I Sa-mu-ên 4-8
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
4 Thế là tiếng đồn về Sa-mu-ên loan truyền khắp Ít-ra-en. Hê-li đã già lắm còn các con trai của ông vẫn tiếp tục làm những việc xấu xa trước mặt CHÚA [a].
Dân Phi-li-tin cướp Rương Giao Ước
Lúc đó dân Ít-ra-en ra tiến đánh dân Phi-li-tin. Quân Ít-ra-en đóng trại ở Ê-bên-ê-xe, còn quân Phi-li-tin đóng quân ở A-phéc. 2 Quân Phi-li-tin kéo ra đánh nhau với quân Ít-ra-en.
Khi cuộc chiến mở rộng, quân Phi-li-tin đánh bại quân Ít-ra-en, giết khoảng bốn ngàn chiến sĩ ngay mặt trận. 3 Khi một số quân Ít-ra-en trở về trại, các bô lão hỏi, “Tại sao CHÚA để bọn Phi-li-tin đánh thắng chúng ta? Hãy mang Rương Giao Ước từ Si-lô đến đây và mang Rương ra mặt trận với chúng ta. Thượng Đế sẽ giải cứu chúng ta khỏi tay kẻ thù.”
4 Vậy họ sai người đến Si-lô mang Rương Giao Ước với CHÚA Toàn Năng ngự giữa hai con thú có cánh bằng vàng. Hóp-ni và Phi-nê-a, hai con trai Hê-li cũng có mặt ở đó với Rương.
5 Khi Rương Giao Ước của CHÚA vào trại quân, toàn dân Ít-ra-en la lớn vì vui mừng đến nỗi rung chuyển đất. 6 Khi quân Phi-li-tin nghe tiếng reo hò của người Ít-ra-en liền hỏi nhau, “Tiếng ồn ào huyên náo trong trại quân Hê-bơ-rơ [b] là gì vậy?”
Rồi họ khám phá ra rằng Rương Giao Ước của CHÚA đã vào trong trại quân Hê-bơ-rơ. 7 Họ vô cùng hoảng sợ bảo nhau, “Các thần đã đến trong trại quân Hê-bơ-rơ! Khốn cho chúng ta rồi! Trước đây chưa bao giờ có chuyện nầy. 8 Chúng ta nguy rồi! Ai có thể giải cứu chúng ta khỏi các thần hùng mạnh đó? Chính các thần này đã làm hại dân Ai-cập bằng đủ thứ thảm hoạ trong sa mạc. 9 Hỡi quân Phi-li-tin, hãy can đảm lên! Hãy anh dũng chiến đấu! Trước kia chúng là nô lệ cho các ngươi. Hãy anh dũng chiến đấu nếu không chúng ta sẽ làm nô lệ cho chúng nó.”
10 Vậy quân Phi-li-tin chiến đấu hăng say và đánh bại quân Ít-ra-en. Mỗi người Ít-ra-en đều chạy trốn về nhà mình. Đó là một thảm bại lớn cho Ít-ra-en vì ba mươi ngàn chiến sĩ Ít-ra-en bị giết. 11 Rương Giao Ước của Thượng Đế bị quân Phi-li-tin cướp. Hóp-ni và Phi-nê-a, hai con Hê-li, cũng bị giết.
12 Ngày hôm đó có một người từ chi tộc Bên-gia-min chạy từ mặt trận về. Người xé áo quần và phủ bụi trên đầu để tỏ nỗi buồn thảm. 13 Khi đến Si-lô thì anh ta rất ngạc nhiên khi thấy Hê-li đang ngồi bên đường. Ông đang ngồi trên ghế trông ngóng vì rất lo lắng cho Rương Giao Ước của Thượng Đế. Khi người Bên-gia-min vào Si-lô, anh ta liền báo tin chẳng lành. Rồi toàn dân trong thành òa khóc thảm thiết. 14 Hê-li nghe tiếng khóc liền hỏi, “Việc gì mà ồn ào thế?” Người Bên-gia-min chạy đến thuật lại cho Hê-li nghe mọi việc. 15 Lúc đó Hê-li đã chín mươi tám tuổi và mù loà.
16 Người Bên-gia-min thuật, “Tôi từ mặt trận về. Tôi chạy suốt ngày nay.”
Hê-li hỏi, “Chuyện gì vậy con?”
17 Người Bên-gia-min đáp, “Dân Ít-ra-en chạy trốn trước mặt quân Phi-li-tin, và đạo quân Ít-ra-en bị mất nhiều chiến sĩ lắm. Hai con trai ông đều chết, còn quân Phi-li-tin đã cướp Rương Giao Ước của Thượng Đế.”
18 Khi anh ta nói đến Rương Giao Ước của Thượng Đế, thì Hê-li ngã ngửa ra trên ghế, té xuống gãy cổ chết vì ông vừa già vừa mập. Ông lãnh đạo dân Ít-ra-en trong bốn mươi năm [c].
Vinh hiển không còn
19 Con dâu của Hê-li tức vợ của Phi-nê-a đang mang thai sắp sanh. Khi cô nghe Rương Giao Ước của Thượng Đế đã bị cướp mất và Hê-li, cha chồng, cùng Phi-nê-a chồng mình đã chết thì nàng khòm xuống và sinh con vì nàng đau bụng đẻ quá sức. Đứa bé rất khó sinh. 20 Khi nàng đang hấp hối thì các người đàn bà giúp nàng sinh trấn an, “Đừng lo, chị sinh con trai!”
Nhưng nàng chẳng trả lời hay để ý. 21 Nàng đặt tên cho đứa bé là Y-ca-bốt [d] vì nàng bảo, “Vinh hiển của Ít-ra-en đã mất rồi [e].” Nàng nói vậy vì Rương Giao Ước của Thượng Đế đã bị cướp mất và cha chồng cùng chồng nàng đã chết. 22 Nàng bảo, “Vinh quang của Ít-ra-en không còn vì Rương Giao Ước của Thượng Đế đã bị cướp mất rồi.”
Dân Phi-li-tin gặp khốn đốn vì Rương Giao Ước
5 Sau khi quân Phi-li-tin chiếm Rương Giao Ước của Thượng Đế thì họ mang Rương từ Ê-bên-ê-xe về Ách-đốt. 2 Chúng mang vào trong đền thờ Đa-gôn và đặt Rương kế bên Đa-gôn. 3 Sáng sớm hôm sau khi dân chúng Ách-đốt thức dậy thì sửng sốt vì thấy Đa-gôn ngã nằm sấp mặt xuống đất trước Rương Giao Ước của CHÚA.
