcerers and Chaldeans in order to explain to the king his dreams. When they came and stood before the king, 3 he said to them, “I have dreamed a dream, and my spirit is anxious to understand the dream.”
4 Then the Chaldeans spoke to the king in Aramaic[a], “May the king live forever! Tell your servants the dream, and we will declare the interpretation.”
5 The king answered the Chaldeans saying, “I firmly decree: If you do not make the dream and its meaning known to me, you will be torn limb from limb and your houses reduced to rubble. 6 But if you tell the dream and its meaning, you will receive from me gifts and rewards and great honor. So tell me the dream and its meaning!”
7 They responded a second time, saying, “Let the king tell his servants the dream and we will declare the interpretation.”
8 The king replied saying, “I know for sure that you are buying time since you see that I have firmly decreed 9 that if you do not reveal the dream to me, there is only one verdict[b] for you. You have conspired to say something false and fraudulent, until such a time as things might change. So then, tell me the dream and I will know that you can tell me its meaning.”
10 The Chaldeans answered the king saying, “There is no man on earth who can meet the king’s demand. For no great king, however great or mighty, has ever asked such a thing from any magician, astrologer or Chaldean. 11 What the king asks is too difficult. There is no one who could declare it to the king, except the gods whose dwelling is not with mortals!”
12 Because of this, the king became furiously angry and gave orders to execute all the wise men of Babylon. 13 So the decree went out that the wise men were about to be slaughtered. They also sought Daniel and his companions to execute them. 14 Then Daniel spoke with tact and discretion to Arioch, who was captain of the king’s guard and who had set out to execute the wise men of Babylon. 15 He spoke up and said to Arioch, the king’s captain, “Why is the king’s decree so urgent?” Then Arioch informed Daniel about the matter.
16 So Daniel went in and asked the king to grant him time, so that he might disclose the interpretation to the king. 17 Then Daniel went to his house and informed his friends Hananiah, Mishael and Azariah about the matter 18 so they would request mercy from the God of heaven concerning this mystery, so that Daniel and his friends would not perish along with the rest of the wise men of Babylon.
The Dream Revealed to Daniel
19 During the night the mystery was revealed to Daniel in a vision. Then Daniel blessed the God of heaven 20 and answered, saying:
“Blessed be the Name of God forever and ever,
for wisdom and might are His.
21 He changes times and seasons.
He removes kings and installs kings.
He gives wisdom to the wise
and knowledge to the discerning.
22 He reveals deep and hidden things.
He knows what lies in darkness
and light dwells with Him.
23 To You, O God of my fathers,
I give thanks and praise!
For You gave me wisdom and power.
You have made known to me what we asked of You.
You revealed to us the word of the king.”
Daniel Interprets the Dream
24 Then Daniel went in to Arioch, whom the king had appointed to destroy the wise men of Babylon and said to him, “Do not destroy the wise men of Babylon. Bring me in before the king and I will declare the interpretation to the king.”
25 So Arioch quickly ushered Daniel into the king’s presence and said to him, “I have found a man among the sons of the exiles from Judah, who can make known the interpretation to the king.”
26 The king then asked Daniel (who was renamed Belteshazzar), “Are you able to reveal to me the dream that I saw, as well as its interpretation?”
27 Daniel answered the king, saying: “The mystery about which the king inquired is such that neither wise men, astrologers, magicians, or sorcerers can disclose it to the king. 28 But, there is a God in heaven who reveals mysteries. He has made known to King Nebuchadnezzar the things that will happen in the latter days. The dream and the visions that went through your head as you lay on your bed are these.
29 “To you, O king—as you lay on your bed—came thoughts about what will come to pass in the future. The Revealer of mysteries has made known to you what is going to happen. 30 But as for me, this mystery is not revealed to me because I posses more wisdom than any other living person, but in order that the king may know the interpretation and understand the thoughts of your heart.
The Statue of Four Kingdoms
31 “You looked, O king, and behold, there before you stood a huge statue—an enormous and dazzling image, whose appearance was awesome. 32 The head of that statue was of pure gold, its breast and its arms of silver, its belly and its thighs of bronze, 33 its legs of iron, and its feet partly iron and partly clay. 34 While you were watching, a stone was cut out, but not by hands. It struck the statue on its feet of iron and clay and smashed them. 35 Then the iron, the clay, the bronze, the silver and the gold were crushed together, and became like chaff from summer threshing-floors that the wind blows away. Not a trace of them could be found. Then the stone that struck the image became a great mountain and filled the whole earth.
36 “This was the dream. Now we will tell the king its interpretation. 37 You, O king, are the king of kings to whom the God of heaven has given sovereignty, power, might and glory. 38 Wherever mankind, beasts of the field, and fowls of the heaven dwell, He has given them into your hand, and made you ruler over them all. You are the head of gold.
39 “Now after you another kingdom will arise, one inferior to yours. Next, a third kingdom, one of bronze, will rule over all the earth. 40 Finally, there will be a fourth kingdom, strong as iron—for iron shatters and breaks everything—and just as iron smashes everything, so will it shatter and crush all the others. 41 Just as you saw that the feet and toes were partly potter’s clay and partly iron, so this will be a divided kingdom. It will have some of the strength of the iron, for you saw the iron mixed with clay. 42 As the toes of the feet were partly iron and partly clay, so this kingdom will be partly strong and partly brittle. 43 Just as you saw iron mixed with clay, people will mix with one another, but they will not adhere to one another, just as iron does not mix with clay.
44 “Now in the days of those kings, the God of heaven will set up a kingdom that will never be destroyed, nor will this kingdom be left to another people. It will crush and bring to an end all of these kingdoms. But it will endure forever. [c] 45 For just as you saw a stone cut out of a mountain, yet not by hands, crush the iron, bronze, clay, silver and gold, the great God has made known to the king what will happen in the future. Now the dream is certain, and its interpretation is trustworthy.”
46 Then King Nebuchadnezzar fell on his face and paid homage to Daniel and gave orders that an offering and incense be provided for him. 47 In response the king said to Daniel, “Surely your God is the God of gods, the Lord of kings,[d] and the revealer of mysteries, for you were able to reveal this secret!”
48 Then the king promoted Daniel and lavished on him many marvelous gifts and made him ruler over the whole province of Babylon and chief over all the wise men of Babylon. 49 Moreover, at Daniel’s request the king appointed Shadrach, Meshach and Abed-nego over the administration of the province of Babylon, while Daniel remained at the royal court.
Footnotes
- Daniel 2:4 Text from here through chapter 7 is in Aramaic.
- Daniel 2:9 Or, law.
- Daniel 2:45 cf. Luke 1:32-33.
- Daniel 2:47 cf. 1 Tim. 6:15; Rev. 17:14; 19:16.
Copyright © 2011 by Bau Dang
Tree of Life (TLV) Translation of the Bible. Copyright © 2015 by The Messianic Jewish Family Bible Society.