Châm Ngôn 16-18
Vietnamese Bible: Easy-to-Read Version
16 Mưu sự tại nhân,
thành sự tại thiên.
2 Các đường lối loài người đều trong sạch theo mắt họ,
nhưng Chúa nhìn thấy động lực trong lòng.
3 Hãy nhờ cậy Chúa trong mọi điều con làm,
thì các kế hoạch con sẽ thành công.
4 Mọi việc CHÚA làm ra đều có mục đích.
Ngài cũng đã dành kẻ ác cho ngày tai họa.
5 Chúa ghét kẻ kiêu căng.
Trước sau chúng cũng bị phạt.
6 Tình yêu và lòng trung thành gỡ được tội lỗi [a].
Kính sợ Chúa tức tránh khỏi điều ác.
7 Đời sống ai đẹp lòng Chúa,
thì cho đến kẻ thù cũng sống hoà bình với người ấy.
8 Thà nghèo khó mà thanh liêm,
còn hơn giàu có mà bất lương.
9 Con người hoạch định đường lối mình,
nhưng Chúa chỉ dẫn các bước của người.
10 Những quyết định khôn ngoan do vua mà đến,
cho nên các phán quyết của vua đều công bằng.
11 Chúa muốn cái cân đúng;
trái cân là công việc Ngài.
12 Vua ghét những kẻ làm quấy [b],
quyền cai trị của vua được thiết lập do sự công chính.
13 Vua thích lời nói chân chính;
và chuộng kẻ nói chân thật.
14 Cơn giận của vua có thể khiến người dân mất mạng,
nhưng người khôn có thể làm vua nguôi giận.
15 Nụ cười của vua là nguồn sống;
sự nhân từ của vua rải xuống như mưa xuân.
16 Thà được khôn ngoan hơn vàng vòng,
thà chuộng hiểu biết hơn bạc quí!
17 Đường người công chính giúp họ tránh điều ác.
Nhờ trông chừng các bước mình mạng sống họ được bảo toàn.
18 Sự kiêu căng đi trước sự bại hoại;
thái độ tự phụ dẫn đến thất bại.
19 Thà khiêm nhường mà sống với người nghèo khổ,
còn hơn chia của cắp với kẻ kiêu căng.
20 Ai nghe điều khuyên dạy sẽ thành công,
ai tin cậy Chúa sẽ vui mừng.
21 Người khôn được kẻ khác nhận ra.
Lời lẽ đắn đo của họ giúp thuyết phục kẻ khác.
22 Sự hiểu biết là nguồn sống cho ai uống nó,
nhưng sự ngu xuẩn mang trừng phạt đến cho kẻ dại dột.
23 Đầu óc người khôn dạy họ biết cách ăn nói,
và giúp họ dạy dỗ kẻ khác.
24 Lời nói khôn khéo dịu ngọt cho lưỡi,
và là sức khoẻ cho thân thể.
25 Có người tưởng mình làm điều phải,
nhưng cuối cùng lại dẫn đến nẻo chết.
26 Bụng đói khiến người ta ra sức làm việc,
bao tử trống giục người ta cố gắng.
27 Kẻ ác âm mưu ác,
lời nói của nó như lửa đốt.
28 Kẻ lươn lẹo gây tranh chấp,
cố phá tan tình bằng hữu.
29 Kẻ hung ác lường gạt người láng giềng,
và xúi giục họ làm bậy.
30 Kẻ nháy mắt làm hiệu âm mưu điều lường gạt,
Kẻ bĩu môi manh tâm điều ác.
31 Tóc bạc là vinh dự,
đạt được do nếp sống công chính.
32 Lòng kiên nhẫn tốt hơn sức mạnh.
Biết tự chế tốt hơn chiếm được thành trì.
33 Người ta bắt thăm để quyết định,
nhưng kết quả do Chúa mà đến.
