3 Mijn zoon, onthoud alles wat ik je leer en bewaar mijn geboden in je hart.
² Zij zullen je leven verlengen, goed als ze zijn voor lichaam en geest.
³ Houd liefde en trouw in ere! Draag Gods geboden als een sieraad en prent ze in je hart en geheugen.
⁴ Dat levert je genegenheid en instemming van God en de mensen op.
⁵ Vertrouw met heel je hart op de Here en verwacht het niet van je eigen verstand.
⁶ Laat God delen in alles wat je doet, dan kan Hij je levensweg bepalen.
⁷ Ga niet op je eigen oordeel af, maar koester ontzag voor de Here en ga het verkeerde uit de weg.
⁸ Dat werkt als een medicijn voor je lichaam en dringt diep in de botten door.
⁹ Vereer de Here met wat je bezit en geef Hem zijn deel van je inkomsten.
¹⁰ Dan zullen je schuren te klein zijn en vloeit de most over de randen van je perskuip.
¹¹ Mijn zoon, ga niet voorbij aan de tucht van de Here en laat de moed niet zakken als Hij je straft.
¹² Want de Here straft degene van wie Hij houdt, net zoals een vader zijn zoon straft die hij liefheeft.
¹³ Gelukkig is de mens die de wijsheid zoekt en haar vindt, en die met verstand leert leven.
¹⁴ Want wijsheid brengt meer op dan handel in zilver, meer dan het delven van goud.
¹⁵ Zij is meer en beter dan edelstenen, meer waard dan alles waarvan je ooit droomt.
¹⁶ Zij gaat gepaard met hoge ouderdom, rijkdom en aanzien.
¹⁷ Want wijsheid brengt liefde voort en is een voedingsbodem voor vrede en welzijn.
¹⁸ De wijsheid is als een boom van het leven voor wie haar bezit. Gelukkig zijn zij die zich aan de wijsheid vasthouden.
¹⁹ Want met wijsheid maakte de Here de aarde en het heelal getuigt van zijn verstand.
²⁰ Met zijn kennis gaf Hij het diepe water vorm, maakte Hij wolken die de dauw op aarde brengen.
²¹ Mijn zoon, verlies de wijsheid niet uit het oog! Houd haar vast en toon bedachtzaamheid bij alles wat je doet.
²² Dat geeft leven aan je ziel en siert je in ieders ogen.
²³ Dat geeft je zicht op je levensweg, zodat je niet hoeft te struikelen.
²⁴ Als je gaat liggen, zal niets of niemand je doen schrikken, je kunt gaan liggen en rustig slapen.
²⁵ Wees niet bang voor plotselinge schrik, laat je niet van de wijs brengen door de ondergang van de goddelozen.
²⁶ Want de Here zal een betrouwbaar helper blijken te zijn. Hij zal niet toestaan dat je iets overkomt.
²⁷ Geef, als je kunt, ieder wat hem toekomt.
²⁸ Zeg niet tegen je naaste: ‘Kom morgen maar terug,’ als je hem het gevraagde ook direct kunt geven.
²⁹ En beraam geen kwade plannen tegen iemand die volledig op jou vertrouwt.
³⁰ Bind niet zonder reden de strijd aan met iemand die je niets in de weg heeft gelegd.
³¹ Wees niet jaloers op iemand die met ellebogenwerk in deze maatschappij vooruitkomt. Dat mag geen voorbeeld voor je zijn.
³² Van zo iemand heeft de Here een afkeer. Vertrouwelijk omgaan doet Hij alleen met mensen die oprecht zijn.
³³ De Here vervloekt het huis van de goddelozen, maar zegent het huis van de rechtvaardigen.
³⁴ Terwijl Hij spotters bespot, is Hij genadig voor de zachtmoedigen.
³⁵ Voor wijzen is eer weggelegd, voor dwazen schande.

4 Luister naar de lessen van een vader, mijn kinderen. Luister goed, want zij leren je verstandig te leven.
² Mijn lessen zijn goed, dus houd ze in gedachten en pas ze toe.
³ Mijn vader hield veel van mij en ik was mijn moeders lieveling.
⁴ Mijn vader onderwees mij en zei: ‘Sluit mijn woorden in je hart, want als je je aan mijn geboden vasthoudt, zul je leven.
⁵ Word wijs en ontwikkel een goed beoordelingsvermogen en gezond verstand, zorg dat je dit nooit vergeet!
⁶ Die wijsheid zal je beschermen, door haar lief te hebben zal zij je bewaren.
⁷ De wijsheid is het hoogste bezit, word dus wijs en ga verstandig om met je bezit.
