22 Një nam i mirë është më i pëlqyeshëm se pasuritë e mëdha, dhe hiri është më i pëlqyeshëm se argjendi dhe ari.

² I pasuri dhe i varfëri kanë këtë të përbashkët: të dy i ka bërë Zoti.

³ Njeriu i matur e shikon të keqen dhe fshihet; por njerëzit naivë shkojnë tutje dhe dënohen.

⁴ Çmimi i përvujtërisë është frika e Zotit, pasuria, lavdia dhe jeta.

⁵ Ferra dhe leqe gjenden në udhën e të çoroditurit; kush kujdeset për jetën e vet rri larg tyre.

⁶ Mësoji fëmijës rrugën që duhet të ndjekë, dhe ai nuk do të largohet prej saj edhe kur të plaket.

⁷ I pasuri sundon mbi të varfërit, dhe huamarrësi është skllav i huadhënësit.

⁸ Kush mbjell padrejtësi ka për të korrur telashe dhe shufra e zemërimit të tij do të asgjesohet.

⁹ Njeriu me sy dashamirës do të bekohet, sepse i jep bukë të varfërit.

¹⁰ Përzëre tallësin dhe grindjet do të ikin bashkë me të; po, grindjet dhe fyerjet do të pushojnë.

¹¹ Kush e do pastërtinë e zemrës dhe ka hir mbi buzët do ta ketë shok mbretin.

¹² Sytë e Zotit ruajnë dijen, por ai i bën të kota fjalët e të pabesit.

¹³ Përtaci thotë: "Jashtë ka një luan; do të vritem rrugës".

¹⁴ Goja e gruas që shkel kurorën është një gropë e thellë; ai që ka zemëruar Zotin do të bjerë në të.

¹⁵ Marrëzia lidhet me zemrën e fëmijës, por shufra e korrigjimit do ta largojë prej saj.

¹⁶ Ai që shtyp të varfërin për t’u pasuruar dhe ai që i jep të pasurit, me siguri do të varfërohet.

¹⁷ Vëru veshin dhe dëgjo fjalët e të urtëve, dhe jepja zemrën dijes sime.

¹⁸ sepse për ty do të jetë e këndshme t’i ruash në intimitetin tënd dhe t’i kesh të gjitha gati mbi buzët e tua.

¹⁹ Me qëllim që besimin tënd ta kesh te Zoti, sot të kam mësuar, po, pikërisht ty.

²⁰ A nuk të kam shkruar në të kaluarën aforizma që kanë të bëjnë me këshillimin dhe diturinë,

²¹ në mënyrë që të njohësh sigurinë e fjalëve të së vërtetës, me qëllim që t’u përgjigjesh me fjalë të vërteta atyre që të dërgojnë?

²² Mos e vidh të varfërin, sepse është i varfër, dhe mos e shtyp të mjerin te porta,

²³ sepse Zoti do të mbrojë çështjen e tyre dhe do t’u heqë jetën atyre që i kanë zhveshur.

²⁴ Mos lidh miqësi me njeriun zemërak dhe mos u shoqëro me njeriun idhnak,

²⁵ që të mos mësosh rrugët e tij dhe të mos gjesh një kurth për shpirtin tënd.

²⁶ Mos u bëj si ata që japin dorën si garanci, që bëhen garant për borxhet e të tjerëve.

²⁷ Në qoftë se nuk ke asgjë me se të paguash, pse duhet të të heqë shtratin poshtë vetes?

²⁸ Mos e luaj kufirin e vjetër, të vendosur nga etërit e tu.

²⁹ A ke parë një njeri të papërtueshëm në punën e tij? Ai do të paraqitet në prani të mbretit dhe nuk do të qëndrojë para njerëzve të humbur.

23 Kur ulesh të hash me një mbret, shiko me kujdes atë që ke përpara;

² dhe vër një thikë në grykë, po të jetë se ke oreks të madh.

³ Mos dëshiro gjellët e tij të mrekullueshme, sepse janë një ushqim mashtrues.

⁴ Mos u lodh për t’u pasuruar, hiq dorë nga qëllimi yt.