17 Thà ăn bánh mì khô mà hoà thuận,
còn hơn nhà đầy thức ăn mà cãi vã.
2 Đầy tớ khôn ngoan sẽ quản trị con trai gây sỉ nhục,
và thừa hưởng một phần gia tài chủ để lại cho con cái.
3 Lò luyện bạc và nồi thử vàng,
còn Chúa thử lòng.
4 Kẻ ác hay nghe ý kiến ác độc.
Kẻ nói dối để tâm đến lời cay cú.
5 Ai ngược đãi người nghèo sỉ nhục Đấng Tạo Hóa mình,
ai hớn hở trên sự đau khổ người khác sẽ bị phạt.
6 Con cháu là niềm kiêu hãnh của người già,
và cha mẹ là niềm kiêu hãnh của con cái.
7 Lời tao nhã không thích hợp cho kẻ dại,
Lời nói dối càng không phù hợp với người cai trị.
8 Kẻ hối lộ tin vào may mắn.
Hắn cho rằng làm gì cũng thành công.
9 Ai tha thứ lỗi lầm kẻ khác tìm thêm bạn hữu,
nhưng nhắc mãi lỗi cũ khiến bạn bè xa lánh.
10 Người khôn học được nhiều qua lời trách móc,
còn kẻ ngu dại có đánh trăm roi cũng như không.
11 Kẻ ác tìm điều dấy loạn,
cho nên sứ giả hung bạo sẽ được sai đi trị chúng.
12 Thà gặp gấu cái mất con,
hơn gặp kẻ ngu dại làm chuyện ngu xuẩn.
13 Ai lấy ác báo thiện,
sẽ luôn luôn gặp khó khăn trong gia đình.
14 Gây cãi vã chẳng khác nào chỗ nứt trong đập nước,
cho nên hãy ngăn chận nó trước khi nó nổ bùng.
15 Chúa rất ghét hai điều sau:
phóng thích kẻ có tội và trừng phạt người vô tội.
16 Kẻ dại dù có mua khôn ngoan cũng vô ích,
vì nó không ước muốn học hỏi.
17 Bạn bè thương nhau mọi lúc,
còn anh em sinh ra để giúp nhau trong cảnh khốn khó.
18 Ai dại dột mới bảo lãnh cho láng giềng.
19 Ai ưa tranh biện thích phạm tội.
Ai hay khoác lác rước lấy lôi thôi vào mình [c].
20 Kẻ có lòng gian ác chẳng thể thành công,
kẻ ăn nói phỉnh gạt sẽ gặp lôi thôi.
21 Sinh con dại dột thật đáng buồn;
làm cha mẹ của đứa ngu dại chẳng vui sướng gì.
22 Lòng vui mừng là phương thuốc hay,
còn tinh thần chán nản làm suy yếu sức khoẻ.
23 Khi kẻ ác nhận của hối lộ,
thì công lý cất cánh bay đi.
24 Người thông hiểu luôn tìm sự khôn ngoan,
nhưng mắt kẻ ngu dại nhìn mông lung.
25 Con ngu dại gây buồn bực cho cha,
là niềm sầu khổ của mẹ.
26 Trừng phạt người vô tội là sai,
đánh đập người lãnh đạo lương thiện là quấy.
27 Người khôn ngoan dè dặt trong lời nói,
kẻ biết điều mình làm tỏ ra bình thản [d].
28 Khi im lặng thì kẻ ngu cũng được xem là khôn,
nếu làm thinh thì kẻ dại cũng được xem như thông sáng.
18 Những kẻ thiếu thân thiện tỏ ra ích kỷ,
và cãi vã với sự khôn ngoan thật.
2 Kẻ dại không muốn hiểu biết gì.
Chúng chỉ muốn nói điều mình nghĩ.
3 Khi điều ác đến, thì sự khinh rẻ cũng xuất hiện.
Khi sỉ nhục đến thì lời chửi bới cũng sẽ đến.