Chúng đặt Đa-gôn lại chỗ cũ. 4 Sáng hôm sau nữa, khi thức dậy, chúng lại sửng sốt khi thấy Đa-gôn té nằm úp mặt xuống đất trước Rương Giao Ước của CHÚA. Đầu và tay rơi ra nằm trên ngạch cửa. Chỉ còn thân là nguyên vẹn. 5 Cho nên đến ngày nay các thầy tế lễ Đa-gôn khi vào đền thờ ở Ách-đốt không khi nào bước qua ngạch cửa.
6 CHÚA ra tay hành hại dân Ách-đốt và các dân láng giềng. Ngài khiến họ mắc bệnh phù thủng trên da. Ngài cũng sai chuột đến với họ. Chuột chạy khắp trên thuyền bè và tràn trên đất họ. Dân cư trong thành vô cùng sợ hãi. [f] 7 Khi dân Ách-đốt thấy vậy liền bảo, “Rương của Thượng Đế của Ít-ra-en không thể nào ở với chúng ta được. Thượng Đế đang trừng phạt chúng ta và Đa-gôn, thần của chúng ta.”
8 Dân Ách-đốt gọi tất cả năm vua Phi-li-tin lại hỏi, “Chúng ta phải làm sao về Rương của Thượng Đế Ít-ra-en?”
Họ trả lời, “Hãy đưa Rương của Thượng Đế Ít-ra-en về Gát.” Vậy dân Phi-li-tin chuyển Rương đó đến Gát.
9 Nhưng khi chúng đưa Rương đến Gát thì dân ở đó hoảng sợ. CHÚA cũng hành hại dân cư thành Gát, già trẻ đều bị bệnh phù thủng trên da. 10 Thế là dân Phi-li-tin đưa Rương của Thượng Đế đến Éc-rôn.
Nhưng khi đến Éc-rôn thì dân cư ở đó la lên, “Sao các anh mang Rương của Thượng Đế Ít-ra-en vào thành chúng tôi? Các anh muốn giết chúng tôi và dân cư chúng tôi hay sao?” 11 Cho nên họ gọi tất cả các vua Phi-li-tin lại bảo, “Hãy gởi trả ngay Rương của Thượng Đế Ít-ra-en về nơi cũ nếu không nó sẽ giết chúng ta và dân cư chúng ta!”
Toàn thể dân thành đều bị hành hại vì Thượng Đế ra tay.
12 Những ai không bị chết thì bị phù thủng trên da, cho nên dân chúng Éc-rôn kêu la thấu đến trời.
Trả Rương Giao Ước về
6 Dân Phi-li-tin giữ Rương của Thượng Đế trong xứ mình bảy tháng. 2 Rồi chúng triệu tập các thầy tế lễ và thuật sĩ lại hỏi, “Chúng ta phải làm sao về Rương của Thượng Đế đây? Hãy cho chúng tôi biết phải gởi về cách nào?”
3 Các thầy tế lễ và thuật sĩ đáp, “Khi các anh gởi trả Rương Giao Ước của Thượng Đế Ít-ra-en về thì đừng trả không. Các anh phải kèm theo một của lễ chuộc lỗi. Nếu sau đó các anh được lành thì sẽ biết ngay rằng Rương đó đã gây khốn đốn cho các anh. Các anh phải làm như thế để Thượng Đế thôi trừng phạt các anh [g].”
4 Người Phi-li-tin hỏi, “Của lễ chuộc lỗi dâng cho Thượng Đế của Ít-ra-en như thế nào?”
Họ đáp, “Hãy làm năm mẫu bằng vàng theo như hình phù thủng trên da các ngươi và năm con chuột cống bằng vàng. Các mẫu đó sẽ tiêu biểu cho năm vua Phi-li-tin vì các bệnh tật đó hành hại các ngươi và vua các ngươi. 5 Hãy làm các mẫu phù thủng và mẫu chuột cống đang phá hại xứ các ngươi và hãy tôn kính Thượng Đế của Ít-ra-en. May ra Ngài sẽ không hành hại các ngươi, thần các ngươi và xứ các ngươi. 6 Đừng ngoan cố như vua và dân chúng Ai-cập. Sau khi Thượng Đế sỉ nhục họ thì họ mới chịu để dân Ít-ra-en ra đi.
7 Vì thế các ngươi phải đóng một xe kéo mới, và dùng hai con bò cái mới sinh con. Hai con bò cái nầy phải chưa hề mang ách. Móc hai con bò vào xe, mang các con bò con về nhà, xa mẹ chúng, đừng để chúng đi theo mẹ chúng [h]. 8 Rồi đặt Rương Giao Ước của CHÚA lên xe cùng với các mẫu vàng để làm của lễ chuộc lỗi trong một cái hộp cạnh Rương. Rồi thả cho xe đi. 9 Phải trông chừng cái xe. Nếu nó đi về hướng Bết-sê-mết trong đất Ít-ra-en thì đúng là CHÚA đã mang bệnh tật khủng khiếp nầy đến cho chúng ta. Nếu không phải thì chúng ta sẽ biết rằng Thượng Đế của Ít-ra-en không có phạt chúng ta. Bệnh tật nầy chỉ ngẫu nhiên xảy đến thôi.”
10 Người Phi-li-tin làm theo điều các thầy tế lễ và thuật sĩ dặn. Chúng bắt hai con bò cái vừa mới sinh con, mắc vào xe nhưng giữ lại hai con bò con. 11 Chúng đặt Rương của CHÚA và hộp đựng các con chuột cống và mẫu bệnh phù thũng bằng vàng lên xe. 12 Rồi hai con bò đi thẳng về hướng Bết-sê-mết. Chúng đi trên đường, vừa đi vừa rống, không quay bên phải hay bên trái. Các vua Phi-li-tin đi theo các con bò cho đến tận ranh giới Bết-sê-mết.
13 Lúc đó dân Bết-sê-mết đang gặt lúa mì trong thung lũng. Khi nhìn lên thấy Rương của CHÚA họ vô cùng mừng rỡ. 14 Chiếc xe bò đi đến ruộng của Giô-suê ở Bết-sê-mết và dừng gần một tảng đá lớn. Dân chúng Bết-sê-mết chặt gỗ của xe bò ra làm củi rồi dâng hai con bò cái làm của lễ thiêu cho CHÚA. 15 Người Lê-vi khiêng Rương của CHÚA và hộp đựng các mẫu bằng vàng rồi đặt cả hai lên tảng đá lớn.