⁸ Houd de wijsheid hoog, dan zal zij jou verhogen. Zij zal je eer brengen, wanneer je haar toepast
⁹ en je hoofd tooien met een prachtige kroon.’
¹⁰ Luister naar mij, mijn zoon, en neem mijn woorden ter harte. Dan zul je een lang en goed leven hebben.
¹¹ Ik leer je de weg van de wijsheid en zet zo je voeten op de rechte weg.
¹² Dan hoef je niet moeizaam je weg te zoeken en zul je niet struikelen.
¹³ Houd mijn wijze lessen in gedachten, vergeet ze niet, want de wijsheid beïnvloedt je hele leven.
¹⁴ Zet geen voet op de weg van de goddelozen, laat het pad van de boosdoeners links liggen.
¹⁵ Sla die wegen niet in, maar loop eraan voorbij.
¹⁶ Want zij kunnen de slaap niet vatten, als zij niet iets verkeerds hebben gedaan. Konden zij niet iemand dwarszitten, dan wil de slaap niet komen.
¹⁷ Want het brood dat zij eten en de wijn die zij drinken, hebben zij niet eerlijk verkregen.
¹⁸ Maar het gedrag van oprechte mensen werpt een helder licht om zich heen, zelfs bij klaarlichte dag.
¹⁹ De goddelozen tasten echter rond in het duister, zonder te weten waarover zij struikelen.
²⁰ Luister naar mij, mijn zoon, en stel je open voor wat ik zeg.
²¹ Houd wijsheid, verstand en kennis voor ogen, berg ze weg, diep in je hart.
²² Want zij geven leven aan wie hen vinden en zijn een medicijn voor het hele lichaam.
²³ Bescherm je hart boven alles, want uit je hart komt alles voort wat je doet.
²⁴ Zondig niet door wat je zegt, laten je lippen geen verkeerde dingen zeggen.
²⁵ Houd je ogen gericht op de weg vóór je en dwaal niet af naar links of rechts.
²⁶ Houd goed in de gaten waar je voeten gaan, zodat de weg die je volgt de goede is.
²⁷ Doe geen stap naar links of rechts en zet geen voet op de verkeerde weg.

5 Mijn woorden getuigen van wijsheid, mijn zoon, dus luister goed naar mijn verstandige lessen.
² Dan leer je bedachtzaam te leven en kun je mijn wijsheid met anderen delen.
³ Want de vrouw die niet de jouwe is, fluistert lieve woordjes met haar gladde tong.
⁴ Maar trap je erin, dan leer je dat schijn bedriegt, want wat ten slotte overblijft, is bitterheid.
⁵ Zij volgt een weg die naar de dood leidt, haar voeten brengen haar rechtstreeks naar de hel.
⁶ Haar woorden en daden draaien je een rad voor de ogen, zodat je haast ongemerkt de levensweg verlaat.
⁷ Maar, kinderen, luister naar mij en houd je aan wat ik zeg.
⁸ Blijf bij haar vandaan en ga niet naar haar huis.
⁹ Laat je eer en aanzien niet bij haar achter, stel je beste jaren niet in de waagschaal en lever jezelf niet uit aan meedogenloze mensen.
¹⁰ Geef vreemden niet de kans om op jouw zak te teren en je zuurverdiende geld erdoor te jagen.
¹¹ Zodat je het ten slotte, wanneer je lichamelijk en geestelijk aan het eind bent,
¹² niet uitschreeuwt: ‘Waarom haatte ik die wijze lessen?
¹³ Waarom luisterde ik niet naar vermaning en vergat wat mijn leermeesters mij leerden?
¹⁴ Ik had mij bijna diep schuldig gemaakt voor ieders ogen.’
¹⁵ Drink water uit je eigen voorraadvat, helder vocht uit je eigen bron.
¹⁶ Laten je fonteinen niet naar buiten spuiten, noch je waterstromen de straten overspoelen.
¹⁷ Laat ze alleen van jou zijn en deel ze niet met een vreemde.
¹⁸ Je waterbron zal gezegend zijn en wees blij en tevreden met je jonge vrouw.
¹⁹ Zij is lieflijk en charmant. Laten haar borsten je steeds weer het hoofd op hol brengen en laat je overspoelen door haar liefde.
²⁰ Mijn zoon, waarom zou je het bij een vreemde zoeken en liefde bedrijven met een onbekende?
²¹ Want de Here ontgaat niets en zijn ogen volgen iedereen, waar hij ook gaat.
²² De goddeloze zal in zijn eigen kwaad verstrikt raken, zijn zonden zullen hem als boeien omknellen.
²³ Hij zal sterven, omdat hij waarschuwing en wijsheid afwees, en ronddwalen in de doolhof van zijn dwaasheden.