4 Lời nói có thể như nước sâu,
nhưng sự khôn ngoan như dòng suối chảy.
5 Không nên thiên vị kẻ ác,
hay xử bất công với người vô tội.
6 Lời nói kẻ ngu dại đưa đến cãi vã.
Lối ăn nói của chúng
khiến người ta muốn đánh chúng.
7 Ngôn ngữ của kẻ dại sẽ hại nó;
lời nói của nó là cái bẫy cho nó.
8 Lời nói của kẻ bép xép như món ăn ngon,
đi sâu vào ruột gan người nghe.
9 Kẻ biếng nhác trong công việc,
là anh em với kẻ phá hoại.
10 Danh của Chúa như cái tháp vững chắc;
ai làm điều phải chạy đến đó trú ẩn an toàn.
11 Kẻ giàu trông cậy vào của cải,
tin rằng của cải là thành có vách cao vững chãi.
12 Sự kiêu căng đi trước sự tàn hại,
sự khiêm nhường đi trước sự tôn trọng.
13 Trả lời trước khi nghe,
là ngu dại và sỉ nhục.
14 Tinh thần của con người
có thể khiến họ chịu đựng bệnh tật,
nhưng nếu mất tinh thần thì mọi việc đều bó tay [e].
15 Trí óc người hiểu biết thu nhận tri thức;
người khôn lắng nghe để học thêm kiến thức.
16 Quà cáp mở cửa cho người biếu xén,
và giúp người ấy gặp kẻ có quyền.
17 Người đầu tiên trình bày lý lẽ có vẻ hợp lý,
cho đến khi bị chất vấn.
18 Bắt thăm giải quyết được cuộc tranh luận
giữa hai người mạnh bạo.
19 Anh em bị tổn thương khó được lòng lại
hơn thành có vách kiên cố,
còn tranh luận phân rẽ anh em như then cài cổng lâu đài.
20 Nhờ lời nói mà được hưởng phúc;
cũng nhờ môi miệng mà được khen ngợi.
21 Sống chết đều do lời nói mà ra.
Ăn nói thận trọng sẽ được khen thưởng [f].
22 Ai kiếm được vợ tức tìm được hạnh phúc,
và nhận được phúc lành từ Chúa.
23 Kẻ nghèo van xin
nhưng người giàu đáp xẳng xớm.
24 Người có nhiều bạn đôi khi bị hại [g],
nhưng có một người bạn
còn thân thiết hơn anh em ruột.
Footnotes
- Châm Ngôn 16:6 Tình yêu … tội lỗi Hay “chuộc tội.” Tiếng Hê-bơ-rơ chỗ nầy có nghĩa là “che dấu,” hay “xóa bỏ” tội lỗi.
- Châm Ngôn 16:12 Vua ghét … làm quấy Hay “Khi vua làm quấy là điều đáng ghét.”
- Châm Ngôn 17:19 Ai hay khoác lác … vào mình Nguyên văn, “Kẻ xây cổng cao tìm sự hủy diệt.”
- Châm Ngôn 17:27 bình thản Nguyên văn, “tinh thần tươi mát.”
- Châm Ngôn 18:14 mọi việc đều bó tay Nguyên văn, “không thể nhấc lên,” hay “không cách nào chữa lành được.”
- Châm Ngôn 18:21 Ăn nói … khen thưởng Nguyên văn, “Kẻ thích nói sẽ ăn hoa quả của miệng mình.”
- Châm Ngôn 18:24 Người có nhiều bạn đôi khi bị hại Câu nầy trong nguyên văn không rõ nghĩa.
Châm Ngôn 16-18
Bản Dịch 2011
16 Sự toan tính trong lòng thuộc về loài người,
Nhưng sự đáp lời của lưỡi đến từ Chúa.
2 Mọi đường lối của người ta đều trong sạch theo mắt họ;
Nhưng Chúa cân nhắc tấm lòng.