Trong ngày đó dân Bết-sê-mết dâng của lễ toàn thiêu và sinh tế cho CHÚA.
16 Sau khi năm vua Phi-li-tin nhìn thấy mọi việc thì họ trở về Éc-rôn nội ngày đó.
17 Người Phi-li-tin đã gởi các mẫu phù thủng vàng làm của lễ chuộc lỗi cho CHÚA. Mỗi mẫu vàng thay cho một trong các thị trấn sau đây: Ách-đốt, Ga-xa, Ách-kê-lôn, Gát, và Éc-rôn. 18 Người Phi-li-tin cũng gởi năm mẫu chuột cống vàng. Số chuột tương đương với số thị trấn nằm dưới quyền các vua Phi-li-tin, kể cả các thành kiên cố có vách và các làng mạc trong vùng quê.
Tảng đá lớn mà họ đặt Rương của CHÚA ngày nay vẫn còn ở đó trong ruộng Giô-suê ở Bết-sê-mết. 19 Nhưng ở đó không có thầy tế lễ nào [i], và một số người dân ở Bết-sê-mết nhìn vào Rương của CHÚA cho nên Thượng Đế giết bảy mươi người trong vòng họ. Dân cư Bết-sê-mết kêu khóc vì CHÚA giết họ. 20 Họ bảo, “Ai đứng nổi trước mặt CHÚA là Thượng Đế thánh? Ai là người sẽ bị Ngài giết kế tiếp?”
21 Sau đó họ sai người đến dân Ki-ri-át Giê-a-rim bảo rằng, “Dân Phi-li-tin đã trả Rương của CHÚA. Hãy xuống mang về thành của các ngươi đi.”
7 Dân Ki-ri-át Giê-a-rim xuống mang Rương của CHÚA về nhà A-bi-na-đáp trên đồi. Họ làm thủ tục dọn ra thánh cho Ê-lê-a-sa con A-bi-na-đáp để ông có thể canh giữ Rương của CHÚA.
Chúa giải cứu dân Ít-ra-en
2 Rương của CHÚA ở Ki-ri-át Giê-a-rim trong suốt hai mươi năm. Và dân Ít-ra-en bắt đầu trở lại theo CHÚA. 3 Sa-mu-ên nói chuyện với toàn dân Ít-ra-en. Ông bảo, “Nếu các ngươi hết lòng trở lại cùng CHÚA, các ngươi phải dẹp bỏ các thần ngoại quốc và tượng chạm Át-tô-rết. Các ngươi phải hoàn toàn hiến mình cho CHÚA và chỉ phục vụ Ngài mà thôi. Như thế Ngài mới giải cứu các ngươi khỏi tay người Phi-li-tin.”
4 Vậy dân Ít-ra-en dẹp bỏ các tượng chạm Ba-anh và Át-tô-rết và chỉ phục vụ CHÚA mà thôi.
5 Sa-mu-ên bảo, “Tất cả dân Ít-ra-en phải họp mặt tại Mích-ba để ta cầu nguyện cho các ngươi.”
6 Vậy toàn dân Ít-ra-en họp lại tại Mích-ba. Họ lấy nước từ đất và đổ ra trước mặt CHÚA và cữ ăn trọn ngày đó. Họ xưng tội, “Chúng tôi đã phạm tội cùng CHÚA.” Rồi Sa-mu-ên làm quan án cho Ít-ra-en tại Mích-ba.
7 Nghe tin dân Ít-ra-en đã họp tại Mích-ba nên các vua Phi-li-tin kéo đến tấn công. Khi dân Ít-ra-en nghe tin dân Phi-li-tin kéo đến thì họ vô cùng hoảng sợ. 8 Họ năn nỉ Sa-mu-ên, “Xin đừng ngưng cầu nguyện với CHÚA là Thượng Đế cho chúng tôi! Xin Ngài giải cứu chúng tôi khỏi tay người Phi-li-tin!”
9 Sa-mu-ên liền bắt một con chiên con dâng nó lên làm của lễ toàn thiêu cho CHÚA. Ông kêu xin CHÚA cho dân Ít-ra-en, và CHÚA đáp lời cầu nguyện của ông. 10 Trong khi Sa-mu-ên đang dâng của lễ thiêu thì quân Phi-li-tin kéo đến tấn công dân Ít-ra-en. Nhưng CHÚA làm sấm rền nghịch lại chúng. Chúng hoảng sợ đến nỗi đâm ra hỗn loạn. Cho nên dân Ít-ra-en đánh bại dân Phi-li-tin trong trận đó. 11 Người Ít-ra-en đổ ra từ Mích-ba rượt đuổi theo dân Phi-li-tin đến tận Bết-ca, giết vô số quân Phi-li-tin dọc đường.
Hòa bình trở lại với Ít-ra-en
12 Sau việc đó Sa-mu-ên dựng một tảng đá giữa Mích-ba và Sên [j]. Ông gọi tảng đá đó là Ê-bên-ê-xe [k] vì ông bảo, “CHÚA đã giúp chúng ta đến chỗ nầy.”
13 Dân Phi-li-tin bị đánh bại và không còn dám xâm lấn đất Ít-ra-en nữa. CHÚA nghịch lại dân Phi-li-tin trọn đời Sa-mu-ên. 14 Trước kia dân Phi-li-tin chiếm các thị trấn của dân Ít-ra-en, nhưng dân Ít-ra-en lấy lại tất cả từ Éc-rôn cho đến Gát. Họ cũng lấy lại từ tay dân Phi-li-tin đất đai quanh các thị trấn đó.
Giữa Ít-ra-en và dân A-mô-rít được hoà bình.
15 Suốt đời mình Sa-mu-ên làm quan án trên Ít-ra-en. 16 Mỗi năm ông đi đến Ghinh-ganh và Mích-ba để phân xử dân Ít-ra-en trong các thành đó. 17 Nhưng Sa-mu-ên bao giờ cũng trở về Ra-ma nơi nhà mình. Ở đó ông phân xử dân Ít-ra-en và xây một bàn thờ cho CHÚA.