⁵ A do t’i fiksosh sytë e tu mbi atë që po zhduket? Sepse pasuria me siguri do të vërë fletë si një shqiponjë që fluturon drejt qiellit.

⁶ Mos ha bukën e atij që ka syrin e keq dhe mos dëshiro ushqimet e tij të shijshme;

⁷ sepse, ashtu si mendon në zemër të tij, ashtu është ai; "Ha dhe pi"!, do të thotë, por zemra e tij nuk është me ty.

⁸ Do të vjellësh kafshatën që ke ngrënë dhe do të harxhosh kot fjalët e tua të ëmbla.

⁹ Mos i drejto fjalën budallait, sepse ai do të përçmojë mençurinë e ligjëratës sate.

¹⁰ Mos e luaj kufirin e vjetër dhe mos hyr në arat e jetimëve,

¹¹ sepse Hakmarrësi i tyre është i fuqishëm; ai do të mbrojë çështjen e tyre kundër teje.

¹² Kushtoja zemrën tënde mësimeve dhe veshët e tu fjalëve të diturisë.

¹³ Mos ia kurse korrigjimin fëmijës; edhe sikur ta rrahësh me thupër, ai nuk do të vdesë;

¹⁴ do ta rrahësh me thupër, por do të shpëtosh shpirtin e tij nga Sheoli.

¹⁵ Biri im, në se zemra jote është e urtë, edhe zemra ime do të ngazëllojë;

¹⁶ zemra ime do të ngazëllojë, kur buzët e tua do të thonë gjëra të drejta.

¹⁷ Zemra jote mos i pastë zili mëkatarët, por vazhdoftë gjithnjë në frikën e Zotit;

¹⁸ sepse ka një të ardhme, dhe shpresa jote nuk do të shkatërrohet.

¹⁹ Dëgjo, biri im, ji i urtë, dhe drejtoje zemrën në rrugën e drejtë.

²⁰ Mos rri me ata që pijnë verë as me grykësit dhe mishngrënësit;

²¹ sepse pijaneci dhe grykësi do të varfërohen dhe gjumashi do të vishet me lecka.

²² Dëgjo atin tënd që të ka pjellë dhe mos e përçmo nënën tënde kur të jetë plakë.

²³ Bli të vërtetën dhe mos e shit, fito dituri, njohuri dhe gjykim.

²⁴ Babai i të drejtit do të gëzohet shumë; kush ka lindur një të urtë do t’ia ndjejë gëzimin.

²⁵ Le të gëzohet ati yt dhe nëna jote dhe le të gëzohet ajo që të ka lindur.

²⁶ Biri im, më jep zemrën tënde, dhe sytë e tu gjetshin gëzim në rrugët e mia.

²⁷ Sepse prostituta është një gropë e thellë dhe gruaja e tjetërkujt një pus i ngushtë.

²⁸ Edhe ajo rri në pritë si një vjedhës dhe rrit midis njerëzve numrin e atyre që janë jo besnikë.

²⁹ Për cilin janë "ah-ët," për cilin "obobo-të"? Për cilin grindjet, për cilin vajtimet? Për cilin plagët pa shkak? Për cilin sytë e skuqur?

³⁰ Për ata që ndalen gjatë pranë verës, për ata që kërkojnë verë të droguar.

³¹ Mos e shiko verën kur kuqëlon, kur rrëzëllen në kupë dhe shkon poshtë aq lehtë!

³² Në fund ajo kafshon si një gjarpër dhe shpon si një kuçedër.

³³ Sytë e tu kanë për të parë gjëra të çuditshme dhe zemra jote do të thotë gjëra të çoroditura.

³⁴ Do të jesh si ai që gjendet në mes të detit, si ai që bie të flerë në majë të direkut të anijes.

³⁵ Do të thuash: "Më kanë rrahur, por nuk më kanë bërë keq; më kanë goditur, por nuk e kam vënë re. Kur të zgjohem, do të kthehem t’i kërkoj përsëri!".

24 Mos i ki zili njerëzit e këqij dhe mos dëshiro të rrish me ta,

² sepse zemra e tyre mendon për grabitje dhe buzët e tyre thonë se do të bëjnë të keqen.