3 Hãy phó thác các công việc của bạn cho Chúa,
Thì các chương trình của bạn sẽ thành công.
4 Chúa có mục đích khi dựng nên mọi vật,
Ngay cả kẻ gian ác cho ngày tai vạ.
5 Chúa gớm ghiếc kẻ có lòng kiêu ngạo;
Chắc chắn nó sẽ không khỏi bị phạt.
6 Nhờ ơn thương xót và đức chân thật mà lỗi lầm được chuộc,
Do sự kính sợ Chúa mà người ta lánh xa điều ác.
7 Khi đường lối người nào đẹp lòng Chúa,
Thì Ngài khiến ngay cả kẻ thù cũng làm hòa với người ấy.
8 Thà ít của mà ngay lành đạo đức,
Còn hơn lợi tức nhiều mà bất công bất chính cặp theo.
9 Lòng người ta toan tính đường lối mình,
Nhưng Chúa định đoạt các bước của mỗi người.
10 Khi môi vua đã phán những lời như sấm ngôn bất biến,
Thì miệng vua không được truyền ra một phán quyết bất công.
11 Cán cân công bình và bàn cân chính xác đều thuộc về Chúa,
Tất cả trái cân trong bao là công việc của Ngài.
12 Vua mà còn làm ác thì quả là điều gớm ghiếc,
Vì ngôi vua được lập lên để thi hành sự công chính.
13 Môi chân thật được các vua vui thích,
Ai nói lời chân chính thì được họ mến thương.
14 Cơn thịnh nộ của vua khác nào sứ giả của tử thần,
Nhưng người khôn ngoan biết làm cho nguôi nó.
15 Nét mặt vua vui đem đến hy vọng sống,
Ân điển của vua khác nào mây mang lại trận mưa xuân.
16 Ðược khôn ngoan sang hơn vàng biết mấy!
Ðược thông sáng đáng hơn bạc biết bao!
17 Con đường của người chính trực luôn tránh xa điều ác,
Ai canh giữ đường lối mình giữ được mạng sống mình.
18 Sự kiêu ngạo đi trước sự hủy diệt;
Tính kiêu căng đi trước sự sụp đổ.
19 Thà có tinh thần khiêm tốn với người nghèo khó,
Còn hơn chia chiến lợi phẩm với kẻ kiêu ngạo.
20 Ai chú tâm làm theo lời Chúa sẽ tìm được phước;
Người nào tin cậy Chúa thật phước hạnh biết bao.
21 Người có lòng khôn ngoan được gọi là người thông sáng;
Lời nói dịu dàng làm tăng sức thuyết phục người nghe.
22 Sự thông sáng là suối sự sống cho người có nó;
Còn lời chỉ bảo của kẻ dại chỉ là sự điên rồ.
23 Lòng người khôn dạy miệng mình ăn nói;
Và tạo thêm sức thuyết phục ở trên môi.
24 Lời hay ý đẹp giống như mật của tàng ong,
Làm ngọt ngào tâm hồn và khỏe mạnh xương cốt.
25 Có một con đường dường như chính đáng cho người ta,
Nhưng đến cuối đường hóa ra là tử lộ.
26 Cơn đói khát thúc người lao công kiếm việc,
Miệng muốn ăn giục người ấy tìm kế sinh nhai.
27 Kẻ vô lại toan tính chuyện hại người,
Môi miệng nó như lửa hừng thiêu hủy.
28 Kẻ xuyên tạc gieo rắc sự xung đột;
Kẻ rỉ tai gây chia rẽ bạn bè.
29 Kẻ hung bạo xúi bậy người lân cận mình,
Và dẫn người ấy vào con đường bất hảo.
30 Nó nháy mắt làm hiệu toan tính chuyện gian tà,
Nó bặm môi ngầm bảo thực hiện điều gian ác.