Dân Ít-ra-en đòi có vua
8 Khi Sa-mu-ên về già, ông đề cử các con trai mình làm quan án trên Ít-ra-en. 2 Con trai trưởng tên Giô-ên, con thứ nhì tên A-bi-gia. Giô-ên và A-bi-gia làm quan án ở Bê-e-sê-ba. 3 Nhưng các con Sa-mu-ên không sống đạo đức như ông. Chúng kiếm tiền một cách bất lương và nhận hối lộ để phán quyết bậy bạ. 4 Cho nên các bô lão họp lại gặp Sa-mu-ên ở Ra-ma. 5 Họ bảo, “Ông đã già rồi mà các con ông lại không noi gương ông. Xin cho chúng tôi một vua để cai trị trên chúng tôi như các dân tộc khác.”
6 Khi nghe các bô lão nói vậy, Sa-mu-ên rất buồn lòng. Ông cầu nguyện cùng CHÚA, 7 Ngài trả lời, “Hãy chiều theo mọi điều dân chúng xin ngươi. Không phải họ từ bỏ ngươi mà là từ bỏ ta để ta không còn làm vua trên họ. 8 Từ trước đến nay họ vẫn hành động như thế. Khi ta mang họ ra khỏi Ai-cập, họ bỏ ta đi theo các thần khác. Ngày nay họ đối với ngươi cũng vậy. 9 Bây giờ hãy nghe theo họ, nhưng phải cảnh cáo họ trước những gì mà vua cai trị trên họ sẽ làm.”
10 Vậy Sa-mu-ên thuật lại cho những kẻ muốn xin có vua về những gì CHÚA nói. 11 Sa-mu-ên bảo, “Nếu các ngươi muốn có vua cai trị mình thì người sẽ làm như sau: Người sẽ bắt con trai các ngươi chăm sóc các quân xa và ngựa mình, chúng nó sẽ chạy trước các quân xa của vua.
12 Vua sẽ bắt các con trai các ngươi chỉ huy hàng ngàn hay hàng năm mươi người. Người sẽ bắt các con trai khác các ngươi cày ruộng và gặt hái trong đồng ruộng mình. Người sẽ bắt mấy đứa con khác làm vũ khí chiến tranh và trang cụ cho quân xa mình.
13 Người sẽ bắt con gái các ngươi làm thợ chế dầu thơm, nấu nướng cho người.
14 Người sẽ lấy ruộng, vườn nho và vườn ô liu tốt nhất của các ngươi để cho đầy tớ mình. 15 Người sẽ thu một phần mười ngũ cốc và nho các ngươi để cấp cho các sĩ quan và đầy tớ mình.
16 Người sẽ bắt tôi trai tớ gái các ngươi, các gia súc [l] tốt nhất, và lừa các ngươi làm việc cho mình. 17 Người sẽ lấy một phần mười của chiên và dê ngươi và chính bản thân các ngươi sẽ làm nô lệ cho người.
18 Khi những chuyện đó xảy ra thì các ngươi sẽ than khóc về vua mà mình đã chọn. Lúc đó CHÚA sẽ không thèm nghe các ngươi đâu.”
19 Nhưng dân chúng nhất định không nghe Sa-mu-ên. Họ bảo, “Không! Chúng tôi muốn có vua cai trị trên chúng tôi. 20 Để chúng tôi cũng giống như các dân tộc khác. Vua của chúng tôi sẽ phân xứ cho chúng tôi và ra trận đánh giặc chung với chúng tôi.”
21 Sau khi Sa-mu-ên nghe mọi lời dân chúng nói thì ông thưa lại cùng CHÚA. 22 CHÚA đáp, “Ngươi hãy nghe theo họ. Hãy lập vua cho họ.”
Rồi Sa-mu-ên bảo toàn thể dân chúng, “Các ngươi hãy trở về thành mình đi.”
Footnotes
- I Sa-mu-ên 4:1 Hê-li … trước mặt CHÚA Câu nầy không có trong bản cổ Hi-lạp.
- I Sa-mu-ên 4:6 Hê-bơ-rơ Hay “Ít-ra-en.”
- I Sa-mu-ên 4:18 bốn mươi năm Bản cổ Hi-lạp và sử liệu của Giô-sê-phút ghi “hai mươi năm.”
- I Sa-mu-ên 4:21 Y-ca-bốt Nghĩa là “mất vinh hiển.”
- I Sa-mu-ên 4:21 Vinh hiển … mất rồi Câu nầy không có trong bản cổ Hi-lạp.
- I Sa-mu-ên 5:6 Ngài cũng … sợ hãi Phần nầy trích từ bản cổ Hi-lạp.
- I Sa-mu-ên 6:3 Các anh … thôi trừng phạt các anh Câu nầy có trong bản cổ Hi-lạp và bản Hê-bơ-rơ trong Cuộn Sách Biển Chết. Còn bản Hê-bơ-rơ tiêu chuẩn thì ghi như sau, “Do đó các anh biết được tại sao Thượng Đế cứ mãi trừng phạt các anh.”
- I Sa-mu-ên 6:7 đừng để … mẹ chúng Người Phi-li-tin cho rằng nếu các con bò mẹ không tìm cách kiếm các con bò con của chúng thì điều đó cho thấy Thượng Đế dắt chúng đi, như thế nghĩa là Ngài chấp nhận của lễ của họ.
- I Sa-mu-ên 6:19 không có thầy tế lễ nào Chỉ có thầy tế lễ mới được phép khiêng Rương Giao Ước.
- I Sa-mu-ên 7:12 Sên Hay “Giê-sa-na,” tên của một thị trấn cách Giê-ru-sa-lem khoảng 22 cây số về phía Bắc.
- I Sa-mu-ên 7:12 Ê-bên-ê-xe Nghĩa là “Tảng Đá Giúp Đỡ.”
- I Sa-mu-ên 8:16 gia súc Đây là theo bản cổ Hi-lạp. Bản Hê-bơ-rơ tiêu chuẩn ghi, “các trai tráng.”
I Sa-mu-ên 4-8
Bản Dịch 2011
4 Sau đó lời của Sa-mu-ên được truyền lại cho toàn dân I-sơ-ra-ên.
Rương Giao Ước Bị Ðoạt Mất
Lúc ấy dân I-sơ-ra-ên ra nghênh chiến với dân Phi-li-tin và đóng trại gần Ê-bên-ê-xe; còn dân Phi-li-tin đóng trại tại A-phéc. 2 Dân Phi-li-tin dàn trận tấn công dân I-sơ-ra-ên. Khi hai bên giao chiến với nhau, dân I-sơ-ra-ên bị dân Phi-li-tin đánh bại và bị giết khoảng bốn ngàn người tại chiến trường.