³ Shtëpia ndërtohet me dituri dhe bëhet e qëndrueshme me maturi.

⁴ Me dijen mbushen dhomat me lloj-lloj të mirash të çmueshme dhe të pëlqyeshme.

⁵ Njeriu i urtë është plot forcë, dhe njeriu që ka dituri e rrit fuqinë e tij.

⁶ Sepse me këshilla të urta do të mund të bësh luftën tënde, dhe në numrin e madh të këshilltarëve është fitorja.

⁷ Dituria është shumë e lartë për budallanë; ai nuk e hap kurrë gojën te porta e qytetit.

⁸ Kush mendon të bëjë keq do të quhet mjeshtër intrigash.

⁹ Synimi i pamend është mëkat dhe tallësi është një neveri për njerëzit.

¹⁰ Po të mos kesh guxim ditën e fatkeqësisë, forca jote është shumë e pakët.

¹¹ Çliro ata që i tërheqin drejt vdekjes dhe mbaji ata që po i çojnë në thertore.

¹² Po të thuash: "Ja, ne nuk e dinim," ai që peshon zemrat a nuk e shikon? Ai që ruan shpirtin tënd nuk e di vallë? Ai do t’i japë secilit simbas veprave të tij.

¹³ Biri im, ha mjaltin sepse është i mirë; një huall mjalti do të jetë i ëmbël për shijen tënde.

¹⁴ Kështu do të jetë njohja e diturisë për shpirtin tënd. Në rast se e gjen, do të ketë një të ardhme dhe shpresa jote nuk do të shkatërrohet.

¹⁵ O i pabesë, mos ngre kurthe kundër banesës së njeriut të drejtë, mos shkatërro vendin ku ai pushon,

¹⁶ sepse i drejti bie shtatë herë dhe ngrihet, kurse të pabesët përmbysen në fatkeqësi.

¹⁷ Kur armiku yt bie, mos u gëzo; kur është shtrirë për tokë, zemra jote të mos gëzohet,

¹⁸ me qëllim që Zoti të mos shikojë dhe të mos i vijë keq, dhe të mos largojë prej tij zemërimin e vet.

¹⁹ Mos u zemëro për shkak të atyre që bëjnë të keqen dhe mos i ki smirë të pabesët,

²⁰ sepse nuk do të ketë të ardhme për të keqin; llamba e të pabesëve do të fiket.

²¹ Biri im, ki frikë nga Zoti dhe nga mbreti; mos u bashko me ata që duan të ndryshojnë;

²² mjerimi i tyre do të vijë papritmas, dhe shkatërrimin e të dy palëve kush e njeh?

²³ Edhe këto gjëra janë për të urtit. Nuk është mirë të kesh preferenca personale në gjykim.

²⁴ Ai që i thotë të pabesit: "Ti je i drejtë," do të mallkohet nga popujt dhe kombet do ta nëmin.

²⁵ Por ata që e qortojnë të pabesin do të gjejnë kënaqësi dhe mbi ta do të zbresin bekimet më të mira.

²⁶ Ai që jep një përgjigje të drejtë jep një të puthur mbi buzët.

²⁷ Vër në vijë punët e tua të jashtme, vër në rregull arat e tua dhe pastaj ndërto shtëpinë tënde.

²⁸ Mos dëshmo pa arsye kundër të afërmit tënd dhe mos gënje me buzët e tua.

²⁹ Mos thuaj: "Ashtu si ma bëri mua, kështu do t’ia bëj edhe unë; do t’ia kthej simbas sjelljes së tij".

³⁰ Kalova pranë arës së përtacit dhe pranë vreshtit të njeriut që s’ka mend;

³¹ dhe ja, kudo rriteshin ferrat, ferrishtet e zinin tokën dhe muri prej gurësh ishte shembur.

³² Duke parë këtë, u mendova me kujdes; nga sa pashë nxora një mësim:

³³ të flesh pak, të dremitësh pak, të rrish pak me duar në ije për të pushuar;

³⁴ kështu varfëria jote do të vijë si një vjedhës dhe skamja jote si një njeri i armatosur.