31 Tóc bạc là mão miện hiển vinh;
Có được nó nhờ sống đời công chính.
32 Người chậm nóng giận giỏi hơn người dũng mãnh;
Người kiềm chế tính khí mình giỏi hơn người chiếm được thành.
33 Người ta bắt thăm trong vạt áo,
Nhưng Chúa định đoạt mọi sự.
17 Thà một miếng bánh khô mà ấm êm hòa thuận,
Hơn là nhà đầy bánh thịt mà gây lộn với nhau.
2 Tôi tớ khôn sáng sẽ chỉ huy con trai gây xấu hổ,
Và sẽ chia phần gia tài như anh chị em trong gia đình.
3 Nồi để luyện bạc, lò để luyện vàng,
Còn Chúa trui luyện tấm lòng.
4 Kẻ làm ác nghe theo môi kẻ gian ác;
Kẻ nói dối nghe theo lưỡi kẻ hiểm độc.
5 Ai chế nhạo người nghèo là sỉ nhục Ðấng Tạo Hóa mình,
Kẻ nào vui khi thấy người ta bị tai họa sẽ không khỏi bị phạt.
6 Cháu chắt là mão miện của người già cả,
Ông bà cha mẹ là vinh hiển của con cháu.
7 Lời hay đẹp không xứng cho kẻ điên dại,
Môi giả dối lại càng bất xứng cho các bậc cầm quyền.
8 Của hối lộ là viên ngọc nhiệm mầu trong mắt người đem biếu,
Nó quay về hướng nào, hướng đó được hanh thông.
9 Bỏ qua lầm lỗi bồi đắp thêm tình cảm,
Còn kẻ nhắc lại lỗi xưa cưa tình bạn nát tan.
10 Một lời quở trách thấm sâu vào trí người thông sáng,
Hơn trăm roi đánh vào lưng kẻ dại dột.
11 Kẻ gian ác chỉ tìm dịp để phản bội,
Nên một sứ giả bạo tàn sẽ được sai đi để đối phó với nó.
12 Thà gặp gấu cái bị cướp con,
Hơn là gặp kẻ dại đang say sưa trong cơn điên cuồng của nó.
13 Kẻ lấy oán trả ân,
Sự bất hạnh sẽ không bao giờ rời khỏi nhà nó.
14 Khơi mào sự xung đột như tháo cho nước chảy,
Vậy hãy ngưng ngay trước khi sự cãi vã bắt đầu.
15 Ai cho kẻ gian ác là đúng và ai lên án người ngay lành,
Cả hai đều trở thành gớm ghiếc trước mặt Chúa.
16 Sao kẻ dại đóng học phí để mua sự khôn ngoan,
Trong khi lòng nó không muốn điều đó?
17 Phước thay khi có người bạn lúc nào cũng thương mình,
Và có anh chị em ruột giúp nhau lúc khó khăn.
18 Thật là người thiếu hiểu biết mới đưa tay ra bảo lãnh,
Ðể bảo đảm trả nợ cho kẻ khác.
19 Kẻ thích phạm tội yêu mến sự xung đột;
Kẻ xây cửa cho cao tìm kiếm sự đổ nhào.
20 Tâm địa gian trá không tìm ra phước hạnh;
Miệng lưỡi điêu ngoa ắt rước họa vào thân.
21 Ai sinh đứa con điên rồ phải chuốc lấy phiền muộn;
Cha mẹ đứa con hư không có được niềm vui.
22 Lòng vui mừng là phương thuốc hay;
Còn tinh thần tan nát đày xương cốt khô héo.
23 Kẻ gian ác lén lút nhận của hối lộ,
Ðể làm sai lệch con đường công lý.
24 Mặt người thông sáng hướng vào sự khôn ngoan;
Còn kẻ dại dột nhìn bâng quơ nơi chân trời góc bể.
25 Ðứa con dại dột là nỗi buồn của cha nó,
Và nỗi đắng của người mẹ đã mang thai nó.