3 Khi dân trở về trại, các trưởng lão của I-sơ-ra-ên nói, “Tại sao ngày nay Chúa để cho chúng ta bị dân Phi-li-tin đánh bại? Chúng ta hãy thỉnh Rương Giao Ước của Chúa ở Si-lô về đây với chúng ta. Khi Rương ấy ở giữa chúng ta, Ngài sẽ cứu chúng ta khỏi tay quân thù.”
4 Vậy dân sai người đến Si-lô rước Rương Giao Ước của Chúa các đạo quân, Ðấng ngự giữa các chê-ru-bim, từ nơi đó đến với trại quân. Có hai con trai của Hê-li là Hóp-ni và Phi-nê-a đi theo Rương Giao Ước của Ðức Chúa Trời. 5 Khi Rương Giao Ước của Chúa vào trong trại quân, toàn dân I-sơ-ra-ên reo hò lớn tiếng đến nỗi đất rúng động. 6 Khi dân Phi-li-tin nghe tiếng reo hò, họ nói, “Có chuyện gì trong trại quân Hê-bơ-rơ mà có tiếng reo hò vang dội như vậy?” Sau đó họ hiểu rằng Rương Giao Ước của Chúa đã đến trong trại quân. 7 Vậy dân Phi-li-tin sợ hãi. Họ nói với nhau, “Các vị thần[a] đã đến trong trại quân rồi!” Họ lại nói, “Khốn thay cho chúng ta! Việc như thế chưa hề xảy ra bao giờ. 8 Khốn thay cho chúng ta! Ai sẽ cứu chúng ta khỏi tay các vị thần vạn năng như thế? Ðó là các vị thần đã đánh hạ người Ai-cập bằng mọi thứ bịnh dịch trong đồng hoang. 9 Hỡi người Phi-li-tin, hãy can đảm lên, hãy chứng tỏ bản lĩnh trượng phu của mình, để anh em khỏi phải trở thành nô lệ của bọn Hê-bơ-rơ như chúng đang làm nô lệ cho chúng ta. Hãy chứng tỏ bản lĩnh trượng phu của mình và hãy chiến đấu!”
10 Vậy dân Phi-li-tin đã hết lòng chiến đấu và đã đánh bại dân I-sơ-ra-ên. Ai nấy đều bỏ chạy về trại mình. Trận đánh đó đã trở thành một cuộc tàn sát khủng khiếp. Phía I-sơ-ra-ên đã có ba mươi ngàn bộ binh tử trận. 11 Rương của Ðức Chúa Trời bị đoạt mất. Hai con trai của Hê-li là Hóp-ni và Phi-nê-a đều bị giết.
Hê-li Qua Ðời
12 Ngày hôm đó một người Bên-gia-min ở chiến trường chạy về Si-lô, quần áo tả tơi, đầu đầy bụi đất. 13 Khi người ấy về đến nơi, thì nầy, Hê-li đang ngồi trên ghế bên đường trông ngóng, vì lòng ông bồn chồn lo lắng cho Rương của Ðức Chúa Trời. Người ấy vào trong thành và báo tin, cả thành đều bật lên gào khóc. 14 Khi Hê-li nghe tiếng gào khóc, ông hỏi, “Có chuyện gì mà náo động lên như thế?” Người ấy vội vàng đến báo cho Hê-li hay. 15 Lúc ấy Hê-li đã chín mươi tám tuổi, mắt ông đã làng nên ông không thể trông thấy được nữa. 16 Người ấy thưa với Hê-li, “Con là người vừa từ chiến trường trở về. Con từ mặt trận chạy thoát được và vừa về đến đây hôm nay.”
Ông hỏi, “Hỡi con, chuyện gì đã xảy ra?”
17 Người mang tin đó trả lời và nói, “Dân I-sơ-ra-ên đã chạy trốn trước mặt dân Phi-li-tin. Dân ta đã bị tàn sát khủng khiếp. Hai con trai của cụ là Hóp-ni và Phi-nê-a đều đã tử trận. Rương của Ðức Chúa Trời đã bị địch quân cướp mất rồi.”
18 Khi Hê-li nghe nói Rương của Ðức Chúa Trời đã bị địch quân cướp mất –lúc ấy ông đang ngồi trên ghế, bên cổng thành– ông ngã ngửa ra phía sau, gãy cổ, và qua đời. Lúc ấy ông đã rất già và lại nặng cân nữa. Ông đã xét xử trong I-sơ-ra-ên bốn mươi năm.
Con Dâu của Hê-li Qua Ðời
19 Khi ấy con dâu của ông, tức vợ của Phi-nê-a, đang có thai và sắp sinh. Khi bà nghe tin Rương của Ðức Chúa Trời đã bị cướp, cha chồng và chồng đều đã chết, bà khuỵu xuống và sinh con, vì cơn chuyển bụng đột xuất đến với bà. 20 Trong khi bà sắp qua đời, các phụ nữ đứng bên cạnh nói, “Ðừng sợ, vì bà vừa sinh được một con trai.” Nhưng bà không đáp và cũng chẳng màng gì đến việc ấy. 21 Bà đặt tên cho đứa trẻ là I-ca-bốt[b] và nói, “Vinh hiển đã lìa khỏi I-sơ-ra-ên!” vì Rương của Ðức Chúa Trời đã bị đoạt mất và vì cha chồng và chồng của bà đều đã chết. 22 Bà nói tiếp, “Vinh hiển đã lìa khỏi I-sơ-ra-ên, vì Rương của Ðức Chúa Trời đã bị cướp mất.”
Dân Phi-li-tin Bị Tai Ương Vì Giữ Rương Giao Ước
5 Bấy giờ dân Phi-li-tin lấy Rương của Ðức Chúa Trời từ Ê-bên-ê-xe đem về Ách-đốt. 2 Dân Phi-li-tin lấy Rương của Ðức Chúa Trời đem vào đền thờ Thần Ða-gôn và để bên cạnh tượng Thần Ða-gôn.