8 Tani, o vëllezër, ju bëjmë të ditur hirin e Perëndisë, që u është dhënë kishave të Maqedonisë,

² se, në mes të shumë sprovave pikëllimi, mbushullia e gëzimit të tyre dhe varfëria e tyre e thellë e treguan në pasuritë e dorëgjërësinë e tyre.

³ Sepse unë dëshmoj se ata kanë dhënë me dëshirë dhe sipas mundësisë së tyre, madje edhe përtej mundësisë së tyre,

⁴ dhe na u lutën, pa na u ndarë, ta pranojmë dhuratën dhe pjesëmarrjen në ofertën për shenjtorët.

⁵ Dhe jo vetëm vepruan ashtu si shpresonim, po dhanë veten më përpara te Perëndia dhe pastaj te ne sipas vullnetit të Perëndisë.

⁶ Kështu ne e këshilluam Titin që, ashtu si e nisi këtë vepër të hirit midis jush, ashtu ta përfundojë.

⁷ Por sikurse ju jeni të pasur në çdo gjë, në besim, në fjalë e në dituri, në çdo kujdes dhe në dashurinë tuaj ndaj nesh, përpiquni të pasuroni edhe në këtë vepër të hirit.

⁸ Këtë nuk e them si urdhër, por që me anë të kujdesit të të tjerëve të vë në sprovë sinqeritetin e dashurisë suaj.

⁹ Sepse ju e njihni hirin e Zotit tonë Jezu Krisht, i cili, duke qenë i pasur, u bë i varfër për ju, që ju të bëheni të pasur me anë të varfërisë së tij.

¹⁰ Lidhur me këtë po ju jap një këshillë, sepse kjo është e dobishme për ju, që vjet filluat jo vetëm ta bëni, por edhe ta dëshironi.

¹¹ Tani përfundojeni edhe bërjen që, ashtu si qe dëshira për të dëshiruar, kështu të jetë edhe për ta përfunduar sipas mundësive që keni.

¹² Sepse, në qoftë se ekziston gatishmëria për të dhënë, ai është i mirëpritur sipas asaj që ka dhe jo sipas asaj që nuk ka.

¹³ Por jo që ju të shtrëngoheni që të lehtësohen të tjerët,

¹⁴ por të ndiqet vetëm një kriter barazimi; që tani mbushullia juaj të plotësojë nevojat e tyre, kështu që edhe mbushullia e tyre të plotësojë nevojat tuaja, që të ketë barazi,

¹⁵ sikurse është shkruar: “Ai që mblodhi shumë, nuk mori më shumë dhe ai që mblodhi pak, nuk mori më pak.”

¹⁶ Le ta falënderojmë Perëndinë, që i shtiu në zemër Titit po atë kujdes për ju,

¹⁷ sepse ai jo vetëm që e pranoi këshillën tonë, por u nis për të ardhur te ju, me dëshirën e tij dhe me shumë zell.

¹⁸ Edhe bashkë me të dërguam edhe vë-llanë, lëvdimi i të cilit për predikimin e ungjillit u përhap në të gjitha kishat,

¹⁹ dhe jo vetëm kaq, por ai u zgjodh nga kishat që të jetë shoku ynë në udhëtim me këtë dhuratë që ne administrojmë për lavdinë e Zotit vetë, për të treguar gatishmërinë e zemrës suaj,

²⁰ duke shmangur qortimin e ndonjërit në këtë dhuratë bujare që administrohet prej nesh,

²¹ sepse kujdesemi të veprojmë mirë jo vetëm përpara Zotit, por edhe përpara njerëzve.

²² Edhe ne dërguam bashkë me ta vëllanë tonë, të cilin e kemi vënë në sprovë shumë herë në shumë gjëra dhe doli i zellshëm, por tani është edhe më i zellshëm për shkak të besimit të madh që ka ndaj jush.

²³ Sa për Titin, ai është bashkëpunëtori im dhe shok i veprës midis jush; sa për vëllezërit, ata janë apostuj të kishave, lavdi e Krishtit.

²⁴ U tregoni atyre provën e dashurisë suaj dhe pse mburremi me ju edhe përpara kishave.