26 Thật không đúng khi phạt người vô tội
Hay đánh đòn người cao thượng vì sự chính trực của họ.
27 Người cẩn trọng trong lời nói là người có tri thức;
Người điềm tĩnh là người sáng suốt.
28 Ngay cả kẻ dại khi im lặng cũng được xem là khôn ngoan,
Khi nó không nói, người ta cứ tưởng là nó thông sáng.
18 Ai cố tình xa lánh mọi người là kẻ chỉ muốn chiều theo ý mình,
Người ấy nổi giận với mọi ý kiến khôn ngoan.
2 Kẻ dại dột không thích sự thông sáng,
Nhưng chỉ thích bộc lộ lòng dạ mình ra.
3 Khi kẻ gian ác đến, sự khinh bỉ cũng đến,
Khi sự nhục nhã đến, sự hổ thẹn cũng theo.
4 Lời của miệng người ta như nước sâu thăm thẳm;
Nguồn của sự khôn ngoan như nước suối tuôn tràn.
5 Thật không tốt khi thiên vị kẻ ác
Hay tước đoạt công lý của người ngay lành.
6 Môi kẻ dại gây ra xung đột;
Miệng nó mời đòn vọt vào thân.
7 Miệng kẻ dại khiến nó bị hủy diệt;
Môi nó là cái bẫy để hại linh hồn mình.
8 Lời kẻ mách lẻo giống như miếng ăn ngon ngọt;
Nó thấm vào tận gan ruột người nghe.
9 Kẻ thả trôi công việc mình là anh chị em của kẻ phá hoại.
10 Danh của Chúa là tháp cao vững chắc;
Người ngay lành chạy vào trong đó ắt được an toàn.
11 Của cải người giàu là thành trì kiên cố của họ;
Trong suy nghĩ của họ nó bảo vệ như bức tường cao.
12 Trước khi bị hủy diệt lòng người ta kiêu ngạo,
Nhưng sự khiêm nhường đi trước sự tôn trọng.
13 Ai trả lời trước khi nghe là kẻ dại
Và chuốc lấy sự hổ thẹn cho mình.
14 Tinh thần lạc quan khiến ta ráng gượng lên giữa cơn đau yếu,
Nhưng ai có thể chịu đựng nổi một tinh thần bi quan?
15 Tâm trí người thông minh lĩnh hội thêm kiến thức;
Tai người khôn ngoan kiếm tri thức lắng nghe.
16 Quà cáp có khả năng mở cửa,
Ðưa người ta đến gặp yếu nhân.
17 Bên tiên cáo nói xong nghe có lý,
Đến khi người biện hộ thẩm tra mới hiểu kỹ nguồn cơn.
18 Khi khó xử mà đôi bên đồng ý bắt thăm ngưng tranh tụng,
Dùng rủi may để phân thắng bại là cách giải quyết nên làm.
19 Lấy lại lòng của một người bị làm mích lòng thật khó hơn chiếm một thành kiên cố;
Sự xích mích giữa đôi bên giống như những song sắt cản trở ở cổng lâu đài.
20 Bông trái của miệng làm cho bụng no thỏa;
Kết quả của môi khiến bao tử no nê.
21 Sống hay chết do quyền của lưỡi;
Ai yêu mến nó sẽ ăn hoa lợi của nó.
22 Ai tìm được một người vợ là tìm được một điều phước;
Và nhận được ân huệ Chúa ban cho.
23 Người nghèo khó ngỏ lời xin nhã nhặn;
Kẻ giàu sang đáp xẳng xớm khó nghe.
24 Lắm kẻ dùng tình bạn làm phương tiện để lợi dụng;
Nhưng có một bạn tốt sát cánh với ta hơn anh chị em ruột.
Copyright © 2010 by World Bible Translation Center
Copyright © 2011 by Bau Dang