3 Sáng sớm hôm sau khi dân Ách-đốt thức dậy, kìa, tượng Thần Ða-gôn đang nằm sấp xuống đất trước Rương của Chúa. Thấy vậy họ đỡ tượng của Ða-gôn dậy và khiêng tượng ấy để vào chỗ cũ. 4 Nhưng sáng sớm hôm sau, khi họ thức dậy, kìa, tượng Thần Ða-gôn lại nằm sấp xuống đất trước Rương của Chúa nữa. Lần nầy đầu của Ða-gôn và hai bàn tay đều gãy rời, nằm ngay ở ngạch cửa, chỉ có thân mình Ða-gôn là còn lại. 5 Bởi vậy từ đó các tế sư của Thần Ða-gôn và tất cả những ai vào đền thờ Thần Ða-gôn đều không giẫm chân lên ngạch cửa của đền thờ Thần Ða-gôn tại Ách-đốt cho đến ngày nay.
6 Tay của Chúa đè nặng trên dân Ách-đốt. Ngài giáng họa khủng khiếp xuống trên họ và dùng bướu độc đánh họ, tức đánh dân Ách-đốt và dân trong những vùng trực thuộc quyền cai trị của thành ấy. 7 Khi dân ở Ách-đốt thấy thế, họ nói, “Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên không thể ở với chúng ta được, vì tay Ngài đã giáng họa trên chúng ta và trên Thần Ða-gôn của chúng ta rất nặng nề.” 8 Vậy họ phái người đi mời tất cả các lãnh chúa của dân Phi-li-tin lại và nói, “Chúng ta phải làm gì với Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên đây?”
Những vị ấy đáp, “Hãy chở Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên đến Gát.” Vậy họ mang Rương của Ðức Chúa Trời ra đi. 9 Sau khi họ đã đem Rương ấy đến Gát, tay Chúa hủy diệt thành ấy rất nặng nề. Ngài đánh hạ những người trong thành, cả lớn lẫn nhỏ đều bị bướu độc mọc trên mình.
10 Vì thế họ chở Rương của Ðức Chúa Trời đến Éc-rôn. Vậy Rương của Ðức Chúa Trời được đưa đến Éc-rôn. Dân Éc-rôn thấy thế bèn kêu la rằng, “Họ đem Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên đến với chúng ta để giết chúng ta và giết dân chúng ta!”
11 Thế là họ phái người đi mời tất cả các lãnh chúa của dân Phi-li-tin lại và nói, “Hãy gởi trả Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên trở về chỗ của nó, để Rương ấy không giết chúng ta và dân chúng ta.” Vì trong tất cả các thành người ta đều kinh hãi vì sợ chết, bởi tay của Ðức Chúa Trời đã đè nặng trên họ. 12 Tất cả những ai không chết vì bịnh dịch thì cũng bị bướu độc nổi lên cùng mình, và tiếng than khóc trong thành vang vọng khắp vòm trời.
Rương Giao Ước Ðược Trả Về
6 Ðến lúc ấy Rương Giao Ước của Chúa đã ở trong xứ Phi-li-tin được bảy tháng. 2 Dân Phi-li-tin gọi các tế sư và các bốc sư của họ đến để tham vấn, “Chúng tôi phải làm gì với Rương Giao Ước của Chúa? Xin chỉ chúng tôi cách nào để gởi trả Rương ấy về chỗ cũ.”
3 Vậy họ bảo, “Nếu anh em muốn gởi trả Rương của Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên về, anh em chớ gởi Rương ấy về không, nhưng bằng mọi cách, anh em phải gởi kèm theo một của lễ chuộc lỗi. Bấy giờ anh em mới được chữa lành, và anh em sẽ biết tại sao tay Ngài đã đè nặng trên anh em.”
4 Họ hỏi, “Thế chúng tôi phải lấy gì làm của lễ chuộc lỗi để gởi về cho Ngài?”
Họ đáp, “Năm cục bướu bằng vàng và năm con chuột bằng vàng, theo số các lãnh chúa của dân Phi-li-tin, vì bịnh dịch đó đã hoành hành trên tất cả anh em và trên các lãnh chúa của anh em. 5 Vì thế anh em phải làm tượng của các cục bướu và tượng của các con chuột đã gieo tai ương trong khắp xứ. Anh em cũng phải tôn vinh Ðức Chúa Trời của I-sơ-ra-ên; may ra Ngài sẽ nhẹ tay với anh em, với các thần của anh em, và với xứ sở của anh em. 6 Tại sao anh em lại cứng lòng như người Ai-cập và Pha-ra-ôn đã cứng lòng ngày xưa? Khi Ngài thực hiện những việc quyền năng giữa những người ấy, há chẳng phải cuối cùng họ cũng phải chấp nhận để cho dân Ngài ra đi hay sao? 7 Vậy bây giờ hãy đóng một cỗ xe mới, bắt hai con bò cái mới sinh con và chưa hề mang ách, thắng hai con bò ấy vào cỗ xe, rồi tách con của chúng ra. 8 Ðoạn lấy Rương của Chúa đem đặt trên xe, rồi để các vật bằng vàng làm của lễ chuộc lỗi vào một cái hộp ở bên cạnh, xong hãy để đôi bò ấy kéo cỗ xe ra đi. 9 Anh em hãy theo dõi. Nếu xe ấy cứ thẳng đường mà đi về lãnh thổ của Rương, tức đi về hướng Bết Sê-mếch, thì đó có nghĩa là Ngài đã giáng họa lớn trên chúng ta. Còn không, chúng ta sẽ biết rằng không phải tay Ngài đã đánh chúng ta đâu, bèn là sự trùng hợp thôi.”
10 Vậy họ cho làm như thế. Họ bắt hai con bò cái có con còn bú, thắng chúng vào cỗ xe, bắt các con nhỏ của chúng nhốt lại trong chuồng. 11 Sau đó họ đặt Rương của Chúa lên xe, cùng với hộp đựng các con chuột bằng vàng và các tượng cục bướu. 12 Ðoạn họ để đôi bò cái đó kéo xe đi. Hai con bò ấy cứ thẳng đường về hướng Bết Sê-mếch mà đi tới. Chúng cứ theo một đường đó mà vừa đi vừa rống, không quay qua bên phải hoặc bên trái. Các lãnh chúa của dân Phi-li-tin đi theo phía sau xe cho đến biên giới Bết Sê-mếch.
13 Lúc ấy dân Bết Sê-mếch đang gặt lúa mì trong thung lũng. Khi họ ngước mắt lên và thấy Rương Thánh đang tiến tới, họ vô cùng mừng rỡ. 14 Khi cỗ xe đến cánh đồng của Giô-sua người Bết Sê-mếch, nó dừng lại bên một tảng đá lớn trong cánh đồng đó. Họ bèn chẻ cỗ xe ra làm củi và bắt hai con bò cái làm của lễ thiêu dâng lên Chúa. 15 Người Lê-vi đem Rương của Chúa xuống, cùng với chiếc hộp được gởi kèm theo –trong hộp đó có các vật bằng vàng– rồi để tất cả trên một tảng đá lớn tại đó. Ngày hôm ấy dân Bết Sê-mếch dâng các của lễ thiêu và các con vật hiến tế lên Chúa. 16 Ngày hôm đó năm lãnh chúa của dân Phi-li-tin đều chứng kiến mọi việc ấy, rồi họ trở về Éc-rôn.
17 Ðây là các cục bướu bằng vàng mà dân Phi-li-tin đã gởi làm của lễ chuộc lỗi dâng lên Chúa: một cho Ách-đốt, một cho Ga-xa, một cho Ách-kê-lôn, một cho Gát, và một cho Éc-rôn, 18 và năm con chuột bằng vàng theo số lượng các thành của dân Phi-li-tin do năm lãnh chúa cai trị, kể cả các đồn lũy kiên cố và các làng mạc ở thôn quê. Tảng đá lớn, nơi người ta khiêng Rương của Chúa xuống để bên cạnh, trong cánh đồng của Giô-sua người Bết Sê-mếch, vẫn còn đó cho đến ngày nay.
19 Bấy giờ Ngài đánh phạt dân Bết Sê-mếch, vì họ đã ngắm nhìn Rương của Chúa. Ngài đánh chết bảy mươi người[c] trong dân. Dân chúng thọ tang than khóc, vì Chúa đã đánh họ một trận đòn rất nặng.
Rương Thánh Ðược Ðể tại Ki-ri-át Giê-a-rim
20 Dân ở Bết Sê-mếch nói, “Ai có thể đứng nổi trước mặt Chúa Ðức Chúa Trời[d] thánh khiết nầy? Ngài sẽ rời chúng ta và đến ở với ai đây?” 21 Họ phái các sứ giả đến với dân ở Ki-ri-át Giê-a-rim và nói, “Dân Phi-li-tin đã mang trả cho chúng ta Rương của Chúa. Xin anh chị em xuống lấy và rước về trên đó với anh chị em.”
7 Vậy dân ở Ki-ri-át Giê-a-rim đến và nhận Rương của Chúa, rồi rước về để trong nhà của A-bi-na-đáp, ở trên đồi. Họ cũng biệt ra thánh Ê-lê-a-xa con trai của ông ấy, để giao nhiệm vụ giữ Rương của Chúa.
Sa-mu-ên Làm Thủ Lãnh của Dân I-sơ-ra-ên
2 Vậy Rương Thánh cứ ở tại Ki-ri-át Giê-a-rim một thời gian dài. Hai mươi năm đằng đẵng trôi qua. Cả nhà I-sơ-ra-ên đều nhớ trông Chúa. 3 Bấy giờ Sa-mu-ên nói với cả nhà I-sơ-ra-ên, “Nếu anh chị em hết lòng trở về với Chúa, hãy loại bỏ các thần ngoại bang và Nữ Thần Ách-ta-rốt[e] ra khỏi anh chị em. Hãy hướng lòng anh chị em về Chúa và chỉ phụng thờ một mình Ngài mà thôi. Bấy giờ Ngài sẽ giải thoát anh chị em khỏi tay dân Phi-li-tin.”
4 Vậy dân I-sơ-ra-ên dẹp bỏ các tượng Thần Ba-anh và các tượng Nữ Thần Ách-ta-rốt, và chỉ phụng thờ một mình Chúa.
5 Sa-mu-ên nói, “Hãy tập họp toàn dân I-sơ-ra-ên tại Mích-pa, rồi tôi sẽ cầu xin Chúa cho anh chị em.” 6 Vậy họ tập họp nhau tại Mích-pa, rồi múc nước đổ ra trước mặt Chúa. Họ kiêng ăn hôm đó và nói, “Chúng ta đã phạm tội với Chúa.” Sa-mu-ên xét xử dân I-sơ-ra-ên tại Mích-pa.
7 Bấy giờ dân Phi-li-tin nghe rằng dân I-sơ-ra-ên đã tụ họp tại Mích-pa, các lãnh chúa của dân Phi-li-tin liền kéo quân lên đánh dân I-sơ-ra-ên. Khi dân I-sơ-ra-ên nghe tin ấy, họ sợ dân Phi-li-tin. 8 Dân I-sơ-ra-ên nói với Sa-mu-ên, “Xin ông đừng ngưng kêu cầu Chúa, Ðức Chúa Trời chúng ta, để Ngài cứu chúng ta khỏi tay dân Phi-li-tin.”
9 Sa-mu-ên bắt một con chiên còn bú và dâng nó làm của lễ toàn thiêu lên Chúa. Sau đó Sa-mu-ên kêu cầu Chúa cho I-sơ-ra-ên, và Chúa nhậm lời ông.
10 Trong khi Sa-mu-ên dâng của lễ thiêu, dân Phi-li-tin tiến gần để tấn công dân I-sơ-ra-ên. Nhưng hôm đó Chúa giáng sấm sét kinh hoàng trên dân Phi-li-tin, khiến chúng bị rối loạn và bị dân I-sơ-ra-ên đánh bại. 11 Dân I-sơ-ra-ên từ Mích-pa xông ra, đuổi theo dân Phi-li-tin, và rượt chúng đến tận miền dưới của Bết Ca. 12 Sa-mu-ên lấy một tảng đá và dựng lên ở giữa Mích-pa và Sên, rồi đặt tên nó là Ê-bên-ê-xe[f] và nói, “Chúa đã giúp đỡ chúng ta đến đây.”
13 Vậy dân Phi-li-tin đã bị khuất phục. Chúng không dám xâm phạm biên giới của I-sơ-ra-ên để quấy nhiễu họ nữa. Tay Chúa chống lại dân Phi-li-tin suốt đời của Sa-mu-ên. 14 Các thành mà dân Phi-li-tin đã chiếm lấy của I-sơ-ra-ên, từ Éc-rôn đến Gát, đều được trả lại cho I-sơ-ra-ên. I-sơ-ra-ên lấy lại phần lãnh thổ của mình khỏi tay dân Phi-li-tin. Bấy giờ giữa dân I-sơ-ra-ên và dân A-mô-ri có hòa bình. 15 Sa-mu-ên xét xử trong I-sơ-ra-ên trọn đời ông. 16 Từ năm nầy qua năm khác, ông đi một vòng đến Bê-tên, Ghinh-ganh, và Mích-pa. Ông xét xử dân I-sơ-ra-ên ở những nơi ấy, 17 rồi ông trở về Ra-ma, vì nhà ông ở đó. Ông cũng xét xử dân I-sơ-ra-ên tại đó nữa. Ông xây ở đó một bàn thờ để thờ phượng Chúa.
I-sơ-ra-ên Yêu Cầu Có Một Vua
8 Bấy giờ Sa-mu-ên đã già lắm rồi. Ông lập các con trai của ông làm các thủ lãnh để xét xử trong I-sơ-ra-ên. 2 Con trưởng của ông tên là Giô-ên; con thứ nhì tên là A-bi-gia. Hai người ấy làm các thủ lãnh và xét xử tại Bê-e Sê-ba. 3 Các con trai của ông không đi theo đường lối của ông. Họ tẻ tách và chọn con đường kiếm lợi bất chính, nhận của hối lộ, và làm sai lệch công lý. 4 Vì thế tất cả các trưởng lão của I-sơ-ra-ên họp lại và đến gặp Sa-mu-ên tại Ra-ma. 5 Họ nói với ông, “Hãy xem, cụ đã già, còn các con cụ lại không theo đường lối của cụ. Bây giờ xin cụ lập cho chúng tôi một vua để xét xử chúng tôi như bao nhiêu dân khác.” 6 Nhưng điều họ yêu cầu, “Hãy cho chúng tôi một vua để xét xử chúng tôi” đã làm cho Sa-mu-ên buồn lòng. Sa-mu-ên cầu xin ý Chúa.
7 Chúa bảo Sa-mu-ên, “Hãy nghe mọi điều dân đã yêu cầu ngươi, vì không phải chúng đã lìa bỏ ngươi, nhưng chúng đã lìa bỏ Ta, để Ta không trị vì trên chúng. 8 Chúng cứ muốn theo mọi việc chúng đã làm kể từ ngày Ta đem chúng lên khỏi Ai-cập cho đến ngày nay, đó là lìa bỏ Ta mà phụng thờ các thần khác, nay chúng cũng đối xử với ngươi tương tự. 9 Vậy bây giờ ngươi hãy nghe theo lời của chúng, nhưng ngươi phải nghiêm khắc cảnh cáo chúng, và nói cho chúng biết những gì một người làm vua sẽ đối xử với chúng.”
Giá Phải Trả cho Một Chế Ðộ Quân Chủ Chuyên Chế
10 Vậy Sa-mu-ên nói lại tất cả những lời của Chúa cho dân về việc họ yêu cầu ông lập cho họ một vua. 11 Ông nói, “Ðây là những điều người làm vua trên anh chị em sẽ đối xử với anh chị em: Các con trai của anh chị em sẽ bị bắt làm người đánh xe, làm kỵ binh, làm quân hộ giá chạy trước xe của ông ta. 12 Người ấy sẽ đặt người chỉ huy cho mỗi một ngàn quân và người chỉ huy cho mỗi năm mươi quân; một số sẽ lo việc cày bừa ruộng đất cho ông ta và gặt hái cho ông ta; một số khác sẽ lo chế tạo vũ khí chiến tranh và các dụng cụ để làm các xe chiến mã cho ông ta. 13 Người ấy sẽ bắt các con gái anh chị em làm thợ chế nước hoa, nấu ăn, và làm bánh cho ông ta. 14 Người ấy sẽ lấy những cánh đồng màu mỡ nhất, những vườn nho tốt nhất, những vườn ô-liu tốt nhất của anh chị em mà ban cho bề tôi của ông ta. 15 Người ấy sẽ lấy một phần mười lúa gạo và hoa lợi của vườn nho anh chị em để ban cho các cận thần và bề tôi của ông ta. 16 Người ấy sẽ bắt các tôi trai, các tớ gái, các thanh niên lực lưỡng nhất, và những con lừa của anh chị em để làm những việc của ông ta. 17 Người ấy sẽ lấy một phần mười của bầy chiên anh chị em làm của mình. Rồi anh chị em sẽ làm tôi tớ cho người ấy. 18 Ðến lúc đó anh chị em sẽ kêu van than oán vì vua mình mà anh chị em đã chọn cho mình, nhưng trong ngày ấy Chúa sẽ không nghe anh chị em đâu.”
19 Tuy nhiên dân chúng nhất định không nghe theo lời khuyến cáo của Sa-mu-ên. Họ nói, “Không, phải có một vua để cai trị chúng tôi, 20 để chúng tôi cũng giống như bao nhiêu dân khác, hầu vua chúng tôi sẽ xét xử chúng tôi, dẫn đầu chúng tôi ra trận, và chiến đấu cho chúng tôi.”
21 Sa-mu-ên ghi nhận mọi lời của dân, rồi ông trình lại mọi điều ấy lên Chúa. 22 Chúa phán với Sa-mu-ên, “Hãy nghe theo chúng. Hãy lập cho chúng một vua.” Vậy Sa-mu-ên nói với dân I-sơ-ra-ên, “Ðược rồi, ai nấy hãy trở về thành mình.”
Footnotes
- I Sa-mu-ên 4:7 ctd: Ðức Chúa Trời; nt: Elohim
- I Sa-mu-ên 4:21 I-ca-bốt nghĩa là “không còn vinh hiển nữa”
- I Sa-mu-ên 6:19 nt: Không rõ nghĩa trong Hebrew. Có bản ghi là 50.070 người bị đánh chết. Có bản lại ghi 70 người và 50 con bò của một người.
- I Sa-mu-ên 6:20 nt: Yahweh Elohim
- I Sa-mu-ên 7:3 Có chỗ ghi là Ách-tô-rét. Cũng có tên khác là Át-tạc-tê, nữ thần tình dục và chiến tranh.
- I Sa-mu-ên 7:12 Ê-bên-ê-xe có nghĩa là “Tảng đá giúp đỡ”
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center
Copyright © 2011 by Bau Dang